Rối loạn lo âu lan toả: Những thông tin cần biết
Rối loạn lo âu lan tỏa là một trong những rối loạn phổ biến gặp ở chăm sóc sức khỏe ban đầu và trong các đơn vị khám cấp cứu. Tỷ lệ rối loạn lo âu lan tỏa khác nhau ở các nước. Tỷ lệ mắc cả đời rối loạn này ở các nước phát triển khoảng 5% dân số, ở các nước đang hoặc kém phát triển chiếm từ 1,5-3% dân số.
Nguyên nhân sinh bệnh: Có sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, các yếu tố môi trường như các trải nghiệm bất lợi thời thơ âu, các bệnh lý cơ thể kết hợp (tiểu đường), vấn đề sử dụng chất như rượu và chất gây nghiện khác, các tác động của sang chấn tâm lý, stress trong cuộc sống góp phần vào khởi phát, diễn biến quá trình và kéo dài dai dẳng rối loạn lo âu lan tỏa trong suốt cuộc đời.
Các yếu tố nguy cơ
- Tuổi: hay gặp lứa tuổi 30-54 và 45-64
- Giới: nữ giới có nguy cơ cao mắc rối loạn lo âu lan tỏa hơn 2 lần so với nam giới
- Tình trạng hôn nhân: ly hôn hoặc góa bụa
- Tình trạng kinh tế: nguồn lực kinh tế thấp, ít sự hỗ trợ
- Hút thuốc lá thời thanh thiếu niên
- Các sang chấn, sự kiện gây stress trong thời kỳ thơ ấu
- Một số nghiên cứu chỉ ra nét tính cách, chăm sóc của cha mẹ như bỏ bê hoặc quá bảo vệ con họ cũng liên quan đến sự khởi phát rối loạn lo âu lan tỏa ở trẻ em
- Nhân cách: cá nhân có nét tính cách né tránh, phụ thuộc, nhân cách yếu đuối hay lo lắng, sống nội tâm, khép kín...
- Tiền sử gia đình có bố/ mẹ mắc rối loạn lo âu lan tỏa, rối loạn trầm cảm... tăng nguy cơ mắc rối loạn lo âu lan tỏa ở trẻ em
Các dấu hiệu
+ Triệu chứng lo âu: Trạng thái lo âu, sợ hãi (lo lắng về bất hạnh trong tương lai, cảm giác “dễ cáu”, khó tập trung…), căng thẳng, cáu kỉnh, không thể thư giãn, đứng ngồi không yên, đau căng đầu. Trạng thái này có hoặc không có liên quan rõ rệt với sang chấn tâm lý, các rối loạn không dần mất đi khi sang chấn tâm lý không còn.
+ Các triệu chứng kích thích thần kinh tự trị: đây là các triệu chứng không thể thiếu, đặc trưng trong rối loạn lo âu. Thường biểu hiện các triệu chứng hồi hộp, tim đập mạnh, nhịp tim nhanh, vã mồ hôi, run chân tay, khô miệng...
Ngoài ra còn có thể biểu hiện bằng các triệu chứng sau:
Các triệu chứng liên quan đến vùng ngực và bụng: Khó thở; Cảm giác nghẹn; Đau hoặc khó chịu ở ngực; Buồn nôn hoặc khó chịu ở bụng (ví dụ: sôi bụng)
Các triệu chứng liên quan đến trạng thái tâm thần:Chóng mặt, không vững, ngất xỉu hoặc choáng váng; Cảm giác mọi đồ vật không thật (tri giác sai thực tại) hoặc cảm giác bản thân ở rất xa hoặc “không thực sự ở đây” (giải thể nhân cách); Sợ mất kiềm chế, “hoá điên” hoặc ngất xỉu; Sợ bị chết.
Các triệu chứng toàn thân:Các cơn đỏ mặt hoặc ớn lạnh; Tê cóng hoặc cảm giác kim châm...
Các triệu chứng trên kéo dài nhiều tuần, nhiều tháng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc, học tập, các tương tác xã hội, hoạt động sống hàng ngày.
Chuyên khoa can thiệp: Khi có dấu hiệu trên nên đi khám chuyên khoa tâm thần để được thăm khám đánh giá và can thiệp kịp thời.
Các xét nghiệm cần phát hiện, xác định bệnh:
Các trắc nghiệm tâm lý đánh giá lo âu, stress, nhân cách, giấc ngủ…: GAD-7, thang đánh giá lo âu Zung, DASS, PSQI, MMPI, EPI....
Các đánh giá cấu trúc, chức năng não bộ: chụp cộng hưởng từ não bộ, cắt lớp vi tính não bộ, điện não, lưu huyết não,…
Xét nghiệm máu, dịch cơ thể
Các phương pháp điều trị tối ưu: Kết hợp các phương pháp: hóa dược, tâm lý và điều biến não
Hóa dược: Nhóm bình thần giải lo âu; Nhóm chống trầm cảm; Nhóm thuốc chống loạn thần thế hệ thứ hai trong điều trị rối loạn lo âu.
Trị liệu tâm lý: Liệu pháp nhận thức hành vi; Liệu pháp tâm lý cá nhân; Liệu pháp tâm lý động; Liệu pháp thư giãn luyện tập, .....
Điều biến não: Kích thích từ xuyên sọ; Kích thích dòng điện 1 chiều; Kích thích não sâu.
Biến chứng: Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến suy giảm về sức khỏe thể chất (tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, nội tiết...), ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội nghề nghiệp, tăng nguy cơ lạm dụng rượu và các thuốc khác vì bệnh nhân thường tự dùng để giảm các triệu chứng; Tăng nguy cơ có ý tưởng tự sát lên 2,32 lần, và toan tự sát lên 3,64 lần.
Cách phòng ngừa
- Duy trì hoạt động thể chất, phát triển thói quen tập thể dục đều đặn hàng ngày tốt cho cả sức khỏe thể chất lẫn sức khỏe tâm thần
- Tránh rượu và các chất kích thích cà phê, thuốc lá, chất gây nghiện khác
- Quản lý stress và có các phương pháp thư giãn: yoga, thiền định...
- Tạo thói quen đi ngủ và thức giấc đúng giờ, có đủ số lượng và chất lượng giấc ngủ.
- Chế độ ăn lành mạnh, đủ chất dinh dưỡng
- Tham gia các hoạt động xã hội lành mạnh
- Khi có các dấu hiệu nghi ngờ rối loạn lo âu nên tư vấn chuyên khoa sớm, tuân thủ điều trị
Lời khuyên dành cho cộng đồng: Mỗi cá thể cần rèn luyện để có một nhân cách hài hòa để có thể giải quyết các tình huống stress trong cuộc sống, thực hiện một lối sống lành mạnh đảm bảo cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Khi có các dấu hiệu nghi ngờ rối loạn lo âu cần tư vấn chuyên khoa tâm thần để được phát hiện can thiệp kịp thời tránh tình trạng tự điều trị gây ra những hậu quả không đáng có.
BSCKII. Vũ Thị Lan
Viện Sức khỏe Tâm thần
Nguồn: Rối loạn lo âu lan toả: Những thông tin cần biết
Cùng chuyên mục

Bổ Gan Liver Boost: “chiến binh” giúp hỗ trợ và bảo vệ lá gan khỏe mạnh
17:52 | 01/12/2023 Tư vấn

Cẩn trọng bệnh viêm thanh quản cấp ở trẻ vào mùa lạnh
12:37 | 01/12/2023 Nghiên cứu trao đổi

Ung thư gan nguyên phát là gì? Những dấu hiệu và triệu chứng sớm cần biết
14:23 | 29/11/2023 Tư vấn

Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ: nguyên nhân chủ quan và khách quan
11:51 | 28/11/2023 Tư vấn

Đau mỏi lưng hãy nhớ tác dụng thần kỳ của huyệt Mệnh môn
10:25 | 28/11/2023 Tư vấn

Thủng đường tiêu hóa do dị vật xương cá và lời khuyên của bác sĩ
11:43 | 27/11/2023 Tư vấn
Các tin khác

Bốn bệnh lý Tai Mũi Họng ám ảnh nhất trong mùa Đông: Nguy cơ tăng cao do thời tiết thất thường
12:26 | 24/11/2023 Tư vấn

Cả nghìn người được hỗ trợ cai nghiện thuốc lá bằng y học cổ truyền
09:25 | 21/11/2023 Tư vấn

Bệnh viện Hùng Vương (Phú Thọ): Phát hiện trường hợp mắc cùng lúc 3 loại ung thư
17:06 | 20/11/2023 Tư vấn

Ths. Bác sĩ Nguyễn Phạm Tiến Đạt - chuyên gia phẫu thuật sản phụ khoa giỏi chuyên môn, tận tâm với nghề
16:05 | 20/11/2023 Tư vấn

Điều trị cảm cúm không dùng thuốc
11:05 | 15/11/2023 Tư vấn

Mày đay viêm mạch: Những thông tin cần biết
12:26 | 14/11/2023 Tư vấn

Điều trị sốt xuất huyết: Không tự ý truyền dịch và không dùng kháng sinh hay thuốc corticoid
18:10 | 11/11/2023 Tư vấn

Chữa loãng xương không cần cung cấp bổ sung canxi
16:57 | 10/11/2023 Tư vấn

Tại sao lại không khí dung thuốc cho ung thư phế quản - phổi nhỉ?
15:16 | 09/11/2023 Tư vấn

Hạt mít món quà tuyệt vời cho sức khỏe
10:33 | 09/11/2023 Tư vấn

Kinh nghiệm thuốc nam Nguyễn Kiều trong điều trị các bệnh rối loạn chuyển hóa, các bệnh mạn tính
1 ngày trước Y học cổ truyền

TP.HCM: Hội thảo khoa học “Năng lượng sinh học trong chăm sóc sức khoẻ cộng đồng” lần thứ I – năm 2023
5 ngày trước Hoạt động hội

Chi hội Nam y huyện Ba Vì tổ chức Đại hội lần thứ II nhiệm kỳ 2023-2028
28-09-2023 18:44 Hoạt động hội

Hội Nam Y Việt Nam: Hội nghị Ban thường vụ lần thứ IV, phát huy trí tuệ, tinh thần để xây dựng Hội vững mạnh
24-09-2023 13:22 Hoạt động hội

Chi hội Nam y Pháp bảo khỏe đạt nhiều thành tích ấn tượng tại Chương trình Asia Top Brand Awards 2023
19-08-2023 08:56 Hoạt động hội