Anh túc: Dược liệu bị cấm và tác hại đối với sức khỏe

Anh túc là một loại cây thuộc họ Anh túc, nổi tiếng với các đặc tính dược lý của nó. Cây anh túc được biết đến chủ yếu vì chứa các hợp chất alkaloid như morphine, codeine và thebaine, có tác dụng giảm đau và an thần. Tuy nhiên, do tính chất gây nghiện và nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng, anh túc đã bị cấm ở nhiều quốc gia. Bài viết này sẽ khám phá tác hại của anh túc đối với sức khỏe và lý do vì sao nó lại bị cấm.

Đặc điểm cây anh túc

Tên Tiếng Việt: Anh túc xác

Tên khác: Cù túc xác; cây Nàng tiên; A phiến; Trẩu; Phù dung; Oanh túc xác; Ngự mễ xác, cây Thuốc phiện.

Tên khoa học: Fructus Papaveris Deseminatus.

Anh túc là cây thân cỏ, sống hàng năm hoặc 2 năm, cao 0,7 – 1,5m, cây mọc thẳng, ít phân nhánh, thân cây nhẵn, có phủ phấn trắng. Lá mọc so le, ôm vào thân cây, có hình trứng dài 6 – 50cm, rộng 3,5 – 30cm đầu trên nhọn, đầu phía cuống nhọn hoặc hơi hình tim.

Hoa mọc đơn độc ở đầu thân hoặc đầu cành có cuống dài 12 – 14cm, đài hoa có hai lá dài màu xanh, dài 1,5 – 2cm. Tràng gồm 4 cánh hoa, dài 5 – 7cm, màu trắng hoặc hồng hay tím. Mùa hoa thường từ tháng 4 đến tháng 6.

Quả có hình cầu hoặc hình trụ dài 4 – 7cm, có khía dọc. Trong quả chín có rất nhiều hạt nhỏ, màu xám trắng hoặc xám đen. Mùa quả từ tháng 6 đến tháng 8.

Thân cây khi bấm có nhựa mủ màu trắng chảy ra, để lâu chuyển thành màu đen. Quả sau khi khía để lấy nhựa sẽ thấy các vết ngang hoặc vết dọc trên bề mặt quả, sau khi phơi khô hoặc sấy khô gọi là anh túc xác.

Anh túc: Dược liệu bị cấm và tác hại đối với sức khỏe
Anh túc: Dược liệu bị cấm và tác hại đối với sức khỏe

Tác dụng dược lý của anh túc

Thành phần hoạt chất

Trong Anh túc xác có acid meconic, acid tactric, acid citric, morphin, nacotin, papaverin, papaverrozin.

Quả chín chứa nhiều alkaloid hơn quả non, trong quả chín lượng morphin có thể lên tới hơn 0,5%, vỏ quả chưa chín chỉ chứa 0,02 – 0,05% morphin, nacotin và codein khoảng 0,0113 – 0,0116; vỏ quả chín chỉ chứa 0,018% nacotin và codein 0,028%, codein 0,028%. Trong sáp của vỏ quả chủ yếu gồm este của acid palmitic, acid cerotic và cồn xerylic.

Tuy nhiên các thành phần trên thay đổi tùy theo cách thu hái, nguồn gốc cây Thuốc phiện.

Theo nghiên cứu của tác giả Trần Nguyên Hữu và cộng sự, vỏ quả đã rạch nhựa chứa 0,09% morphin, các alkaloid khác 0,10% ở Mường Lống (Nghệ An).

Ứng dụng trong y học

Theo y học cổ truyền

Anh túc xác được dùng chữa ho lâu ngày không khỏi, tiêu chảy mạn tính.

Theo y học hiện đại

Morphin có tác dụng giảm đau, gây ngủ, gây cảm giác tê mê, sảng khoái, đây là tác dụng dùng giảm đau trong điều trị nhưng cũng chính là nguyên nhân gây nghiện.

Morphin có tác dụng ức chế hô hấp, làm cho trung tâm hô hấp kém nhạy cảm với CO2, kéo dài thời gian thở ra, nên số lần thở trong 1 phút giảm.

Morphin cũng có tác dụng giảm ho do ức chế trực tiếp trung tâm ho ở hành não và một phần cũng do ức chế hô hấp gây nên.

Morphin cũng có tác dụng gây táo bón do làm giãn cơ trơn ruột nhưng lại làm tăng trương lực cơ thắt hậu môn, thức ăn và phân giữ lại lâu trong ruột, nước bị hấp thu phần lớn nên sinh táo bón. Tác dụng này được dùng để điều trị bệnh tiêu chảy mãn tính nặng.

Liều dùng & cách dùng

Ngày 3 – 6g, sắc uống.

Lưu ý: Anh Túc chỉ được sử dụng dưới sự theo dõi của chuyên viên y tế.

Anh túc: Dược liệu bị cấm và tác hại đối với sức khỏe
Tác dụng dược lý của anh túc

Tác hại của anh túc đối với sức khỏe

Nguy cơ nghiện

Một trong những tác hại lớn nhất của anh túc là nguy cơ nghiện. Việc sử dụng thường xuyên các sản phẩm chứa morphine và codeine có thể dẫn đến sự phát triển của thói quen và nghiện ngập. Người dùng có thể trở nên phụ thuộc vào thuốc, dẫn đến việc cần tăng liều để đạt được hiệu quả tương tự.

Tác dụng phụ

Sử dụng anh túc có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm:

Buồn nôn và nôn: Người dùng thường gặp phải tình trạng buồn nôn và nôn mửa sau khi sử dụng.

Chóng mặt và mệt mỏi: Tác dụng an thần của anh túc có thể dẫn đến cảm giác chóng mặt và mệt mỏi.

Rối loạn tâm lý: Sử dụng lâu dài có thể gây ra các vấn đề tâm lý như lo âu, trầm cảm và rối loạn tâm thần.

Ảnh hưởng đến hệ hô hấp

Morphine có thể gây ức chế hô hấp, dẫn đến tình trạng khó thở và nguy hiểm đến tính mạng. Điều này đặc biệt nguy hiểm khi sử dụng liều cao hoặc kết hợp với các chất ức chế hô hấp khác như rượu hoặc thuốc an thần.

Tác động đến hệ tiêu hóa

Sử dụng anh túc có thể gây ra táo bón nghiêm trọng do tác động của morphine lên hệ tiêu hóa. Tình trạng này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác như đau bụng và khó chịu.

Nguy cơ sốc phản vệ

Trong một số trường hợp, người dùng có thể gặp phải phản ứng dị ứng nghiêm trọng với các thành phần trong anh túc, dẫn đến sốc phản vệ. Đây là tình trạng nguy hiểm đến tính mạng và cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

Anh túc: Dược liệu bị cấm và tác hại đối với sức khỏe
Tác hại của anh túc đối với sức khỏe

Bài thuốc kinh nghiệm

Bài thuốc trị ho lâu ngày

Anh túc xác bỏ gân màng sau đó nướng cùng với mật ong, tán bột. Mỗi lần uống 2 g với nước pha mật ong.

Bài thuốc trị lao, suyễn, ho lâu năm, mồ hôi tự ra

Anh túc xác 100g, bỏ gân màng và đế, sao với giấm, thêm 20g ô mai. Sau đó tán bột, mỗi lần uống 8g khi đi ngủ.

Bài thuốc trị tiêu chảy không cầm

Anh túc xác 1 cái, ô mai nhục 10 cái, đại táo nhục 10 cái, tất cả đem sắc với 1 chén nước cho đến khi cạn còn 7 phần, uống khi nước sắc còn ấm.

Bài thuốc trị lỵ

Anh túc xác đập dập bỏ núm trên và đế, đem nướng với mật ong cho hơi đỏ, hậu phác bỏ vỏ, ngâm nước cốt gừng qua đêm, sau đó đem nướng, đem anh túc xác và hậu phác đã sơ chế tán thành bột. Mỗi lần dùng 8 – 12g với nước cơm.

Bài thuốc trị lỵ lâu ngày

Anh túc xác đem nướng với giấm, sau đó tán thành bột, trộn với mật ong làm hoàn. Ngày uống 6 – 8g với nước sắc gừng ấm.

Anh túc xác 400g, bỏ màng, chia làm 3 phần: 1 phần sao với giấm, 1 phần sao với mật ong, 1 phần để sống. Tán bột, trộn với mật làm hoàn. Ngày uống 8 – 12g với nước cơm.

Bài thuốc trị xích bạch lỵ ở trẻ nhỏ

Anh túc xác 20g đem sao với giấm, tán nhỏ. Binh lang 20g sao đỏ, nghiền nhỏ. Trộn 2 vị này lại với nhau. Nếu trẻ bị xích lỵ uống chung với mật ong, bạch lỵ uống chung với nang đường.

Anh túc xác 40g đem sao chung Trị trẻ nhỏ bị thổ tả, không muốn ăn uống, bạch lỵvới Trần bì 40g, Kha tử 40g bỏ hạt đem nướng, đều 40g Sa nhân 8g, Chích thảo đều 8g. Tất cả đêm tán bột. Ngày uống 8 – 12g với nước cơm.

Một số lưu ý khi dùng Anh túc

Trẻ em dưới 3 tuổi, những người cơ thể yếu, bị các bệnh gan thận hay các bé gái đang tuổi dậy thì không được sử dụng.

Những bệnh nhân mới bị ho hay bị lỵ cũng không dùng loại dược liệu này.

Anh túc xác là một vị thuốc chữa bệnh, nhưng mọi người không nên tự ý sử dụng, vì có thể dẫn đến việc bị nghiện nếu dùng quá liều.

Anh túc là một dược liệu có tác dụng dược lý mạnh mẽ nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Với nguy cơ nghiện, tác dụng phụ và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, anh túc đã bị cấm ở nhiều quốc gia. Việc nâng cao nhận thức về tác hại của anh túc và tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần thiết là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Xem thêm: Những Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam (TS Đỗ Tất Lợi)

Thúy Hà (t/h)
https://suckhoeviet.org.vn

Tin liên quan

6 quan niệm sai lầm về tác dụng phụ của đậu nành

6 quan niệm sai lầm về tác dụng phụ của đậu nành

Đậu nành là thực phẩm quen thuộc trong chế độ ăn uống của nhiều gia đình. Nhưng bạn đã thực sự hiểu hết về tác động dinh dưỡng của loại thực phẩm này? Dưới đây là 6 quan niệm sai lầm về tác dụng phụ của đậu nành.
Khi nào thuốc Remdesivir có tác dụng hiệu quả đối với COVID-19?

Khi nào thuốc Remdesivir có tác dụng hiệu quả đối với COVID-19?

Remdesivir là một trong những loại thuốc đầu tiên được phê duyệt để điều trị COVID-19. Các nghiên cứu lâm sàng đã đánh giá hiệu quả của thuốc, nhưng chưa thể đưa ra kết quả cuối cùng. Phân tích mới dữ liệu nghiên cứu gần đây nhất cho thấy Remdesivir có hiệu quả rõ rệt trong một nhóm bệnh nhân cụ thể.

Cùng chuyên mục

Kỳ 3: Súp lơ – Vị thuốc hiện đại, làm đẹp và tăng cường miễn dịch

Kỳ 3: Súp lơ – Vị thuốc hiện đại, làm đẹp và tăng cường miễn dịch

Sau khi tìm hiểu giá trị dinh dưỡng và các bài thuốc dân gian từ súp lơ, không thể bỏ qua những tác dụng hiện đại của loại rau quen thuộc này. Nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng súp lơ không chỉ bổ dưỡng mà còn là “thực phẩm chức năng tự nhiên”, góp phần bảo vệ sức khỏe toàn diện và làm đẹp tự nhiên.
Công dụng của lá chanh theo y học cổ truyền

Công dụng của lá chanh theo y học cổ truyền

Lá chanh không chỉ được sử dụng làm gia vị trong các món ăn mà còn là vị thuốc chữa bệnh rất hiệu quả. Lá chanh hình trứng, dài, mép lá có hình răng cưa. Khi dùng làm thuốc, lá chanh thu hái về rửa sạch, thái nhỏ hoặc để nguyên, phơi khô ở nơi không có nắng, bảo quản nơi khô ráo để dùng dần hoặc có thể dùng tươi.
Kỳ 2: Cách dùng súp lơ chữa bệnh – Bài thuốc dân gian hiệu quả

Kỳ 2: Cách dùng súp lơ chữa bệnh – Bài thuốc dân gian hiệu quả

Súp lơ, hay bông cải, từ lâu không chỉ là loại rau quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày mà còn được dân gian sử dụng như bài thuốc tự nhiên hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh thường gặp. Với hàm lượng dinh dưỡng cao, giàu vitamin, khoáng chất và hợp chất chống oxy hóa, súp lơ trở thành một “vị thuốc xanh” vừa an toàn, vừa hiệu quả.
Kỳ 3: Bí mật từ củ su hào – Giảm cân, làm đẹp, tăng miễn dịch và lưu ý khi dùng

Kỳ 3: Bí mật từ củ su hào – Giảm cân, làm đẹp, tăng miễn dịch và lưu ý khi dùng

Không chỉ là món rau quen thuộc của mùa đông, su hào còn được các nhà dinh dưỡng học và y học hiện đại đánh giá là “thực phẩm vàng” cho sức khỏe. Với thành phần giàu vitamin, khoáng chất và các hợp chất chống oxy hóa, su hào mang lại nhiều lợi ích vượt xa vai trò của một món ăn dân dã.
Cây mía - Vị thuốc thanh nhiệt, dưỡng sinh

Cây mía - Vị thuốc thanh nhiệt, dưỡng sinh

Cây mía không chỉ là nguồn thực phẩm mang lại vị ngọt tự nhiên mà còn là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Với đặc tính thanh mát, sinh tân và giải độc, mía giúp cơ thể điều hòa nội nhiệt, phục hồi sinh lực và hỗ trợ phòng tránh nhiều chứng bệnh do nóng trong.
6 loại gia vị trong bếp giúp phòng ngừa cảm cúm khi giao mùa

6 loại gia vị trong bếp giúp phòng ngừa cảm cúm khi giao mùa

Thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi đột ngột khiến cơ thể dễ suy giảm đề kháng, tạo điều kiện cho virus cúm và các bệnh hô hấp bùng phát. Bên cạnh chế độ dinh dưỡng đủ chất, ngủ đủ giấc và giữ ấm cơ thể, bạn có thể tận dụng những gia vị quen thuộc trong căn bếp để hỗ trợ phòng ngừa cảm cúm. Cùng tham khảo 6 loại tiêu biểu trong bài viết dưới đây.

Các tin khác

Kỳ 1: Súp lơ – Rau quen, vị thuốc quý trong bữa ăn hàng ngày

Kỳ 1: Súp lơ – Rau quen, vị thuốc quý trong bữa ăn hàng ngày

Rau súp lơ, hay còn gọi là bông cải, là loại rau quen thuộc trong bữa ăn hằng ngày. Không chỉ ngon miệng và dễ chế biến, súp lơ còn được xem là vị thuốc quý trong y học cổ truyền lẫn y học hiện đại, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đáng kể.
Kỳ 2: Cách dùng su hào chữa bệnh – Bài thuốc dân gian hiệu nghiệm

Kỳ 2: Cách dùng su hào chữa bệnh – Bài thuốc dân gian hiệu nghiệm

Không chỉ là món rau quen thuộc trong bữa cơm mùa đông, su hào từ lâu đã được dân gian sử dụng như một vị thuốc quý. Tùy theo mục đích, có thể dùng cả củ lẫn lá để chữa một số chứng bệnh thông thường, giúp tăng cường sức khỏe, làm mát gan, tiêu viêm và hỗ trợ tiêu hóa.
Kỳ 1: Su hào – Rau quen, thuốc quý trong vườn nhà

Kỳ 1: Su hào – Rau quen, thuốc quý trong vườn nhà

Mỗi độ đông về, những củ su hào xanh mướt, mập mạp lại xuất hiện trong gian bếp của mọi gia đình. Không chỉ là món rau dân dã, su hào còn là vị thuốc quý trong y học cổ truyền, mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe mà không phải ai cũng biết.
Củ niễng: Thực phẩm dân dã, vị thuốc quý từ thiên nhiên

Củ niễng: Thực phẩm dân dã, vị thuốc quý từ thiên nhiên

Củ niễng - một loại thực phẩm gắn liền với những món ăn dân dã, mang hương vị thanh ngọt, giòn mát. Bên cạnh đó, củ niễng còn là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, có tác dụng thanh nhiệt, giảm huyết áp, hạ mỡ máu...
Cây rau khúc và những lợi ích bất ngờ với sức khỏe

Cây rau khúc và những lợi ích bất ngờ với sức khỏe

Cây rau khúc là nguyên liệu để chế biến một số món ăn dân dã quen thuộc. Ngoài ra, loài cây này còn là vị thuốc điều trị các bệnh thường gặp như viêm họng, hen suyễn, viêm phế quản, cảm lạnh, thanh nhiệt, giải độc, đau nhức xương khớp...
Kỳ 3: Giữ gìn và phát huy giá trị cây thuốc Nam – Từ cây Chỉ Thiên đến kho báu dược liệu Việt

Kỳ 3: Giữ gìn và phát huy giá trị cây thuốc Nam – Từ cây Chỉ Thiên đến kho báu dược liệu Việt

Trong thời đại y học hiện đại phát triển mạnh mẽ, giữa hàng trăm loại thuốc hóa học và thực phẩm chức năng, những cây thuốc dân gian vẫn âm thầm hiện diện trong đời sống người Việt. Cây Chỉ Thiên – loài dược thảo mảnh mai, mọc lên từ khu vườn quê, đã và đang trở thành biểu tượng cho hành trình gìn giữ tri thức y học cổ truyền, đồng thời mở ra hướng phát triển bền vững cho ngành dược liệu nước ta.
Kỳ 2: Những bài thuốc dân gian quý từ cây Chỉ Thiên

Kỳ 2: Những bài thuốc dân gian quý từ cây Chỉ Thiên

Trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam, những bài thuốc dân gian từ cây Chỉ Thiên được lưu truyền qua nhiều thế hệ như một minh chứng sinh động cho trí tuệ và kinh nghiệm của người xưa. Loài cây nhỏ bé này, tưởng chừng chỉ là thứ cây cảnh dân dã, lại ẩn chứa trong mình hàng chục công dụng trị bệnh quý giá, góp phần chăm sóc sức khỏe cộng đồng theo cách tự nhiên, an toàn và tiết kiệm.
Kỳ 1: Cây Chỉ Thiên – Dược liệu quý trong vườn nhà

Kỳ 1: Cây Chỉ Thiên – Dược liệu quý trong vườn nhà

Trong kho tàng cây thuốc Nam của người Việt, có những loài cây nhỏ bé, giản dị nhưng lại chứa đựng sức mạnh chữa lành diệu kỳ. Cây Chỉ Thiên – loài hoa mảnh mai, thường thấy trong những vườn quê – chính là một trong những vị thuốc quý như thế. Từ bao đời nay, Chỉ Thiên không chỉ tô điểm cho khu vườn bằng sắc tím nhẹ nhàng mà còn là “vị thuốc quý trong tầm tay”, gắn bó mật thiết với đời sống người dân nông thôn.
Trà táo đỏ - Thức uống dưỡng huyết, an thần theo y học cổ truyền

Trà táo đỏ - Thức uống dưỡng huyết, an thần theo y học cổ truyền

Trong kho tàng thảo dược phương Đông, táo đỏ (đại táo) được xem là “vàng đỏ” cho sức khỏe. Không chỉ là vị thuốc quen thuộc trong Đông y, táo đỏ khi pha trà còn trở thành một thức uống thanh nhã, giúp bồi bổ cơ thể, làm đẹp da và ổn định tinh thần.
Kỳ 3: Bí quyết làm đẹp từ cây kinh giới – Dưỡng da, trị mụn và chăm sóc sắc đẹp tự nhiên

Kỳ 3: Bí quyết làm đẹp từ cây kinh giới – Dưỡng da, trị mụn và chăm sóc sắc đẹp tự nhiên

Không chỉ là vị thuốc chữa bệnh dân gian, kinh giới còn được xem là “thần dược” cho làn da và mái tóc. Nhờ chứa tinh dầu có hoạt tính kháng khuẩn mạnh, giàu vitamin cùng các hợp chất chống oxy hóa, cây kinh giới mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời trong việc làm đẹp, chăm sóc da, hỗ trợ trị mụn và làm chậm quá trình lão hóa.
Xem thêm
Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Ngày 9/11, tại Khu Du lịch Ao Vua (Hà Nội), hơn 200 đại biểu, chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực y học hiện đại và y học cổ truyền đã tham dự Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ”.
Chi hội Nam y Trà Vinh tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

Chi hội Nam y Trà Vinh tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

SKV - Vĩnh Long, ngày 3/11/2025 – Trong không khí hân hoan và trang trọng, Chi Hội Nam Y Trà Vinh trực thuộc Hội Nam Y Việt Nam đã long trọng tổ chức Đại hội Đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025 – 2030, đánh dấu bước phát triển mới sau 5 năm hoạt động tích cực, hiệu quả trong công tác khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Chi hội Nam y tỉnh An Giang lan tỏa yêu thương – trao gửi niềm tin tới người dân khó khăn khóm Long Thạnh

Chi hội Nam y tỉnh An Giang lan tỏa yêu thương – trao gửi niềm tin tới người dân khó khăn khóm Long Thạnh

Thực hiện kế hoạch công tác thường niên quý III năm 2025, Chi Hội Nam y tỉnh An Giang đã tổ chức chương trình thiện nguyện ý nghĩa tại khóm Long Thạnh, phường Long Phú, tỉnh An Giang.
“Trái tim yêu thương” – Chi hội Nam y Kon Tum mang Trung thu về thôn nghèo Đăk Hà

“Trái tim yêu thương” – Chi hội Nam y Kon Tum mang Trung thu về thôn nghèo Đăk Hà

Ngày 4/10/2025, tại thôn 10, xã Đăk Hà, tỉnh Quảng Ngãi, Chi hội Nam Y Kon Tum đã tổ chức chương trình thiện nguyện đầy ý nghĩa mang tên “Trái tim yêu thương”
Hội Nam Y Việt Nam tổ chức Hội nghị Ban Thường vụ lần thứ VIII: Đổi mới, ổn định tổ chức và phát triển bền vững

Hội Nam Y Việt Nam tổ chức Hội nghị Ban Thường vụ lần thứ VIII: Đổi mới, ổn định tổ chức và phát triển bền vững

Ngày 28/9/2025, Hội Nam Y Việt Nam đã tổ chức Hội nghị Ban Thường vụ lần thứ VIII. Hội nghị tập trung đánh giá kết quả hoạt động trong quý III.
Phiên bản di động