Về Lai Châu gặp những tinh hoa "nắm giữ" di sản văn hóa dân tộc

Lai Châu - miền đất địa đầu phía Tây Bắc, nơi có 20 dân tộc cư trú. Mỗi dân tộc là một kho tàng văn hóa dân gian riêng có. Được cho là “bảo bối”, nắm giữ những “túi khôn” của dân tộc mình, đó là các nghệ nhân dân gian - những người đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn, lưu giữ, truyền dạy bản sắc văn hóa dân tộc cho thế hệ hôm nay.
Bất cứ độ tuổi nào, chỉ cần yêu hát Then - đàn tính, muốn học là NNƯT Lò Văn Sơi sẵn sàng chỉ dạy tận tình. Ảnh: Ngọc Ánh

Bất cứ độ tuổi nào, chỉ cần yêu hát Then - đàn tính, muốn học là NNƯT Lò Văn Sơi sẵn sàng chỉ dạy tận tình. Ảnh: Ngọc Ánh

Hát Then - đàn tính, sợi dây nối quá khứ và hiện tại

Người được bà con dân tộc Thái ở Than Uyên ví như “báu vật sống” nắm giữ những tinh hoa di sản văn hóa của dân tộc mình. Người được bản mường gửi lời thỉnh cầu vào ngày làm lý cho hạt thóc xuống đồng trong Lễ hội “lùng tùng”, người được nhắc tên nhiều đó là Nghệ nhân Ưu tú (NNƯT) Lò Văn Sơi, hội viên Hội Thái học Việt Nam.

Nặng lòng với văn hóa dân tộc, nhiều năm ròng, ông Sơi đã dành bao tâm huyết để khởi xướng giữ gìn và bảo tồn nghệ thuật hát Then - đàn tính. Với những người cao niên dân tộc Thái ở Than Uyên, lời ca trong Then là sự giao hòa giữa con người với đất trời và thiên nhiên, đồng thời thể hiện ước nguyện khát khao của con người về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Câu lạc bộ hát Then - đàn tính do NNƯT Lò Văn Sơi vận động thành lập đã được 10 năm. Từ một vài thành viên ban đầu, đến nay, câu lạc bộ có hơn 20 thành viên đủ độ tuổi sinh hoạt thường xuyên. Từ khi bàn giao câu lạc bộ cho lớp trẻ hoạt động, thời gian và công sức ông dành hết cho việc nghiên cứu viết sách về văn hóa Thái và chế tác đàn tính.

Vốn am hiểu dân ca, dân vũ truyền thống, nghệ nhân Lò Văn Sơi không chỉ truyền dạy hát Then - đàn tính, mà còn đóng góp rất lớn trong việc bảo tồn các làn điệu Then cổ của dân tộc mình. Nhiều cuốn sách của ông xuất bản có số trang đồ sộ, được ví như "từ điển sống" về văn hóa Thái như: Then Thái Lai Châu, Tập tục xây dựng bản Mường...

“Xưa hát Then thường vang lên trong các nghi lễ đi tìm hồn người ốm, với mục đích chữa bệnh, cầu an, xin con, xin tên, xin sức khỏe... Nay lời Then mở rộng biên độ hơn về đề tài, mang đậm hơi thở cuộc sống mới. Nhiều bài Then mới được đặt lời với chủ đề ca ngợi quê hương đất nước, mừng Đảng, mừng Xuân, ghi công ơn Bác Hồ, xây dựng nông thôn mới... Trải qua thời gian, hát Then xứng danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, bởi trong đó có những giá trị văn học, nghệ thuật ngàn đời của ông cha chưa bao giờ cũ...” - ông Sơi chia sẻ.

Hát dân ca để thêm yêu đất mới

Về huyện Nậm Nhùn hỏi ai hát dân ca hay, chơi tính tẩu giỏi, mọi người đều nói, “chỉ có ông Lâm Văn Điện, bản Nậm Ty, xã Nậm Hàng thôi!”. Bà con ở bản Thái nơi này ví ông như cây thông lớn trong rừng già, ngón đàn và lời hát khi ông cất lên như trống giục, hiệu triệu mọi người, là thanh âm của ngày hội đại đoàn kết các dân tộc.

Trước đây, bản Nậm Ty vốn thuộc đất Mường Tè, năm 2011, huyện Nậm Nhùn được thành lập, Nậm Ty trở thành vùng đất cửa ngõ của huyện mới Nậm Nhùn. Năm 2017, Nậm Ty rời bản theo chương trình tái định cư Thủy điện Lai Châu. Lên nơi ở mới, được Đảng, Nhà nước đầu tư cơ sở hạ tầng khang trang, đồng bộ, nhưng ai cũng buồn vì nỗi nhớ nơi ở cũ. Cùng với nhịp sống hiện đại, nhiều nét văn hóa bản địa dường như đang dần mai một. Trước thực trạng trên, ông Lâm Văn Điện, vốn là thầy Then, được mọi người kính trọng, ông tìm đến từng nhà tập hợp các cao niên và những người yêu văn hóa Thái thành lập đội văn nghệ. Cũng từ đó, bản mới vui hơn nhờ tiếng đàn tính tẩu cùng những điệu dân ca, dân vũ do thầy Then Lâm Văn Điện cầm trịch.

Qua các hội thi, các kỳ liên hoan hát dân ca, hát Then - đàn tính, đội văn nghệ bản Nậm Ty giành nhiều giải thưởng cao. Kể từ đó, ông Lâm Văn Điện và đội văn nghệ bản Nậm Ty được nhiều người biết đến. Như cháy lên ngọn lửa truyền thống, phong trào chơi tính tẩu, học nhạc cụ dân tộc ngày càng lan tỏa. Mỗi khi nông nhàn, ông Lâm Văn Điện lại lên rừng tìm gỗ về chế tác đàn tính. Mỗi năm có đến vài chục cây đàn tính do ông chế tác ra, được bà con người Thái mọi miền tìm đến sưu tầm.

Sinh ra và lớn lên tại bản Seo Hai, xã Can Hồ, huyện Mường Tè, từ nhỏ, bà Hù Cố Xuân (dân tộc Si La) đã được các cao niên truyền dạy các làn điệu dân ca cổ. Chính nhờ những vốn văn hóa truyền thống ấy, bà Xuân như sợi dây bện chặt mối đoàn kết dân tộc mình ngày một khăng khít hơn.

Năm 2014, hơn 420 nhân khẩu người Si La từ bên kia sông Đà về nơi ở mới theo chương trình tái định cư Thủy điện Sơn La. Ổn cư trên bản mới, nhưng người dân Si La vẫn mang trong mình tâm trạng buồn rầu vì nhớ bản cũ. Để vơi đi nỗi nhớ, bà Hù Cố Xuân đã tập hợp mọi người lại cùng diễn xướng những vũ điệu, dân ca truyền thống.

Không chỉ hát, múa các làn điệu cổ, bà Xuân còn cùng các cao niên trong bản cải biên, đặt lời mới cho dân ca dân tộc mình. Từ đây, nhiều bài hát, điệu múa mới dựa trên chất liệu dân ca Si La phù hợp cuộc sống mới như: Hát ru đêm trăng, Múa mừng ngày mùa, Hát mừng Đảng, mừng Xuân, Múa mừng bản mới... ra đời.

Các bài hát mới được bà con hân hoan đón nhận và tại nhà văn hóa bản, đội văn nghệ Can Hồ được mọi người trông đợi hằng đêm. Được bà con ủng hộ, bà Xuân cùng đội văn nghệ không ngừng sáng tác, dàn dựng nhiều tiết mục múa mới trình diễn ngay tại sân khấu bản để người dân thưởng thức. Nhiều tiết mục của đội văn nghệ Can Hồ đã tham gia tại các cuộc giao lưu dân ca trong và ngoài tỉnh.

Không chỉ say mê truyền dạy những làn điệu dân ca truyền thống, bà Xuân còn cộng tác với các thành viên của Bảo tàng Văn hóa và Hội Văn học nghệ thuật tỉnh, tham gia nghiên cứu, biên soạn, xuất bản nhiều công trình văn hóa có giá trị về người Si La ở Lai Châu.

Với tình yêu gắn bó trên miền đất mới, cùng những cống hiến của mình trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa phi vật thể của dân tộc mình, tháng 3/2019, các nghệ nhân Hù Cố Xuân, Lâm Văn Điện vinh dự được Chủ tịch nước tặng danh hiệu NNƯT.

Nguồn: Về Lai Châu gặp những tinh hoa “nắm giữ” di sản văn hóa dân tộc

Ngọc Ánh / Biên phòng
www.suckhoeviet.org.vn

Tin liên quan

Khai mạc Triển lãm Quốc tế Xây dựng, Công nghiệp mỏ và Giao thông

Khai mạc Triển lãm Quốc tế Xây dựng, Công nghiệp mỏ và Giao thông

Sự kiện Contech Vietnam 2025 và EL Vietnam 2025 chính là cầu nối giữa công nghệ hiện đại với thực tiễn ngành xây dựng, giao thông và năng lượng.
Hội nghị Tổng kết Hội thi giáo viên dạy giỏi huyện Ba Vì năm học 2024- 2025

Hội nghị Tổng kết Hội thi giáo viên dạy giỏi huyện Ba Vì năm học 2024- 2025

Sáng ngày 15/4/2025, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Ba Vì (Hà Nội) tổ chức Hội nghị Tổng kết Hội thi giáo viên dạy giỏi năm học 2024- 2025. Dự và chỉ đạo có đồng chí Bạch Công Tiến- Nguyên Chủ tịch UBND huyện- Chủ tịch Hội Khuyến học; đồng chí Nguyễn Đức Anh- Phó Chủ tịch UBND huyện; đồng chí Phùng Ngọc Oanh – HUV, Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, các đồng chí lãnh đạo, cán bộ, chuyên viên, Hiệu trưởng các trường Mầm non, Tiểu học, THCS và các giáo viên tham gia hội thi.
Manulife nâng cao trải nghiệm khách hàng với loạt giải pháp công nghệ mới

Manulife nâng cao trải nghiệm khách hàng với loạt giải pháp công nghệ mới

Trong bối cảnh ngành bảo hiểm đang chứng kiến những chuyển đổi mạnh mẽ về công nghệ, Manulife Việt Nam tiếp tục thể hiện vai trò tiên phong trong việc ứng dụng số hóa để mang đến những trải nghiệm vượt trội cho khách hàng, từ quá trình tư vấn, ký hợp đồng đến giải quyết quyền lợi bảo hiểm.

Cùng chuyên mục

Việt phục hành – Hành trình lan toả hồn Việt, gieo mầm lòng yêu nước

Việt phục hành – Hành trình lan toả hồn Việt, gieo mầm lòng yêu nước

Diễn ra vào ngày 19/4 – đúng dịp Ngày Hội Văn hóa các Dân tộc Việt Nam, lễ hội Việt Phục Hành không chỉ là một sự kiện nghệ thuật mà còn là hoạt động giàu ý nghĩa hướng tới kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025).
15 điểm du lịch quanh Hà Nội phù hợp đi ngày cuối tuần

15 điểm du lịch quanh Hà Nội phù hợp đi ngày cuối tuần

Bạn có bao giờ cảm thấy chán nản khi chỉ quanh quẩn trong không gian bận rộn của Hà Nội? Cuộc sống hối hả đôi khi làm ta quên mất rằng thiên nhiên xung quanh đang chờ đón những cuộc phiêu lưu đầy thú vị. Thay vì chỉ mải mê làm việc, hãy cùng khám phá 15 điểm du lịch quanh Hà Nội, mà chỉ mất một ngày để bạn có thể tận hưởng không khí trong lành, vẻ đẹp hùng vĩ và những trải nghiệm đáng nhớ.
Vườn Quốc gia Bù Gia Mập: Phát triển du lịch gắn với giữ gìn văn hóa

Vườn Quốc gia Bù Gia Mập: Phát triển du lịch gắn với giữ gìn văn hóa

Những năm gần đây, mô hình du lịch sinh thái gắn với bảo tồn văn hóa ở Vườn Quốc gia Bù Gia Mập không những thu hút du khách mà còn mở ra cơ hội việc làm và nâng cao thu nhập cho đồng bào nơi đây.
Những điểm vui chơi đặc sắc ngày 8/3 tại Hà Nội

Những điểm vui chơi đặc sắc ngày 8/3 tại Hà Nội

Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3 là dịp đặc biệt để vinh danh, tri ân những người phụ nữ quan trọng trong cuộc đời bạn. Năm 2025, ngày này rơi vào thứ Bảy, một cơ hội hoàn hảo để bạn tạo nên những khoảnh khắc đáng nhớ cùng mẹ, vợ hay người yêu. Hà Nội, với vẻ đẹp và sự phong phú về văn hóa, không thiếu những địa điểm lý tưởng để bạn khám phá và trải nghiệm.
Đền Đá Thiên - Lăng mộ Quan Hoàng Bảy: Điểm đến tâm linh ở Thái Nguyên

Đền Đá Thiên - Lăng mộ Quan Hoàng Bảy: Điểm đến tâm linh ở Thái Nguyên

SKV - Nằm tại thị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, đền Đá Thiên là một trong những điểm đến tâm linh thu hút hàng vạn lượt du khách mỗi năm. Đặc biệt, vào thững ngày đầu xuân, nơi đây trở thành điểm hội tụ của người dân từ khắp nơi đổ về để cầu mong một năm mới an lành, may mắn và thịnh vượng. Với kiến trúc độc đáo và ý nghĩa lịch sử sâu sắc, đền Đá Thiên không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là biểu tượng văn hóa tâm linh của vùng đất Thái Nguyên.
Đền Củi thờ Ông Hoàng Mười: Nét đẹp linh thiêng giữa núi Hồng Lĩnh

Đền Củi thờ Ông Hoàng Mười: Nét đẹp linh thiêng giữa núi Hồng Lĩnh

SKV - Nằm dưới chân dãy núi Hồng Lĩnh hùng vĩ, bên dòng sông Lam thơ mộng, Đền Củi thờ Ông Hoàng Mười (thuộc xã Xuân Hồng, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh) là một trong những ngôi đền linh thiêng bậc nhất miền Trung. Với kiến trúc cổ kính, lịch sử lâu đời và những truyền thuyết huyền bí, đền không chỉ là nơi thờ tự tâm linh mà còn là điểm đến văn hóa, du lịch hấp dẫn.

Các tin khác

Đỉnh Fansipan được dự báo sẽ có băng tuyết vào cuối tuần này

Đỉnh Fansipan được dự báo sẽ có băng tuyết vào cuối tuần này

Đỉnh Fansipan (Sa Pa) được dự báo sẽ đón tuyết rơi vào cuối tuần này. Nhiều du khách, đặc biệt là các nhiếp ảnh gia, những tín đồ yêu thích tuyết, đang háo hức lên kế hoạch chinh phục đỉnh cao, để săn lùng những khoảnh khắc tuyệt đẹp trong không gian tuyết trắng.
Mộc Châu mùa Hoa Mận nở - Bức tranh thiên nhiên rực rỡ đầu Xuân

Mộc Châu mùa Hoa Mận nở - Bức tranh thiên nhiên rực rỡ đầu Xuân

Những ngày đầu xuân hoa mận nở rực trắng muốt như tuyết từ Lóong Luông đến Hang Táu, bản Ôn, Nà Ka, Phiêng Cành. Những vị khách đáng yêu luôn miệng trầm trồ về vẻ đẹp của Mộc Châu nơi cao nguyên mát lành.
Mùa Xuân Bên Bến Hoa – Một Góc Thiên Nhiên Thơ Mộng Dưới Cầu Long Biên

Mùa Xuân Bên Bến Hoa – Một Góc Thiên Nhiên Thơ Mộng Dưới Cầu Long Biên

(SKV) - Hà Nội mỗi độ xuân về luôn mang một sức hút lạ kỳ, khiến lòng người không khỏi xao xuyến. Và trong cái nền trời dịu dàng ấy, Bến Hoa – khu vườn hoa cánh bướm tại Phúc Xá, Long Biên, nằm dưới chân cầu Long Biên, Hà Nội đã trở thành điểm đến thơ mộng thu hút đông đảo du khách.
Tết của người Mông bản Nậm Nghiệp – Nét đẹp văn hóa độc đáo

Tết của người Mông bản Nậm Nghiệp – Nét đẹp văn hóa độc đáo

(SKV) - Nậm Nghiệp, một bản làng yên bình nằm giữa núi rừng Tây Bắc, không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn bởi những nét văn hóa đặc sắc, đặc biệt là trong dịp Tết cổ truyền của người Mông. Tết không chỉ là thời điểm đoàn tụ, sum vầy mà còn là dịp để người Mông gìn giữ, phát huy những phong tục, tập quán truyền thống đã tồn tại từ bao đời nay.
Sắc Xuân hội tụ nơi “Nhà của Pao”

Sắc Xuân hội tụ nơi “Nhà của Pao”

Khi những tia nắng đầu tiên của mùa Xuân len lỏi qua các khe núi, cả bản làng vùng cao như bừng tỉnh sau giấc ngủ đông dài. Khắp nơi, không khí Xuân tràn ngập với những sắc màu rực rỡ, tiếng cười giòn tan và âm thanh trầm bổng của tiếng khèn. “Nhà của Pao” – ngôi nhà mang đậm nét văn hóa truyền thống của người Mông là biểu tượng của sự giao thoa giữa vẻ đẹp văn hóa và thiên nhiên vùng cao cũng khoác lên mình chiếc áo Xuân đầy sức sống.
Tết Ất Tỵ 2025: Những hình tượng rắn sống động, ngộ nghĩnh,…

Tết Ất Tỵ 2025: Những hình tượng rắn sống động, ngộ nghĩnh,…

Rộn ràng với những ngày đón mừng năm mới Ất Tỵ 2025, nhiều địa phương trên cả nước đã sáng tạo và trưng bày những hình tượng về rắn, trông rất sống động, ngộ nghĩnh, đáng yêu,…
Khám phá Khu du lịch Thịnh Long - Viên ngọc hoang sơ của Nam Định

Khám phá Khu du lịch Thịnh Long - Viên ngọc hoang sơ của Nam Định

Khu du lịch Thịnh Long nằm tại thị trấn Thịnh Long, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định, cách Hà Nội 140 km và cách trung tâm Nam Định khoảng 45 km. Với bãi biển hoang sơ, bờ cát mịn trải dài và không gian yên bình, nơi đây là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích vẻ đẹp tự nhiên kết hợp với các dịch vụ nghỉ dưỡng hiện đại.
Mùa Đào Tết trên bản vùng cao,  lan tỏa sắc xuân

Mùa Đào Tết trên bản vùng cao, lan tỏa sắc xuân

Khi những cơn gió đông bắt đầu dịu lại, ánh nắng nhẹ nhàng của mùa xuân chiếu rọi khắp núi rừng, cũng là lúc những cây đào trên bản vùng cao nở rộ, báo hiệu một năm mới đang đến gần. Từ các bản làng Tây Bắc đến những triền núi Đông Bắc, sắc hồng thắm của hoa đào hòa quyện cùng không khí chuẩn bị Tết cổ truyền, tạo nên bức tranh xuân đầy thơ mộng và ấm áp.
Nhiều hoạt động đặc sắc trong Ngày hội Văn hóa các dân tộc Việt Nam tại tỉnh Quảng Trị

Nhiều hoạt động đặc sắc trong Ngày hội Văn hóa các dân tộc Việt Nam tại tỉnh Quảng Trị

Ngày hội Văn hóa các dân tộc Việt Nam tại tỉnh Quảng Trị năm 2024 (Ngày hội) với chủ đề “Bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc Việt Nam: Bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, hội nhập và phát triển vì một Thế giới hòa bình” là một sự kiện văn hoá do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và UBND tỉnh Quảng Trị chỉ đạo thực hiện.
Khám phá tọa độ vàng: Những điểm du Xuân lý tưởng tại Đà Lạt

Khám phá tọa độ vàng: Những điểm du Xuân lý tưởng tại Đà Lạt

SKV - Đà Lạt, nơi sương mù ôm ấp từng rặng thông và hoa nở rực rỡ bốn mùa, từ lâu đã trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho những tâm hồn khao khát sự bình yên. Với khí hậu trong lành, mát mẻ quanh năm, thành phố cao nguyên này không chỉ là nơi để trốn chạy cái xô bồ của phố thị mà còn là chốn tìm lại năng lượng và cảm hứng sống.
Xem thêm
Thanh Oai, Hà Nội: Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi - Lan tỏa giá trị y học cổ truyền trong cộng đồng

Thanh Oai, Hà Nội: Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi - Lan tỏa giá trị y học cổ truyền trong cộng đồng

Sáng 19/4, tại hội trường UBND xã Cự Khê (huyện Thanh Oai, TP Hà Nội), chương trình “Chăm sóc sức khỏe cộng đồng - Dưỡng Sinh Viện chăm sóc người cao tuổi” đã được tổ chức thành công tốt đẹp.
Chi Hội Nam Y An Giang tổ chức trao quà thiện nguyện tại khóm Phước Quản, thị trấn Đa Phước

Chi Hội Nam Y An Giang tổ chức trao quà thiện nguyện tại khóm Phước Quản, thị trấn Đa Phước

SKV – Ngày 16/4/2025, thực hiện kế hoạch công tác quý II năm 2025, Chi Hội Nam Y tỉnh An Giang đã tổ chức đoàn thiện nguyện đến trao quà cho các hộ dân có hoàn cảnh khó khăn tại khóm Phước Quản, thị trấn Đa Phước, huyện An Phú. Hoạt động diễn ra trong không khí ấm áp, nghĩa tình và đầy tính nhân văn.
Hội Nam Y TP. HCM tổ chức khám chữa bệnh và tặng quà cho người khiếm thị tại chùa Chánh Giác

Hội Nam Y TP. HCM tổ chức khám chữa bệnh và tặng quà cho người khiếm thị tại chùa Chánh Giác

SKV - ngày 29/03/2025, Chi Hội Nam Y TP. HCM cùng các đơn vị đồng hành đã tổ chức chương trình khám chữa bệnh và tặng quà cho bà con tại chùa Chánh Giác Suối Rao, huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Trong chương trình, gần 200 người, bao gồm người khiếm thị, bà con nghèo và tăng ni Phật tử, đã được khám chữa bệnh miễn phí. Đồng thời, gần 300 phần quà thiết thực đã được trao tận tay những hoàn cảnh khó khăn. Sự kiện này thể hiện vai trò tiên phong của Hội Nam Y TP. HCM trong việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng và lan tỏa tinh thần nhân ái.
Hợp tác chiến lược toàn diện cùng kế thừa, bảo tồn và phát triển tinh hoa y dược cổ truyền

Hợp tác chiến lược toàn diện cùng kế thừa, bảo tồn và phát triển tinh hoa y dược cổ truyền

Chiều 26/3, tại Khu du lịch sinh thái Tuần Châu (Sài Sơn, Quốc Oai, Hà Nội) đã diễn ra lễ ký kết hợp tác chiến lược toàn diện giữa Hội Nam y Việt Nam và Tập đoàn Đông y dược Việt Nam.
Ứng dụng y học cổ truyền với y học hiện đại và dinh dưỡng vào phòng ngừa đột quỵ

Ứng dụng y học cổ truyền với y học hiện đại và dinh dưỡng vào phòng ngừa đột quỵ

Sáng 25/3/2025, tại Ao Vua, Ba Vì (TP Hà Nội), đã diễn ra Hội thảo khoa học “Ứng dụng y học cổ truyền với y học hiện đại và dinh dưỡng vào phòng ngừa đột quỵ”.
Phiên bản di động