Hương thảo là một loài cây thân thảo có hoa, thuộc họ hoa môi, có tên khoa học là Rosmarinus officinalis và có nguồn gốc từ vùng Địa Trung Hải. Chúng được gọi với nhiều cái tên khác nhau như cây dương chổi, cây mê điệt…

Tên Rosmarinus trong tiếng Latinh nghĩa là "sương mai của biển", phản ánh nguồn gốc và mùi hương đặc trưng của cây. Loại cây này có nhiều công dụng trong ẩm thực, y học, làm đẹp và trang trí.

Thành phần hóa học của hương thảo chủ yếu chứa tinh dầu và tanin. Hương thảo không chỉ được sử dụng làm gia vị và hương liệu trong các món ăn mà nó còn giàu chất phytochemical, canxi, vitamin B6.

Ngoài ra, cây hương thảo còn chứa các acid hữu cơ không tan trong nước là choline, saponosid acid và hai heterosid là romaside và romarinoside.

Tác dụng của cây hương thảo

Chống viêm: Với tác dụng chống oxy hóa và kháng viêm nhờ vào các hợp chất polyphenol như axit rosmarinic và axit carnosic. Đồng thời, hương thảo còn mang lại đặc tính kháng khuẩn, giúp tránh các tình trạng nhiễm trùng và hỗ trợ chữa lành vết thương.

Hỗ trợ phòng bệnh ung thư: Hương thảo có chứa các chất chống oxy hóa, chống viêm và chống co thắt, có thể giúp ngăn ngừa và ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư, đặc biệt là ung thư da, phổi, vú…

Giúp phòng bệnh và điều trị Alzheimer: Hương thảo là một loại thảo dược có khả năng chữa trị và ngăn ngừa Alzheimer - một bệnh gây suy giảm trí nhớ. Cây có tác dụng kích thích hoạt động của não bộ, cải thiện trí nhớ, tập trung và khả năng học tập. Loại cây này cũng có lợi cho việc nâng cao khả năng tư duy ở người già.

Giúp điều trị rối loạn lipid máu: Hương thảo có khả năng điều hòa mỡ máu và ngăn ngừa béo phì nhờ dịch của cây.

Ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng: Nhờ vào axit carnosic, một thành phần chính của cây hương thảo, có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sức khỏe mắt, giúp điều trị các bệnh ảnh hưởng đến các vấn đề về mắt do tuổi tác như đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng.

Giúp giảm căng thẳng: Cây hương thảo là loại thảo dược có mùi thơm dễ chịu giúp làm dịu căng thẳng và stress, giúp cải thiện tâm trạng và xóa tan cơn buồn ngủ.

Trị rụng tóc: Tinh dầu hương thảo có khả năng giúp tóc mọc lại và chống rụng tóc. Trong một nghiên cứu, 43 người bị rụng tóc được xoa dầu hương thảo, cỏ xạ hương, hoa oải hương và cây tuyết tùng lên da đầu trong 7 tháng. Kết quả cho thấy hơn 40% số người này đã thấy tóc mọc lại.

Giúp đuổi muỗi: Cây có mùi hương dễ chịu nhưng lại là loại mùi khiến muỗi bay xa. Hương thảo có thể dùng để trồng xung quanh nhà, treo trong phòng hoặc đốt lên để tạo khói đuổi muỗi. Bạn cũng có thể sử dụng tinh dầu đuổi muỗi như tinh dầu bạc hà, tinh dầu húng quế, tinh dầu hoa oải thương để tạo mùi thơm dễ chịu và xoa đuổi muỗi.

Làm gia vị, hương liệu trong nấu ăn: Hương thảo là một nguyên liệu quan trọng trong các món ăn Âu, lá cây có thể loại bỏ mùi tanh của thịt, thường được dùng trong các món nướng hay hầm.

Các bài thuốc hay từ cây hương thảo

Ho, viêm họng, khan tiếng

Chuẩn bị khoảng 6 - 12g lá cây hương thảo kết hợp với 1 ít muối. Rửa sạch và cắt nhỏ sau đó nhai trực tiếp với muối cho ra nước rồi nuốt chậm, thực hiện nhai 2 lần mỗi ngày nhai sẽ có kết quả rõ rệt.

Giảm căng thẳng, hỗ trợ tiêu hóa

Ngâm 200g lá cây hương thảo khô với 1 lít rượu 40 độ trong chai thủy tinh. Khi sử dụng lấy 2ml rượu pha với nước ấm và uống 2 lần một ngày. Nên ngâm ít nhất vài tuần để rượu ngấm.

Điều trị mụn nhọt

Giã nát 50g lá hương thảo tươi rồi đắp lên vùng bị mụn từ trong 10-15 phút. Mỗi ngày đắp 2 lần vào bữa sáng và bữa tối sẽ thấy cải thiện tình trạng sưng viêm, đau nhức do mụn nhọt.

Giảm đau bụng kinh, điều trị rối loạn kinh nguyệt

Sử dụng 20g hương thảo, 20g ngải cứu, 20g ích mẫu, 20g củ gấu, 20g cỏ nhọ nồi sấy khô tán nhỏ rồi trộn với mật ong và vo thành viên. Mỗi ngày uống 1 viên trước khi đi ngủ, uống trước chu kỳ kinh nguyệt 15-20 ngày.

Điều trị một số bệnh khác

Dùng 2-3g lá hương thảo tươi hãm trong 1 cốc nước sôi, để nguội rồi uống. Một ngày nên uống từ 4-5 lần. Nếu sử dụng lá tươi thì khoảng 30g hãm với 500ml nước và cũng chia ra uống 4-5 lần trong ngày.

Uống bài thuốc này có thể giúp điều trị một số bệnh như nhức đầu, tăng huyết áp, lợi tiểu, ngăn ngừa rụng tóc, điều trị viêm giác mạc, rửa vết thương nhiễm trùng…

Lưu ý khi sử dụng cây hương thảo

Việc sử dụng hương thảo liều lượng quá cao hoặc sai cách có thể gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng bao gồm: Buồn nôn và đau đầu, co giật và co thắt, mất ý thức hoặc hôn mê, phù phổi (tích tụ chất lỏng trong phổi).

Trà hương thảo giúp điều trị nhức đầu, tăng huyết áp, giảm căng thẳng...

Để đảm bảo an toàn khi sử dụng cây hương thảo để làm gia vị và điều trị bệnh, cần lưu ý một số điều sau:

- Trẻ nhỏ, phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, những người bị động kinh, dị ứng và mẫn cảm với tinh dầu hương thảo không nên sử dụng chúng vì chưa có nghiên cứu nào chỉ ra độ an toàn của nó đối với các đối tượng này.

- Ngoài ra, lá cây hương thảo có thể tương tác với một số loại thuốc như thuốc chống đông máu, thuốc ức chế men chuyển trong điều trị huyết áp cao, thuốc lợi tiểu… nên cần hạn chế sử dụng.

- Sử dụng hương thảo với liều lượng cao cũng làm tăng nguy cơ sẩy thai. Do đó, phụ nữ mang thai trước khi sử dụng cây hương thảo trong chế độ ăn uống hàng ngày cần thảo luận với bác sĩ.