Những bài thuốc quý từ cây Ké đầu ngựa không phải ai cũng biết
Hình ảnh cây ké đầu ngựa. (Ảnh internet) |
Đặc điểm hình dạng cây ké đầu ngựa
Cây ké đầu ngựa là một cây nhỏ, cao độ 2m thân có khía rãnh. Lá mọc so le, phiến lá hơi 3 cạnh, mép có răng cưa có chỗ khía hơi sâu thành 3-5 thùy, có lông ngắn cứng. Cụm hoa hình đầu có thứ lưỡng tính ở phía trên, có thứ chỉ gồm có hai hoa cái nằm trong hai lá bắc dày và có gai. Quả giả hình thoi, có móc, có thể móc vào lông động vật.
Phân bố, thu hái và chế biến thủ nào
Cây ké này mọc hoang ở khắp nơi trong nước ta (đất hoang, bờ ruộng, bờ đường). Hái cả cây trừ bỏ rễ phơi hay sấy khô. Hoặc chỉ hái quả chín rồi phơi hay sấy khô điện.
Thành phần hóa học
Mới biết rằng trong quả ké có chừng 30% chất béo, 1,27% một chất glucozit gọi là xanthostrumarin tương ứng với chất datixin, chưa rõ tính chất, 3,3% nhựa và vitamin C
Theo Xốcôlôv (1952), trong quả và cây ké ở Liên Xô đều chứa ancaloit, nhưng theo sự phân tích của hệ dược Viện Y học Bắc Kinh (1958), trong quả ké có một chất saponin (glucozit), không có ancaloit.
Năm 1974, Khfagy (1974, Planta medica 8,75) đã tách từ trong ké một nhóm sesquitecpen chưa no, lacton có khung xanthonolit: Xanthinin (độ chảy 123-124), xanthanola và izoxanthanola.
Quả ké chứa Carboxy atractylozit ở dạng muối có tác dụng hạ đường huyết rất mạnh, có độc tính. Toàn cây chứa nhiều iốt. Trong hai năm 1969 và 1970, Đỗ Tất Lợi, Phạm Kim Loan và Nguyễn Văn Cát (Trường Đại học Dược khoa Hà Nội) đã định tính và định lượng iốt trong cây ké Việt Nam thấy rằng, dù cây ké mọc ở miền núi, hay đồng bằng, gần biển hay xa biển đều có chứa iốt với hàm lượng khá cao, 1g lá hoặc thân chứa trung bình 200 microgam, 1g quả chứa 220-230 microgam, nước sắc 15 phút cô thành cao chứa 300 microgam trong 1g cao: Nếu nấu lâu 5 giờ có thể chứa tới 420-430 microgam trong 1g cao. Trên cơ sở phân tích này đã đề nghị dùng ké gort núb n trong điều trị bướu cổ.
Tác dụng dược lý
Theo kinh nghiệm lâm sàng ở Sở Da liễu Nam Xương - Giang Tây, 1959 đã sử dụng cao quả ké chữa 22 trường hợp bệnh ngoài da, kết quả khỏi hẳn 11, đỡ rõ rệt 8, có tiến bộ 3, không có trường hợp nào không có kết quả rõ rệt.
Trong hai năm 1969, 1970 Tổng cục Lâm còn nghiệp Việt Nam đã dùng cao ké chế thành viên chữa bướu cổ tại một số lâm trường miền núi. Kết quả đạt trên 80%.
Qua một số tài liệu cho thấy, quả ké dùng chữa những trường hợp da xù xì màu đỏ như bị hủi. Tại nhiều vùng ở Việt Nam, Liên Xô cũ và Trung Quốc nhân dân vẫn dùng ké uống chữa mẩn ngứa, mụn nhọt và bướu cổ.
Hình ảnh quả ké đầu ngựa. (Ảnh internet). |
Công dụng liều dùng
Theo tài liệu cổ, ké có vị ngọt, tính ôn, hơi có bị độc. Vào phế kinh, có tác dụng làm ra mồ hôi, tán phong, dùng trong các chứng phong hàn, đau nhức, phong thấp, tê dại, mờ mắt, chân tay co dật, uống lâu ích khí. Phàm không phải phong nhiệt chớ dùng. Trong sách cổ nói dùng ké phải kiêng thịt lợn. Nếu dùng thịt lợn cùng khi uống ké thì khắp mình sẽ nổi quầng đỏ.
Hiện nay ké là một vị thuốc thường dùng trong nhân dân Việt Nam, Trung Quốc chữa mụn nhọt, lở loét, bướu cổ, ung thư phát bối (đằng sau lưng), mụn nhọt không đầu, đau răng, đau cổ họng, viêm mũi.
Nhân dân Liên Xô cũ dùng ké đầu ngựa chữa bướu cổ, các bệnh mụn nhọt, nấm tóc, hắc lào, lỵ và đau răng.
Nhân dân ta và Trung Quốc thường chế thành cao thương nhĩ, còn gọi là vạn ứng cao. Cụ thể cách làm như sau: Từ tháng 5 đến tháng 9, hái toàn cây về phơi khô, cắt nhỏ nấu với nước, lọc và cô thành cao mềm. Cao dễ lên men, đóng chai thường phụt bật nút lên. Khi uống hòa với nước âm ấm, mỗi ngày từ 6 đến 8g cao. Uống luôn từ nưả tháng đến hai tháng.
Có thể chế thành thuốc viên thương nhĩ hoàn như sau: Bỏ rễ, rửa sạch, cắt ngắn cho vào nồi nấu với nước sôi trong một giờ, lọc lấy nước, bã còn lại thêm nước, nấu sôi một giờ nữa, lọc và con tại nem nước, ngu soi một 8 năm ép lấy hết nước. Hợp cả 2 nước lại, cô thành cao mềm. Khi nào lấy que thủy tinh nhúng vào cao, nào nhỏ lên giấy, giọt cao không loang ra nữa là được. Sau đó thêm vừa đủ bột vào (chừng 1/3 lượng cao) trộn đều chế thành viên.
Trước khi ăn cơm thì uống. Ngày uống 3 lần, mỗi lần uống 16-20g. Theo sách cổ, uống cao thương nhĩ phải kiêng thịt lợn, thịt ngựa sợ độc. Thực tế, tại Bệnh viện Giang Tây (Trung Quốc) bệnh nhân uống thuốc không kiêng thịt vẫn không xảy ra hiện tượng độc nào mà thuốc vẫn có tác dụng tốt. Thuốc cao và thuốc viên nói trên chuyên chữa lở loét, mụn nhọt.
Đơn thuốc từ cây ké đầu ngựa dùng trong nhân dân
Chữa đau răng: Sắc nước quả ké, ngậm lâu lại nhổ. Ngậm nhiều lần.
Mũi chảy nước trong, đặc: Quả ké sao vàng tán bột. Ngày uống 4-8g.
Chữa thủy thũng, bí tiểu tiện: Thương nhĩ tử, thiêu tồn tính, đình lịch. Hai vị bằng nhau, tán nhỏ. Uống với nước mỗi lần 8g, ngày hai lần.
Chữa bướu cổ: Ngày uống 4-5g quả hay cây ké dưới dạng thuốc sắc (đun sôi, giữ sôi 15 phút)./.
Tin liên quan
Thương nhĩ - loại cây mọc hoang khắp nơi nhưng có nhiều công dụng đặc biệt tốt cho sức khoẻ
19:00 | 07/02/2024 Y học cổ truyền
Công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ cây ké đầu ngựa
12:24 | 01/11/2023 Y học cổ truyền
Cây xạ đen - Thảo dược quý giá có khả năng chống ung thư
19:00 | 28/10/2023 Y học cổ truyền
Cùng chuyên mục
Mỗi người là bác sĩ tinh thần cho chính mình
15:43 | 10/10/2024 Sức khỏe tinh thần
Ưu tiên sức khỏe tâm thần tại nơi làm việc
11:14 | 10/10/2024 Sức khỏe tinh thần
Bệnh viện Đa khoa huyện Quốc Oai: “Hồi sinh” kỳ diệu trường hợp nguy cơ tử vong cao
08:22 | 10/10/2024 Khỏe - Đẹp
[Infographic] 9 thói quen giúp kéo dài tuổi thọ
06:45 | 10/10/2024 Infographic
Thị xã Buôn Hồ ghi nhận ổ dịch thuỷ đậu tại trường Mẫu giáo trên địa bàn.
19:24 | 09/10/2024 Sức khỏe
Thực hiện thành công 2 ca ghép tủy đồng loại cho bệnh nhi
20:45 | 08/10/2024 Tin tức
Các tin khác
Trung tâm Y tế thành phố Buôn Ma Thuột: Triển khai đồng loạt tiêm vắc xin Sởi – Rubella cho trẻ.
08:34 | 08/10/2024 Sức khỏe
Thực hiện thành công ca ghép đồng thời tim - gan lần đầu tiên tại Việt Nam
22:03 | 07/10/2024 Tin tức
TP HCM: Tình hình bệnh hô hấp ở trẻ em vẫn trong tầm kiểm soát
20:51 | 07/10/2024 Sức khỏe
Kon Tum: Nâng cao hiệu quả kết nối các cơ sở cung ứng thuốc
19:41 | 07/10/2024 Sức khỏe
Gia đình tự ý cho uống 11 loại thuốc để chữa ho, trẻ bị sốc phản vệ
10:21 | 07/10/2024 Sức khỏe
Những thức uống giúp tăng cường hệ miễn dịch thời điểm giao mùa
06:40 | 07/10/2024 Khỏe - Đẹp
[Infographic] 6 lợi ích của việc uống trà mỗi ngày
08:00 | 06/10/2024 Infographic
Sở Y tế tỉnh Đắk Lắk tổ chức Hội nghị giao ban công tác xây dựng Đảng 9 tháng đầu năm 2024.
19:53 | 05/10/2024 Tin tức
Nghiện mạng xã hội gây các tác động tiêu cực tới sức khỏe tâm thần
19:20 | 05/10/2024 Thông tin đa chiều
Những lưu ý khi ăn quả hồng
14:19 | 04/10/2024 Y tế 24h
Hội Nam Y Việt Nam: Xây dựng nội dung, kế hoạch tổ chức "Giải thưởng Tuệ Tĩnh" năm 2024
7 ngày trước Hoạt động hội
Hội Nam Y Việt Nam đẩy mạnh phương án phát triển nền y học cổ truyền
30-09-2024 18:58 Tin tức
Hội Nam Y Việt Nam hỗ trợ người dân vùng bão lũ tại Yên Bái
29-09-2024 01:19 Hoạt động hội
Chi hội Nam y Pháp Bảo Khoẻ tặng 1000 phần quà cho thiếu nhi dịp Tết Trung thu 2024
16-09-2024 19:40 Hoạt động hội
Thành lập và Đại hội đại biểu Chi hội Nam y Liên Hoa - Biên Hoà lần thứ I nhiệm kỳ 2024-2029
11-09-2024 07:15 Hoạt động hội