Tham vấn về chính sách phát triển nông nghiệp của Việt Nam từ khi đổi mới

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường TS. Trần Công Thắng cho biết, “Nghiên cứu hợp tác giữa Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường và Đại học Sydney hướng tới bốn mục tiêu lớn: (1) Xác định các nhóm chính sách đã tác động mạnh nhất đến năng suất lao động nông nghiệp, giảm nghèo và thu nhập nông thôn qua từng giai đoạn từ 1990 đến nay; (2) Đánh giá mức độ hiệu quả của các chính sách, không chỉ theo sự nội dung của chính sách mà còn dựa trên “tần suất chính sách” và “mức độ tiếp cận chính sách” ở cấp tỉnh; (3) Tìm hiểu cách nông hộ tiếp cận, phản hồi và bị tác động bởi các chính sách trong thực tế sản xuất và đời sống; (4) Trên cơ sở đó, xây dựng định hướng thiết kế các chính sách hiệu quả, tinh gọn, tránh trùng lặp và phù hợp để hỗ trợ tăng trưởng nông nghiệp bền vững trong tương lai.

Hội thảo hôm nay nhằm giới thiệu các kết quả nghiên cứu về tác động của chính sách nông nghiệp kể từ khi đổi mới đến nay, đánh giá những kết quả đạt được, nhận diện những điểm còn hạn chế và thảo luận những định hướng chính sách phát triển nông nghiệp cho tương lai. Các ý kiến đóng góp của đại biểu sẽ giúp hoàn thiện nghiên cứu, đồng thời hỗ trợ Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường xây dựng các kiến nghị chính sách với cơ sở thực tiễn, phù hợp với bối cảnh mới”.

Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường TS. Trần Công Thắng

Phân tích về những tác động của chính sách đối với phát triển nông nghiệp Việt Nam, GS. Tiho Ancev, Trường Đại học Sydney (Úc) cho biết, hơn 30 năm qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu kinh tế vượt bậc. Thành công này phần lớn được thúc đẩy bởi đổi mới từ cuối những năm 1980. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng và phát triển của khu vực nông nghiệp đang chậm lại và cần phải có những chính sách mới, mạnh mẽ và hiệu quả hơn.

Các giai đoạn quan trọng trong chính sách phát triển nông nghiệp và nông thôn của nước ta từ năm 1986 đến nay, bao gồm: Trước năm 1986, phát triển nông nghiệp sau khi đất nước thống nhất; Giai đoạn 1986-1989 là thời kỳ cải cách, tập trung vào an ninh lương thực; từ 1990 - 1999, sản xuất và xuất khẩu tăng nhanh chóng; 2000 - 2010, chính sách hội nhập; 2011-2019, tái cơ cấu và phát triển nông thôn toàn diện; từ năm 2020 đến nay, phát triển nông nghiệp xanh, bền vững và thông minh (công nghệ cao)…

GS. Tiho Ancev, Trường Đại học Sydney (Úc) phân tích về những tác động của chính sách đối với phát triển nông nghiệp Việt Nam

Đánh giá chính sách liên quan đến ngành nông nghiệp - Góc nhìn từ người nông dân, TS. Trương Thị Thu Trang, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường cho biết, trong những năm qua, số lượng hộ nông lâm thủy sản (NLTS) giảm, cả nước hiện có trên 9 triệu hộ NLTS. Qua kết quả khảo sát nhằm đánh giá tầm quan trọng của các nhóm chính sách nông nghiệp từ góc nhìn của người nông dân cho thấy, việc tiếp cận nguồn vốn vay tín dụng của hộ nông dân phụ thuộc vào tài sản thế chấp. Hộ nông dân có tài sản thế chấp có khả năng vay vốn cao hơn so với hộ không có tài sản thế chấp. Nhóm chính sách có vai trò quyết định trong việc mở rộng và chuyển đổi sản xuất của các hộ nông dân chủ yếu là chính sách tín dụng và đất đai, thuế, phí, hỗ trợ vật tư đầu vào, đào tạo, tập huấn, khoa học và công nghệ…

TS. Trương Thị Thu Trang, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường trình bày tham luận tại Hội thảo

Sử dụng mô hình kinh tế lượng để phân tích các yếu tố quyết định đến sự cần thiết của một số chính sách đến các hộ nông nghiệp nhỏ, TS. Dong Wang, Trường Đại học Sydney (Úc) cho biết, nhóm nghiên cứu đã áp dụng mô hình logit để xác định những nhóm hộ gia đình sẽ được ưu tiên chính sách đất đai, tín dụng và đào tạo. Kết quả cho thấy, các hộ làm lâm nghiệp ưu tiên chính sách đất đai rất cao. Hộ sản xuất quy mô lớn có xu hướng ưu tiên chính sách đất đai thấp hơn, trong khi các hộ sản xuất nhỏ quan tâm nhiều hơn đến cải cách đất đai…; Về chính sách tín dụng, nông nghiệp giá trị cao phụ thuộc nhiều hơn vào tín dụng, các hộ chăn nuôi, thủy sản và lâm nghiệp có nhu cầu hỗ trợ chính sách tín dụng cao hơn so với các hộ trồng trọt; Về nhu cầu đào tạo, các hộ có diện tích đất lớn hơn có nhu cầu đào tạo cao hơn. Nông dân lớn tuổi có xu hướng ủng hộ chính sách đào tạo thấp hơn…

Thảo luận tại Hội thảo, các đại biểu đánh giá cao về kết quả nghiên cứu đã phân tích cụ thể mức độ hiệu quả của các chính sách nông nghiệp của Việt Nam kể từ khi đổi mới, trong đó nhóm chính sách về đất đai và phát triển nông thôn là hai nhóm chính sách mang lại lợi ích thiết thực, đặc biệt là chính sách khuyến nông và hợp tác xã đã giúp các hộ giảm nghèo. Đề xuất nhóm nghiên cứu bổ sung thêm đánh giá, phân tích về những điểm mới trong Luật đất đai năm 2024 trong bối cảnh chính quyền 2 cấp; cập nhật thêm về những thành tựu khoa học kỹ thuật nông nghiệp của Việt Nam đạt được trong thời gian qua; giải pháp phát triển nông nghiệp công nghệ cao...