Rau sâm đất - Giá trị với sức khỏe có thể bạn chưa biết

Cây sâm đất còn được gọi với các tên khác như sâm mồng tơi, sâm thổ Cao Ly, đông dương sâm, sâm thảo, giả nhân sâm... Nó có tên khoa học là Talinum fruticosum, thuộc họ rau sam, nhưng với công dụng và lợi ích mang lại cho sức khỏe mà cây này được dân gian đặt tên là sâm đất.
Rau Sâm đất - Giá trị với Sức khoẻ có thể bạn chưa biết
Cây và củ rau sâm đất

Đặc điểm cây Rau Sâm đất

Về thân cây: Thường mọc đứng với phần thân nhẵn và phân thành nhiều nhánh.

Về lá cây: Mọc so le, có hình trái xoan thuôn hay hình trứng ngược, thót lại ở gốc thành cuống rất ngắn. Phiến lá dày, hơi mập và bóng cả hai mặt, mép lá có hình dạng như lượn sóng.

Về hoa: Đặc điểm đặc trưng là hoa thường nhỏ, màu hồng tím. Thường xếp thành chùm thưa ở ngọn và các nhánh, chiều dài khoảng 30cm. Thời điểm ra hoa vào tháng 6-7.

Về quả và hạt: Quả nhỏ, khi chín có màu đỏ nâu hay xám tro hay màu sẫm như quả của cây rau mùng tơi. Hạt rất nhỏ, dẹt, màu đen nhánh. Thời điểm ra quả vào khoảng tháng 9-10.

Khu vực phân bố

Sâm đất có nguồn gốc xuất xứ từ Trung Mỹ, sau đó du nhập vào Việt Nam khoảng những năm 1909, cây chủ yếu là mọc thành cây hoang, phát triển tự nhiên.

Ở nước ta, nó sinh trưởng và phát triển khắp các vùng miền trên cả nước và người dân thường dùng loại cây này để làm thức ăn hàng ngày. Tại Trung Quốc, củ của cây sâm đất được bào chế để làm thuốc bổ. Ngoài ra, cảnh bởi cây dễ chăm sóc, đặc biệt là hoa rất đẹp nên cây sâm đất còn được dùng làm cây cảnh.

Bộ phận dùng

Tất cả các bộ phận của cây bao gồm lá thân và củ đều được sử dụng.

Cách thu hái

Với đặc tính ưa đất ẩm nhưng nhiều ánh nắng, rất dễ trồng nên có thể thu hoạch cây sâm đất quanh năm để nấu canh ăn hàng ngày hay phơi khô bảo quản dùng dần để làm thuốc bổ, điều trị ho. Ngoài ra, còn có thể trồng sâm đất trong các chậu kiểng vì cây cho hoa bé xinh, phớt hồng rất đẹp.

Thành phần hóa học

Trong cây sâm đất có chứa hoạt chất pectin, và một số hoạt chất khác.

Tính vị

Sâm đất có vị ngọt và tính bình. Tác động vào hai kinh là tâm và phế

2. Công dụng, cách dùng của cây sâm đất

Rau Sâm đất - Giá trị với Sức khoẻ có thể bạn chưa biết

Ở nước ta, cây sâm đất được dùng chủ yếu để làm rau ăn hàng ngày. Tuy nhiên, nếu biết cách kết hợp sâm đất với các vị thuốc khác sẽ tạo nên những bài thuốc hay, có tác dụng trị bệnh và bồi bổ cơ thể rất tốt. Một số tác dụng chính của cây sâm đất bao gồm:

Bồi bổ cơ thể, giảm mệt mỏi

Điều trị ho, hen suyễn

Điều trị tiểu đường

Tác dụng nhuận tràng, điều trị táo bón, trĩ

Tác dụng thanh nhiệt giải độc, mát gan

Điều trị bệnh huyết áp cao

Bổ gan, thận, cải thiện huyết áp tim mạch

Mạnh gân xương, điều trị bệnh về xương khớp

Trị chứng viêm khớp, có khả năng giảm viêm sưng và giảm đau hiệu quả.

Trường hợp ăn uống khó tiêu, giúp giảm đau bụng, hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Điều trị bệnh sỏi thận, bàng quang hiệu quả.

Trong các bài thuốc được lưu truyền hiện nay, cây sâm đất thường được sử dụng để chữa các bệnh như:

Cây sâm đất có tác dụng bồi bổ cơ thể: Trong trường hợp suy nhược, ra nhiều mồ hôi, tăng giảm huyết áp đột ngột thì có thể sử dụng sâm đất để hỗ trợ điều trị. Cách thực hiện: Dùng lá sâm đất tươi hoặc khô để đun lấy nước uống hàng ngày.

Sâm đất giúp giảm đau, tiêu viêm: Khi gặp phải tình trạng đau khớp, sưng khớp... dùng lá hoặc phần rễ, củ cây sâm đất làm sạch và đun lấy nước uống hằng ngày. Giúp giảm viêm sưng và giảm đau trong những khớp xương.

Theo lương y Vũ Quốc Trung, củ sâm đất có tác dụng lợi tiểu, làm long đờm nhuận tràng, giảm cơn ho và hen suyễn.

Làm mát gan: Dùng củ sâm đất ngâm rượu uống hay dùng lá nấu canh ăn giúp thanh giải thử nhiệt cơ thể.

Sâm đất giúp chữa một số bệnh về da: Đối với một số bệnh về da như ghẻ lở, hắc lào... đun nước lá và rễ sâm đất uống, sau đó dùng bã đắp vào phần da bị tổn thương. Để trị mụn nhọt và các vết đứt: Hạt quả sâm đất khi ngâm nước sẽ tạo keo như thạch có thể dùng để đắp với liều dùng 10-25 gram khô/ngày, dạng thuốc sắc.

Trị sỏi thận, sỏi bàng quang: Khi gặp tình trạng sỏi thận, sỏi bàng quang hay viêm thận, dùng liều 10-25 gram khô/ngày, dạng thuốc sắc, có thể tán bột uống hoặc pha uống như trà với 10 gram trong 1 lít nước sôi, nếu pha rượu thì chỉ dùng liều 2-5 gram bột rễ trong 1 ngày.

Trị các bệnh về đường ruột: Khi bị khó tiêu, sâm giúp làm giảm trừ khí trong hệ tiêu hóa từ đó giảm đau bụng, ngoài ra còn dùng làm bài thuốc trị giun sán. Sâm đất còn có công dụng giảm táo bón.

Dùng cho phụ nữ sau sinh: Người dân Thái Lan thường sâm đất dùng cho phụ nữ hậu sản với mục đích kích thích tiết sữa và phục hồi chức năng của tử cung sau khi sinh.

Nấu canh

Rau Sâm đất - Giá trị với Sức khoẻ có thể bạn chưa biết
Rau sâm đất nấu canh đem lại vị ngọt và chua khi thưởng thức

Lá rau sâm có thể dùng để ăn sống, luộc chấm nước mắm hay nước kho cá đồng và phổ biến nhất là nấu canh. Có thể nấu canh với thịt bò, thịt lợn thăn, thịt bằm nhưng ngon, ngọt nước và thanh mát nhất vẫn là nấu với tôm vừa ngon vừa lạ miệng. Canh rau sâm đất ăn vừa có vị ngọt vừa có vị chua giống như bạn đang ăn rau mồng tơi nhưng không nhớt như rau mồng tơi.

Rau sâm chọn lá tươi, non, rửa sạch và để ráo nước. Tôm tươi làm sạch, bóc vỏ, bỏ đầu, giã thô. Ướp tôm với muối, hạt nêm, đường, hành, tiêu, tỏi khoảng mươi phút cho tôm thấm gia vị. Đặt nồi lên bếp, phi thơm dầu ăn, cho tôm vào đảo đều để thịt tôm săn lại, chín, dậy hương thơm thì thêm nước dùng. Nước sôi cho rau sâm vào, nấu chín, nêm lại gia vị cho vừa ăn rồi tắt bếp. Canh rau sâm nấu tôm vừa đơn giản trong cách chế biến lại rất ngon, lạ miệng với vị ngọt, béo, thơm của tôm, chua dịu của rau sâm, nước canh vừa thơm vừa ngọt, thanh mát. Món ăn này rất thích hợp dùng trong bữa cơm gia đình ngày nắng.

Tuy nhiên cần phải khẳng định rằng, cây sâm đất được ứng dụng trong chữa bệnh mới chỉ đơn thuần là các bài thuốc dân gian truyền miệng. Cho tới thời điểm hiện tại, chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào tìm hiểu cụ thể về các thành phần và công dụng của nó một cách bài bản.

Theo Đông y, với tính hàn với vị hơi đắng, cay, cây sâm đất có thể gây độc nếu sử dụng quá nhiều hoặc không đúng cách:

Lá sâm đất hơi độc vì vậy không nên dùng quá nhiều vì có thể gây choáng váng, khó thở

Không dùng sâm đất cho phụ nữ đang mang thai

Rau Sâm đất - Giá trị với Sức khoẻ có thể bạn chưa biết

Do đó, khi sử dụng cây sâm đất, nhất là trong chữa bệnh cần hết sức lưu ý, không được tuỳ tiện sử dụng. Tốt nhất, nên tham khảo bác sĩ chuyên khoa trước khi áp dụng bất kỳ bài thuốc nào từ sâm đất.

Thọ Ngọc - Nhung Nguyễn (t/h)

Cùng chuyên mục

Sâm Bố Chính - giống sâm quý của tỉnh Quảng Bình

Sâm Bố Chính - giống sâm quý của tỉnh Quảng Bình

Sâm Bố Chính có tên khoa học là Abelmoschus sagittifolium, được phát hiện đầu tiên ở Châu Bố Chính (nay là huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) cách đây khoảng 300 năm trước. Giống sâm quý này có tên gọi theo địa danh là Sâm Bố Chính. Đây là một trong những sản vật của người dân vùng châu Bố Chính ngày xưa cung tiến vua nên còn được gọi là Sâm Tiến Vua.

Các tin khác

Tắm lá mùi già: Phong tục ngày tất niên và tác dụng đối với sức khỏe

Tắm lá mùi già: Phong tục ngày tất niên và tác dụng đối với sức khỏe

Theo quan niệm xưa, phong tục tắm lá mùi vào ngày cuối năm là để xua tan những điều xui xẻo, không vui trong năm cũ để sẵn sàng đón một năm mới tốt đẹp hơn. Ngoài ý nghĩa tinh thần, việc tắm lá mùi già còn rất có lợi cho sức khỏe.
Một số bài thuốc cổ truyền giúp phòng bệnh trong dịp Tết

Một số bài thuốc cổ truyền giúp phòng bệnh trong dịp Tết

Tết Nguyên đán là dịp đoàn tụ gia đình, bạn bè, và thời gian cho những bữa tiệc thịnh soạn, những chuyến đi chơi sau 1 năm làm việc vất vả. Vì vậy, chế độ ăn uống và sinh hoạt của nhiều gia đình có sự thay đổi, có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.
Hội Nam y Việt Nam: Tiếp tục đẩy mạnh kế thừa, phát huy tri thức y dược của Y Tổ Thiền sư Tuệ Tĩnh

Hội Nam y Việt Nam: Tiếp tục đẩy mạnh kế thừa, phát huy tri thức y dược của Y Tổ Thiền sư Tuệ Tĩnh

Dân tộc Việt Nam đã trải qua hàng ngàn năm lịch sử, nhân dân Việt Nam đã tích lũy được một bề dày tri thức và nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống hàng ngày; trong đó có những tri thức và kinh nghiệm về chăm sóc bảo vệ sức khỏe phát triển giống nòi.
Điểm danh các loại thảo dược giúp mắt sáng, tăng cường thị lực

Điểm danh các loại thảo dược giúp mắt sáng, tăng cường thị lực

Ngày nay, cùng với sự phát triển của thời đại, việc tiếp xúc nhiều với máy tính, điện thoại sẽ khiến đôi mắt bị "quá tải", gia tăng các bệnh về mắt. Để bảo vệ "cửa sổ tâm hồn" và cải thiện thị lực, cùng tham khảo một số loại thảo dược sau.
Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Năm 2024 là một dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển của Hội Nam Y Việt Nam, với nhiều thành tựu đáng tự hào trong việc kết nối hội viên, đào tạo chuyên môn và thực hiện các hoạt động xã hội ý nghĩa. Bước sang năm 2025, Hội tiếp tục đặt ra những mục tiêu nhằm mở rộng quy mô hoạt động và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Những phương hướng mới không chỉ khẳng định vai trò của Nam Y trong ngành y học cổ truyền mà còn mở ra cơ hội hợp tác và phát triển.
Một số vị thuốc đông y nên dùng khi bị thiếu máu

Một số vị thuốc đông y nên dùng khi bị thiếu máu

Y học cổ truyền có nhiều vị thuốc bổ huyết, lưu thông máu. Cùng khám phá những vị thuốc này để có sự lựa chọn phù hợp với tình trạng sức khỏe của mỗi người.
Chữa trị chứng Thạch lâm (sỏi đường niệu) dưới góc nhìn Y học hiện đại

Chữa trị chứng Thạch lâm (sỏi đường niệu) dưới góc nhìn Y học hiện đại

(SKV) - Bệnh sỏi đường tiết niệu được mô tả trong chứng Thạch lâm của Y học cổ truyền (YHCT). Trong dân gian lưu truyền nhiều phương pháp chữa trị và đa số là bệnh điển hình bằng các triệu chứng đái ra sỏi, cơn đau bão thận và tiểu máu. Các bài thuốc chủ yếu nhằm theo cơ chế giãn cơ trơn đường niệu, lợi tiểu tăng áp lực dòng chảy và điều chỉnh pH. Thực tế những tác dụng này chỉ với phù hợp phương pháp tống sỏi thuôn (tròn, nhẵn, đường kính dưới 7mm) nhưng người bệnh luôn tự cảm nhận sỏi to đến hàng cm theo mức độ cơn đau bão thận và vai trò điều chỉnh pH có sự nhầm lẫn.
Sóng sinh học tế bào gốc và giả thuyết mới về cơ chế tác dụng của huyệt

Sóng sinh học tế bào gốc và giả thuyết mới về cơ chế tác dụng của huyệt

(SKV) - Theo tổ chức Y tế thế giới WHO công bố trong “Báo cáo danh mục châm cứu bấm huyệt tiêu chuẩn quốc tế năm 1991” với 361 huyệt đạo truyền thống trên cơ thể người có tác dụng thực tế trong chẩn đoán, chữa trị và phòng ngừa bệnh tật dù không có cơ sở giải phẫu chứng minh. Huyệt có tác dụng theo cơ chế nào luôn là câu hỏi y học cần được giải thích rõ ràng hơn thuyết thần kinh thể dịch vẫn bị hạn chế. Một giả thuyết mới đang nhận được nhiều sự đồng tình của nhiều nhà khoa học Y học hiện đại (YHHĐ) lẫn Y học cổ truyền (YHCT): nguồn phát xung phản xạ không dây tại các tế bào gốc (huyệt Nguyên) tới các cơ quan đích thực hiện chức năng bị bệnh (tế bào không đảm bảo chức năng) thông qua sự kích hoạt truyền tin (huyệt ngũ du, huỳnh…).
Tác dụng của mật ong theo Đông y

Tác dụng của mật ong theo Đông y

Mật ong là thực phẩm "đa năng" với nhiều giá trị dinh dưỡng, đồng thời là một vị thuốc tốt cho sức khỏe. Cùng tìm hiểu công dụng và cách sử dụng mật ong theo y học cổ truyền.
Một số vị thuốc dân gian hỗ trợ điều trị mất ngủ

Một số vị thuốc dân gian hỗ trợ điều trị mất ngủ

Sử dụng cây thuốc dân gian là giải pháp an toàn, lành tính được nhiều người lựa chọn để điều trị chứng mất ngủ.
Xem thêm
Thư chúc mừng năm mới - Xuân Ất Tỵ 2025 của Chủ tịch Hội Nam Y Việt Nam

Thư chúc mừng năm mới - Xuân Ất Tỵ 2025 của Chủ tịch Hội Nam Y Việt Nam

TTND.GS.TS Trương Việt Bình - Chủ tịch Hội Nam Y Việt Nam đã gửi thư chúc mừng tới toàn thể hội viên, các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp đối tác và bạn đọc Tạp chí Sức Khỏe Việt.
Hội Nam y Việt Nam tổng kết công tác hoạt động năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 - khu vực phía Nam

Hội Nam y Việt Nam tổng kết công tác hoạt động năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 - khu vực phía Nam

SKV - Sáng 18/01, Hội nghị tổng kết hoạt động năm 2024 và triển khai kế hoạch công tác năm 2025 (khu vực phía Nam) của Hội Nam y Việt Nam đã được tổ chức long trọng tại Hội trường Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ (Quận 3, TP.HCM).
Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Năm 2024 là một dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển của Hội Nam Y Việt Nam, với nhiều thành tựu đáng tự hào trong việc kết nối hội viên, đào tạo chuyên môn và thực hiện các hoạt động xã hội ý nghĩa. Bước sang năm 2025, Hội tiếp tục đặt ra những mục tiêu nhằm mở rộng quy mô hoạt động và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Những phương hướng mới không chỉ khẳng định vai trò của Nam Y trong ngành y học cổ truyền mà còn mở ra cơ hội hợp tác và phát triển.
Ninh Thuận: Hội Nam y Việt Nam Công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Ninh Thuận

Ninh Thuận: Hội Nam y Việt Nam Công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Ninh Thuận

Sáng 12/01, Hội Nam y Việt Nam đã tổ chức Lễ công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Ninh Thuận và Đại hội lần thứ nhất Chi hội Nam y Ninh Thuận, nhiệm kỳ 2024-2029.
Sóc Trăng: Đại hội Chi hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng  lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

Sóc Trăng: Đại hội Chi hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

Sáng ngày 08/01/2025, tại Thành phố Sóc Trăng tỉnh Sóc Trăng, Chi Hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng đã long trọng tổ chức Đại hội Chi hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030.
Phiên bản di động