e magazine
[E-Magazine] Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

14:00 | 01/12/2024

Hương nhu là một loại thảo dược quen thuộc trong đời sống. Không chỉ là gia vị trong ẩm thực, hương nhu còn được biết đến với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe.
Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

Hương nhu là một loại thảo dược quen thuộc trong đời sống. Không chỉ là gia vị trong ẩm thực, hương nhu còn được biết đến với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe.

Đặc điểm tự nhiên của cây hương nhu

Hương nhu hay còn gọi là é rừng, mậu dược, sơn ông, hương thái... có tên khoa học là Ocimum gratissimum. Chúng thích đất khô thoáng, nhiều ánh sáng, thoát nước tốt và ở vị trí có ánh nắng đầy đủ.

Thời gian thu hoạch tối ưu để chưng cất tinh dầu là khi 3 cành trên một cây, hoặc 75% số cành đang ra hoa. Ở miền Bắc Việt Nam có thể thu được 2 - 3 đợt cắt trong một năm, ở miền Nam có 4 - 5 đợt cắt/năm. Ở Việt Nam, Ocimum gratissimum vẫn cho năng suất từ ​​5 - 10 năm.

Hương nhu là cây thân thảo, cây trưởng thành có thể cao từ 1 đến 2m.

Thân cây hình trụ vuông, gốc hóa thân gỗ, có màu nâu tím, phần thân trên non có lông nhỏ mọc phủ đầy, có khi có màu xanh nhạt.

Lá cây mọc đối nhau, cuống dài chừng 1 đến 2cm. Phiến lá có răng cưa và có lông ở cả hai mặt lá.

Hoa màu tím nhạt hoặc trắng hình sim, mọc thành cụm dài không đều nhau, hoa thường nở vào mùa hè khoảng tháng 5, tháng 6 hàng năm. Quả bẻ làm tư, được bao bọc bởi các đài hoa.

Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

Cây hương nhu trắng.

Hương nhu dược liệu là một loại thảo mộc có mùi thơm khi vò các bộ phận của cây, có tác dụng kích thích, chống co thắt, sát trùng, xua đuổi côn trùng, đuổi ký sinh trùng bên trong và hạ sốt.

Lá và thân được sử dụng trong điều trị cảm lạnh, cảm sốt, nhức đầu, liệt dương, đầy hơi, tiêu chảy, kiết lỵ, hậu sản và giun ở trẻ em. Ngoài ra, lá hương nhu được dùng chữa thấp khớp và đau thắt lưng. Một loại tinh dầu thu được từ lá có hoạt tính kháng khuẩn rõ rệt.

Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

Hương nhu tía.

Lợi ích của cây hương nhu với sức khỏe

Chống viêm, kháng khuẩn

Hương nhu là một loại thảo dược quý giá, được biết đến với khả năng chống viêm vượt trội. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, các hợp chất flavonoid và tinh dầu có trong hương nhu đóng vai trò quan trọng trong việc ức chế các phản ứng viêm.

Tinh dầu hương nhu, đặc biệt là thành phần eugenol, có khả năng ức chế sự tổng hợp các prostaglandin và leukotrienes - những chất trung gian gây viêm, từ đó làm giảm sưng đỏ và đau nhức. Ngoài ra, hương nhu còn có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm và kháng virus mạnh mẽ, giúp ngăn chặn và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh, hỗ trợ điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa và da liễu.

Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

Hương nhu là thảo dược có nhiều lợi ích đối với sức khỏe.

Tốt cho mắt

Lá hương nhu rất giàu vitamin A, giúp thúc đẩy thị lực tốt. Vitamin A cần thiết cho võng mạc của mắt dưới dạng retinol, kết hợp với protein opsin để tạo thành rhodopsin, phân tử hấp thụ ánh sáng cuối cùng cần thiết cho cả thị lực nhìn xa (ánh sáng yếu) và thị lực màu.

Sự thiếu hụt vitamin A có thể gây hại cho mắt, dẫn đến chứng bệnh viêm mắt (một tình trạng bệnh lý mà mắt không tiết ra nước mắt) và bệnh quáng gà, cả hai đều có thể ngăn ngừa được khi tiêu thụ đủ lượng lá hương nhu.

Việc bổ sung quá nhiều vitamin A và kéo dài trong lá hương nhu đối với phụ nữ mang thai có thể dẫn đến dị tật bẩm sinh và không được khuyến khích.

Hỗ trợ tiêu hóa

Hương nhu có tác dụng kích thích tiêu hóa, tăng tiết dịch vị, giúp ăn ngon miệng và giảm các triệu chứng khó tiêu, đầy bụng, ợ hơi. Ngoài ra, các nghiên cứu khoa học đã chứng minh được khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn Helicobacter pylori của hương nhu. Loại vi khuẩn này là nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày tá tràng, do đó, việc sử dụng hương nhu thường xuyên có thể giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các bệnh lý về đường tiêu hóa.

Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

Giảm đau, hạ sốt

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, các thành phần như eugenol, thymol và carvacrol trong tinh dầu hương nhu có khả năng ức chế sự sản sinh các prostaglandin - những chất trung gian gây viêm và đau. Cơ chế hoạt động này tương tự như các loại thuốc giảm đau thông thường như aspirin và ibuprofen. Nhờ đó, hương nhu được sử dụng rộng rãi trong việc giảm đau đầu, đau bụng kinh, đau nhức xương khớp và các triệu chứng viêm nhiễm khác.

Chống oxy hóa, ngừa ung thư

Hương nhu là một kho tàng các chất chống oxy hóa mạnh mẽ, đặc biệt là các hợp chất flavonoid và phenol. Những hợp chất này có khả năng trung hòa các gốc tự do, những phân tử không ổn định gây tổn hại đến tế bào, gây ra quá trình oxy hóa và lão hóa.

Ngoài ra, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, chiết xuất từ hương nhu có khả năng ức chế sự phát triển của một số loại tế bào ung thư như gan, đại tràng, vú, thông qua các cơ chế như gây apoptosis (tự hủy tế bào ung thư), ức chế sự tăng sinh tế bào ung thư và ngăn chặn sự hình thành mạch máu nuôi dưỡng khối u.

Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

Hương nhu có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, hỗ trợ sức khỏe tim mạch...

Kiểm soát đường huyết

Hương nhu, với thành phần phong phú các hợp chất sinh học hoạt tính, đặc biệt là các hợp chất phenolic và flavonoid, đã được chứng minh có khả năng điều hòa đường huyết một cách hiệu quả. Nghiên cứu cho thấy, hương nhu có tác dụng kích thích tế bào beta tụy tạng sản xuất insulin, đồng thời tăng cường khả năng sử dụng glucose của các tế bào thông qua việc tăng cường sự nhạy cảm của insulin. Nhờ đó, hương nhu giúp ổn định đường huyết, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường type 2.

Cải thiện giấc ngủ

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hương nhu chứa nhiều hợp chất có tác dụng an thần, giảm căng thẳng, đặc biệt là các hợp chất terpenoid và phenol. Những hợp chất này tác động lên hệ thần kinh trung ương, giúp giảm hoạt động của não, tăng cường tiết serotonin và GABA - hai chất dẫn truyền thần kinh có vai trò quan trọng trong việc điều hòa giấc ngủ. Nhờ đó, hương nhu giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, giảm tình trạng mất ngủ, khó ngủ và giúp bạn có một giấc ngủ sâu và ngon hơn.

Hỗ trợ sức khỏe tim mạch

Hương nhu chứa nhiều hợp chất có tác dụng điều hòa lipid máu. Cụ thể, các thành phần hoạt tính trong hương nhu có khả năng giảm nồng độ cholesterol xấu (LDL) và tăng nồng độ cholesterol tốt (HDL). Cơ chế tác động này được cho là nhờ khả năng của hương nhu trong việc ức chế sự tổng hợp cholesterol và tăng cường quá trình chuyển hóa cholesterol. Nhờ đó, hương nhu giúp làm giảm nguy cơ hình thành mảng bám xơ vữa động mạch, từ đó ngăn ngừa các bệnh tim mạch như đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Một số bài thuốc từ hương nhu theo kinh nghiệm dân gian

Bài thuốc trị tiêu chảy, đau bụng

Nguyên liệu: Hương nhu 12 gram, tía tô 12 gram, mộc qua 9 gram

Chế biến: Đem tất cả các thảo dược sắc cùng với 3 chén nước nhỏ cho tới khi cô cạn còn 1/3 thì lọc bỏ bã lấy nước uống.

Nước sắc được nên uống sau khi ăn sáng và có thể chia thành 2 đến 3 lần uống trong ngày cho đến khi hết bệnh.

Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

Nước lá hương nhu chữa hạ sốt, đau đầu.

Bài thuốc chữa hạ sốt, đau đầu

Nguyên liệu: Lá hương nhu tươi

Chế biến: Rửa sạch một nắm lá hương nhu tươi. Rồi đem nghiền nhuyễn, lọc lấy nước cốt pha với một chút nước ấm uống ngay.

Phần bã thu được sử dụng đề chườm trán, thái dương giúp giảm đau đầu, sốt cao. Nếu người bệnh có thêm biểu hiện đổ mồ hôi thì sử dụng thêm nước sắn dây.

Bài thuốc chữa cảm lạnh

Bài thuốc số 1

Nguyên liệu: Cây hương nhu tươi 500 gram, hậu phác 200 gram, đậu ván trắng 200 gram.

Chế biến: Đem hậu phác tẩm gừng, nướng khô. Đậu ván trắng, hương nhu đem sao vàng. Rồi đem tất cả tán thành bột mịn, trộn đều với nhau.

Mỗi lần dùng 8 đến 10 gram pha với nước ấm uống. Mỗi ngày uống 2 lần trưa và tối, kiên trì cho đến khi bệnh khỏi.

Bài thuốc số 2

Nguyên liệu: 100 gram hương nhu khô, nghiền thành bột mịn.

Mỗi lần dùng lấy khoảng 8 gram bột thảo dược pha với nước sôi, ngày uống 2 lần cho đến khi khỏi.

Bệnh nhân nên phối hợp với phương pháp xông hơi để đạt được hiệu quả nhanh chóng bằng cách dưới đây:

Chế biến: Lá hương nhu khô 15 gram, lá sả hoặc lá ngải cứu 15 gram, lá bưởi 15 gram, lá tre 15 gram, lá khuynh diệp 15 gram, húng chanh 15 gram, cành lá thanh táo 15 gram.

Rửa sạch tất cả rồi đem đun với nước cho tới khi sôi thì nấu thêm vài phút cho nóng già. Đậy vung kín

Để nồi nước trong phòng kín gió. Bệnh nhân bỏ quần áo, ngồi cạnh nồi nước xông mở nắp trùm kín chăn, xông hơi trong vòng 15 đến 20 phút. Chú ý không để nóng quá gây bỏng, nóng rát da.

Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

Bài thuốc trị hôi miệng

Chuẩn bị: 10 gram lá hương nhu tươi

Chế biến: Đem phần nguyên liệu trên đi rửa sạch rồi sắc với 200ml nước cho tới khi cô cạn còn phân nửa thì tắt lửa.

Phần nước thu được dùng để ngậm trong miệng vài phút rồi súc miệng.

Kiên trì sử dụng trong 15 đến 20 ngày mỗi ngày 1 lần để cải thiện tình trạng hôi miệng.

Bài thuốc chữa cảm mùa hè

Chuẩn bị: Hương nhu 12 gram, Cát căn 12 gram, Diếp cá 12 gram, Điền cơ hoàng 12 gram, Mộc hương 4 gram, Xương bồ 8 gram.

Chế biến: Đem tất cả thảo dược trên sắc với nước, chắt lấy phần nước uống trong ngày.

Bài thuốc chữa nước tiểu đục, phù thũng

Chuẩn bị: Cây hương nhu 9 gram, cỏ tranh 30 gram, cỏ ích mẫu 12 gram

Chế biến: Đem toàn bộ phần thảo dược trên 600ml nước cho tới khi cạn còn 1/3 thì sàng lọc lấy nước chia thành 2 lần/ ngày uống.

Sử dụng liên tục trong 10 ngày sẽ có những chuyển biến tích cực.

Bài thuốc chữa trường vị bị viêm cấp tính, kiết lỵ

Chuẩn bị: Hương nhu 12 gram, hồng lạt liệu 12 gram, thanh hao 12 gram

Chế biến: Các loại thảo dược rửa sạch để uống hàng ngày cho đến khi hết bệnh

Hương nhu - "Nữ hoàng thảo mộc"

Hương nhu còn có tác dụng kích thích mọc tóc.

Bài thuốc giúp mọc tóc cho trẻ

Lấy 40 gram hương nhu hãm với 200ml nước đun cho tới khi cô đặc thì tắt lửa

Chế biến: Trộn nước thuốc với mỡ lợn vừa đủ rồi dùng hỗn hợp này xoa lên đầu của trẻ, mỗi ngày thực hiện 1 đến 2 lần. Khi sử dụng bài thuốc cần vệ sinh sạch sẽ da đầu của trẻ trước khi bôi, không sử dụng trên vết thương hở, lở loét hay chảy máu để tránh viêm nhiễm.

Bài thuốc trị rụng tóc

Chuẩn bị: Cây hương nhu 10 gram, lá hoặc vỏ bưởi 10 gram, bồ kết khô 10 gram.

Chế biến: Đun sôi các loại thảo dược trên với 3 lít nước pha thêm nước nguội vừa đủ để gội đầu, mỗi tuần thực hiện 2 lần để giúp tóc mềm mượt, giảm gãy rụng và kích thích mọc tóc hiệu quả.

Lam Anh (t/h)

Phiên bản di động