Bộ đệm dự phòng tại MB, TPBank ngày càng mỏng dần trong khi nợ xấu phình to

Bộ đệm dự phòng tại ngân hàng MB, TPBank,... ngày càng mỏng dần

Theo dữ liệu từ WiChart, tổng số dư nợ xấu nội bảng tính đến cuối quý III của nhóm ngành ngân hàng là gần 210.000 tỷ đồng, tăng 9,3% so với cuối quý liền trước và 52,7% so với cuối năm ngoái. Tỷ lệ nợ xấu toàn ngành tiếp tục tăng lên mức 2,25%, tăng 0,64 điểm % so với cuối năm ngoái.

Nợ cần chú ý (nợ nhóm 2) đã có sự cải thiện so với hai quý liền trước, tuy nhiên vẫn tăng tới 38,2% nếu so với thời điểm cuối năm 2022.

Đáng nói, số dư dự phòng rủi ro tín dụng đang không theo kịp tốc độ gia tăng của nợ xấu. Theo dữ liệu từ WiChart, số dư dự phòng rủi ro vào cuối quý III/2023 của các ngân hàng niêm yết ở mức 196.550 tỷ đồng, tăng 16,6% so với đầu năm. Trong khi đó, số dư nợ xấu lại tăng 52,7%, lên gần 210.000 tỷ đồng.

Điều đó dẫn đến tỷ lệ bao phủ nợ xấu (số dư dự phòng nợ xấu/tổng dư nợ xấu) của nhiều ngân hàng đã giảm từ 123% vào cuối năm 2022 xuống còn 94% vào cuối quý III/2023. Vào quý I/2022, tỷ lệ bao phủ nợ xấu từng đạt đỉnh là 148%.

Thực tế, các ngân hàng không bắt buộc phải trích lập toàn bộ 100% nợ xấu. Tuy nhiên, nếu chất lượng tài sản vẫn tiếp tục xấu đi áp lực dự phòng chắc chắn sẽ tăng lên trong các quý tiếp theo.

Theo đó, ngay cả 'ông lớn' Vietcombank thường nằm trong nhóm có chất lượng tài sản tốt trong ngành cũng có thêm hơn 6.500 tỷ đồng nợ xấu sau ba quý đầu năm, ghi nhận 14.394 tỷ đồng nợ xấu, tương đương mức tăng 84% so với đầu năm. Kéo theo tỷ lệ nợ xấu tăng từ 0,68% hồi đầu năm lên 1,21%.

Trong đó, nợ nhóm 2 (nợ cần chú ý) tăng 88% lên mức 7.658 tỷ đồng; nợ nhóm 3 (nợ dưới tiêu chuẩn) gấp 7,1 lần lên mức 2.952 tỷ; nợ nhóm 4 (nợ nghi ngờ) gấp 7,3 lần lên mức 5.724 tỷ đồng. Còn nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) giảm nhẹ 14% còn hơn 5.715 tỷ đồng.

Chi tiết các nhóm nợ tại Vietcombank (Nguồn: BCTC hợp nhất quý III/2023).

Số dư nợ xấu tăng 84% khiến tỷ lệ bao phủ nợ xấu tại Vietcombank tính đến hết quý III/2023 giảm gần 47 điểm % so với đầu năm, từ 316% xuống còn 270% và giảm 116 điểm % so với quý liền trước. Tuy nhiên bất chấp mức sụt giảm này, Vietcombank vẫn đang là ngân hàng với tỷ lệ bao phủ nợ xấu cao nhất ngành.

Điển hình tại ngân hàng MB, tính đến cuối quý III/2023, nợ xấu tăng tới 101% so với thời điểm đầu năm, từ 5.031 tỷ đồng lên hơn 10.111 tỷ đồng. Trong đó, nợ nhóm 3 tăng tới 190%, từ 1.517 tỷ đồng lên hơn 4.403 tỷ đồng; nợ nhóm 4 tăng tới 213% từ hơn 1.220 tỷ đồng lên gần 3.825 tỷ đồng. Duy nhất nợ nhóm 5 giảm nhẹ 18%, từ 2.293 tỷ đồng xuống còn 1.882 tỷ đồng. Do đó, tỷ lệ nợ xấu tăng từ 1,09% lên 1,89%.

Không chỉ có nợ nhóm 3, nhóm 4 tăng lên, ngân hàng MB còn xuất hiện tình trạng nhảy nợ khi nợ nhóm 2 tăng tới 104% so với đầu năm, từ 7.809 tỷ đồng lên 15.935 tỷ đồng.

Nợ xấu tại MB tăng đến chóng mặt khiến dự phòng rủi ro không theo kịp tốc độ gia tăng của nợ xấu. Do đó, tỷ lệ bao phủ nợ xấu của MB tính đến cuối quý III/2023 giảm tới 116 điểm %, từ 238% hồi đầu năm xuống còn 122%.

TPBank cũng không ngoại lệ khi nợ xấu tính đến cuối quý III/2023 tăng đột biến lên mức gần 5.350 tỷ đồng, gấp 4 lần so với đầu năm. Trong đó, nợ nhóm 3 tăng gấp 8,5 lần lên mức hơn 3.265 tỷ đồng, nợ nhóm 4 tăng gần 3 lần lên mức 1.390 tỷ đồng và nợ nhóm 5 tăng 37,4% lên mức 694,4 tỷ đồng. Kết quả đẩy tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay tăng từ mức 0,84% hồi đầu năm lên 2,97%.

Số dư nợ xấu tăng theo cấp số lần nhưng chi phí dự phòng rủi ro tại TPBank chỉ tăng nhẹ 14% trong 9 tháng đầu năm khiến tỷ lệ bao phủ nợ xấu tính đến cuối quý III/2023 tụt sâu, từ 135% hồi đầu năm xuống còn 47%, tương đương mức giảm hơn 88 điểm%.

Ngân hàng quy mô nhỏ hơn như LPBank cũng ghi nhận tỷ lệ bao phủ nợ xấu tụt sâu do số dư dự phòng rủi ro tín dụng đang không theo kịp tốc độ gia tăng của nợ xấu.

Cụ thể, nợ xấu tại LPBank tính đến cuối quý III/2023 tăng gấp 2,14 lần so với đầu năm, lên mức 7.367 tỷ đồng. Trong đó, nợ nhóm 3 tăng 48% lên mức 1.584 tỷ đồng; nợ nhóm 4 gấp 2,83 lần lên mức 2.850 tỷ đồng và nợ nhóm 5 cũng cao gấp 2,16 lần lên mức 2.933 tỷ đồng. Do đó kéo tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay tăng từ mức 1,46% đầu năm lên 2,79%.

Nợ xấu tăng mạnh song LPBank chỉ trích hơn 1.282 tỷ đồng dự phòng rủi ro tín dụng trong 9 tháng đầu năm, giảm 31% so với cùng kỳ khiến tỷ lệ bao phủ nợ xấu tại nhà băng này sụt mạnh từ 142% xuống còn 67,5%, tương đương mức giảm gần 75 điểm%.

Chi tiết các nhóm nợ xấu tại LPBank (Nguồn: Báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2023 tại LPBank).

Ngoài ra, còn nhiều nhà băng khác cũng đang trong hoàn cảnh nợ xấu tiếp tục tăng mạnh trong khi bộ đệm dự phòng ngày một mỏng đi như ngân hàng ACB tỷ lệ bao phủ nợ xấu tính đến cuối quý III/2023 giảm 65 điểm%, từ 159% xuống còn 94%; BIDV giảm từ 217% xuống còn 158%, tương đương mức giảm hơn 58 điểm%;...

Ngân hàng giảm dự phòng rủi ro để làm gì?

Theo đánh giá của các chuyên gia phân tích, nợ xấu của ngân hàng tăng lên do nền kinh tế không thuận lợi. Ngoài ra, tình trạng trì trệ của thị trường bất động sản hiện nay có thể dẫn tới tình trạng hình thành nợ xấu trong các khoản cho vay mua nhà.

Chứng khoán KB (KBSV) từng dự báo tỷ lệ nợ xấu sẽ đạt đỉnh trong quý III/2023 và dần cải thiện. Trong khi đó, Chứng khoán Vietcap cho rằng nợ xấu ngân hàng sẽ đạt đỉnh trong vòng từ một đến hai quý tới.

Đặc biệt, nhờ Thông tư 02 được ban hành vào đầu năm 2023, áp lực từ trích lập dự phòng lên lợi nhuận của ngành ngân hàng được giảm bớt đôi chút. Theo thông tư, các ngân hàng được trích lập dần chi phí dự phòng trong thời hạn hai năm thay vì trích lập toàn bộ.

Thực tế cho thấy, dù nợ xấu tiếp tục gia tăng, nhiều ngân hàng lại lựa chọn giải pháp giảm chi phí dự phòng rủi ro tín dụng để duy trì lợi nhuận.

Trong báo cáo về ngành ngân hàng quý III/2023, các chuyên gia phân tích của Chứng khoán Vietcap cũng cho rằng ngân hàng có thể đã sử dụng bộ đệm dự phòng để giảm bớt áp lực dự phòng trong bối cảnh biên lãi thuần (NIM) giảm mạnh.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia việc cắt giảm chi phí dự phòng để bù lại phần giảm thu nhập từ các mảng hoạt động kinh doanh chính sẽ không duy trì được lâu dài và sẽ tới lúc phải "bung ra".