Cỏ xước - Loài cây dại với nhiều tác dụng chữa bệnh có thể bạn chưa biết

08:53 | 20/05/2025 Y học cổ truyền Theo dõi Tạp chí Sức khỏe Việt trên

Cỏ xước là một loài cây mọc hoang dại, tuy nhiên nó lại là một loại dược liệu được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Cây cỏ xước có tác dụng chữa các bệnh về xương khớp, hỗ trợ trị sỏi khá hiệu quả. Cùng tìm hiểu về công dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ cây cỏ xước.

Cây cỏ xước là một loại thực vật thân thảo, có tên khoa học là Achyranthes aspera L., thuộc họ rau dền (Amaranthaceae). Ở nước ta, nó còn được gọi với cái tên khác là ngưu tất nam.

Bộ phận sử dụng làm thuốc là thân, lá và rễ cây. Người ta thường đào cả cây đem về rửa sạch, hong khô và cắt khúc nhỏ. Sử dụng cây cỏ xước giúp cho cơ thể tăng bài thải chất độc, lọc thận, lợi tiểu. Đặc biệt, trà làm từ cỏ xước rất dễ sử dụng, thơm ngon bổ dưỡng, tăng cường sức đề kháng cho người bệnh.

Cỏ xước - Loài cây dại với nhiều tác dụng chữa bệnh có thể bạn chưa biết

Cây cỏ xước.

Tác dụng theo y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, cây cỏ xước có vị đắng, chua, tính bình, không độc và được quy kinh vào 2 kinh Can, Thận. Cây cỏ xước có tác dụng:

Thanh nhiệt, giải độc.
Hỗ trợ tiêu viêm, giảm đau.
Lợi tiểu.
Giúp lưu thông khí huyết.
Được ứng dụng trong điều trị: viêm gan, nhiễm trùng thận, chữa bệnh gout, rối loạn kinh nguyệt, trị mụn…

Tác dụng theo y học hiện đại

Theo y học hiện đại, cây cỏ xước có những tác dụng sau:

Giúp giãn nở mạch máu, có tác dụng hạ huyết áp.
Kích thích tiểu tiện, giảm đường huyết, giảm mỡ.
Tác dụng kháng sinh, kháng khuẩn, kháng nấm, chống viêm và giảm đau.
Tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể, chống lại sự phát triển của các gốc tự do và ngăn ngừa ung thư.

Bộ phận sử dụng làm thuốc là thân, lá và rễ cây cỏ xước.

Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây cỏ xước

Điều trị bệnh thấp khớp

Rễ cỏ tranh 40g, hà thủ ô 28g, thổ phục linh 20g, cỏ nhọ nồi 16g, ngải cứu 12g, thương nhĩ tử 12g. Sắc đặc sắc uống ngày 1 thang, uống liên tục 7 - 10 ngày.

Hoặc cỏ xước, thân vòi voi, kim ngân hoa, địa linh phục sinh, hy thiêm, ké đầu ngựa, bản cáo thiên niên kỷ, cây xấu hổ, cây đau xương và cây gai. Được chế biến thành rượu cao cấp và rượu thuốc.

Hoặc lấy rễ cỏ tranh 16g, thanh bì 12g, thương truật 12g. Viên nang chia 2 lần uống trong ngày.

Hỗ trợ kinh nguyệt không đều, huyết ứ

20g rễ đinh lăng, bối mẫu, ích mẫu, nghệ xanh mỗi vị 16g, xích thược, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang.

Chữa bầm máu, máu ứ bên trong do té ngã

Lấy 100g cỏ xước ngâm chung với 30g sâm đại hành, 50g dứa dại và rượu trắng cao độ. Để trong ít nhất 30 ngày. Mỗi lần uống 15ml x 2 lần trong ngày.

Điều trị hỗ trợ sỏi niệu quản

12g rễ cỏ tranh, 50g cỏ nhọ nồi, 30g hoa anh thảo, lá dứa, 30g thảo quyết minh, 20g ngải cứu, 16g vôi tôi, 16g cỏ nhọ nồi.

Điều trị bệnh viêm gan, nhiễm trùng thận

- Bài 1: Chuẩn bị cỏ xước, mã đề, cỏ tháp bút, sinh địa, rễ cỏ tranh rồi đem sắc lấy nước uống.

- Bài 2: Chuẩn bị 30g rễ cây cỏ xước, 15g mỗi loại: rễ cỏ tranh, xa tiền, mộc thông, lá móng tay, trọng đài và phất dũ. Sau đó bạn đem sắc và uống khi còn ấm. Bạn chia thành 3 phần uống trong ngày và trước mỗi lần uống thì hâm lại cho nước ấm.

Điều trị bệnh rối loạn tiền đình, đau đầu, chóng mặt, huyết áp tăng cao, trong người bốc hỏa, táo bón

Chuẩn bị hạt muồng 20g và cỏ xước 30g. Hạt muồng đem sao vàng rồi sắc chung với ngưu tất uống mỗi ngày 1 thang.

Chữa máu nhiễm mỡ gây tăng huyết áp, xơ vữa động mạch

Chuẩn bị cỏ xước và đương quy mỗi thứ 16g, hạt lạc giới (sao vàng), xuyên khung, cỏ cứt lợn mỗi thứ 12g, nấm mèo 10g, hạn liên thảo 20g. Trộn đều các nguyên liệu rồi đem sắc chung. Mỗi thang sắc chia 3 lần uống trong ngày. Kiên trì uống liên tục 20 - 30 ngày để thấy được hiệu quả.

Vị thuốc cỏ xước hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp, bệnh gan, chữa bầm máu...

Hỗ trợ chữa bệnh gout

Chuẩn bị rễ cây cỏ xước cùng với lá tất bát (tiêu lốt), rễ cây cẩu trùng vĩ (vòi voi) và rễ bưởi bung (cây cơm rượu) mỗi loại 15g. Sau đó đem sắc với 4 bát nước lọc đến khi chỉ còn khoảng 2 bát nước. Bạn đem nước đã sắc chia đều thành 3 phần dùng trong ngày, dùng tối đa 10 ngày.

Giảm đau lưng, mỏi gối

Chuẩn bị 30g mỗi loại: cỏ xước, đỗ trọng, đương quy, sinh địa, tiên linh tỳ, tỳ giải, ý dĩ nhân; 15g mỗi loại: đan sâm, kim anh, phụ tử, phòng phong, sơn thù, thạch hộc. Sau đó, bạn đem giã nát toàn bộ nguyên liệu, bọc trong túi rồi ngâm với 3 lít rượu. Sau 7 - 9 ngày bạn đem ra uống, mỗi lần uống 2 ly nhỏ sẽ thấy không còn đau nhức lưng, gối.

Bạn cũng có thể ngâm trực tiếp 1kg rễ cỏ xước khô với khoảng 5 lít rượu, ngâm khoảng 1 tháng rồi dùng uống hoặc xoa trực tiếp lên vùng lưng, gối bị đau mỏi.

Lưu ý khi sử dụng cây cỏ xước:

- Cần cẩn trọng khi sử dụng cho phụ nữ có thai, phụ nữ đang cho con bú và trẻ em.

- Không sử dụng cho những người dị ứng với bất kỳ thành phần nào trong các bài thuốc. Các triệu chứng dị ứng với cỏ xước như: nổi mẩn, ngứa, buồn nôn, tức ngực, khó thở, choáng váng… Khi sử dụng nếu có những triệu chứng này thì cần ngưng dùng ngay và đến gặp bác sĩ để được thăm khám, điều trị.

- Những người gặp các vấn đề về dạ dày, bệnh đường ruột thì nên cân nhắc kỹ trước khi sử dụng bởi có thể gặp các tác dụng phụ như đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn…

- Không nên sử dụng cỏ xước khi đang dùng một số loại thuốc, thực phẩm chức năng khác bởi có thể gây ra tương tác thuốc và các tác dụng phụ không mong muốn. Với các loại dược liệu, không nên kết hợp cỏ xước với huỳnh hỏa, bạch tiền, quy giáp và lục anh.

L.Anh (t/h)

https://suckhoeviet.org.vn/

Tags:

Cùng chuyên mục

Vườn thuốc nam tại gia: 7 loại cây dễ trồng và công dụng chữa bệnh thông thường

07:00 | 16/12/2025 Y học cổ truyền

Việc tự tay tạo một "tủ thuốc" xanh ngay tại nhà không chỉ là một thú vui tao nhã mà còn là giải pháp thông minh, cung cấp nguồn dược liệu tươi sạch, hiệu quả để xử lý nhanh chóng các vấn đề sức khỏe thường gặp. Dưới đây là 7 loại cây thuốc nam quen thuộc, dễ trồng và có giá trị cao mà gia đình bạn nên sở hữu.

Bài thuốc dân gian từ cốt khí củ

10:02 | 15/12/2025 Y học cổ truyền

Cây cốt khí hay còn gọi là hổ trượng căn, điền thất, hoạt huyết đan, ban trượng căn…có vị đắng, tính ấm. Cây cốt khí thường mọc hoang ở các vùng đồi núi nước ta, rễ củ của loại cây này có khả năng kháng khuẩn, kháng virus, chống u xơ, chống huyết khối. Thường được dùng để chữa phong thấp, chấn thương, huyết áp, viêm gan, điều hoà kinh nguyệt,… Dưới đây là những bài thuốc dân gian từ cốt khí củ để bà con tham khảo.

Lá lốt - Vị thuốc dân gian giúp giảm đau xương khớp hiệu quả

07:00 | 15/12/2025 Y học cổ truyền

Lá lốt là loại thảo dược gần gũi, dễ sử dụng và mang lại nhiều lợi ích cho hệ xương khớp nhờ khả năng chống viêm, giảm đau, tán hàn và hoạt huyết. Khi được dùng đúng cách, lá lốt có thể trở thành giải pháp tự nhiên giúp nhiều người giảm bớt đau nhức và cải thiện chất lượng cuộc sống, đặc biệt trong những ngày thời tiết lạnh ẩm.

Hội đông Y Việt Nam: Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý của Thái Y viện triều Nguyễn

18:00 | 12/12/2025 Thông tin đa chiều

SKV - Ngày 11-12 tại Hà Nội, Hội Đông y Việt Nam tổ chức Hội nghị khoa học toàn quốc “Về thân thế, sự nghiệp của Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý, hiệu quả cao chăm sóc sức khỏe Vua Minh Mạng của Thái Y viện triều Nguyễn”.

Kỳ 3: Công dụng và các bài thuốc từ cây cúc tần

08:37 | 10/12/2025 Y tế 24h

Trong y học cổ truyền, cúc tần được xem là một trong những vị thuốc có giá trị bởi đặc tính mát, vị đắng nhẹ, quy kinh vào phế và thận. Với khả năng thanh nhiệt, tiêu viêm, lợi tiểu, hoạt huyết và giảm đau, loài cây này xuất hiện trong nhiều bài thuốc dân gian dùng để chữa cảm sốt, đau nhức xương khớp, viêm phế quản hay các chứng bệnh do phong hàn gây nên. Y học hiện đại cũng đã có những nghiên cứu bước đầu chứng minh một số tác dụng sinh học của tinh dầu cúc tần, củng cố thêm giá trị của loài cây này trong điều trị hỗ trợ.

Bạn có biết: Lợi ích sức khỏe và bài thuốc từ quả trám

08:00 | 10/12/2025 Y học cổ truyền

Trám là một loại quả nhỏ nhưng giàu giá trị dinh dưỡng và công dụng y học cổ truyền. Từ lâu, trám đã được dùng trong ẩm thực và làm thuốc, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Các tin khác

Kỳ 2 – Thành phần hóa học và cách thức khai thác dược liệu cây cúc tần

16:12 | 09/12/2025 Y học cổ truyền

Cúc tần không chỉ là loài cây quen thuộc trong đời sống dân gian mà còn là một trong những dược liệu được sử dụng phổ biến trong Đông y nhờ thành phần hoạt chất phong phú. Chính sự đa dạng này đã tạo nên giá trị y học của cúc tần và khiến loài cây này trở thành nguồn dược liệu dễ khai thác, đáp ứng nhiều mục đích chăm sóc sức khỏe.

Kỳ 1: Đặc điểm sinh học của cây cúc tần

09:40 | 08/12/2025 Y học cổ truyền

Cây cúc tần, còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau như đại ngải, băng phiến ngải, đại bi, từ bi hay lức ấn, là một loài cây thuộc họ Cúc (Asteraceae). Từ lâu, cúc tần đã quen thuộc với người dân ở nhiều vùng quê Việt Nam nhờ đặc tính dễ trồng, mọc khỏe và có mùi thơm dịu từ tinh dầu. Xét về nguồn gốc, loài cây này được cho là xuất phát từ khu vực Malaysia và Ấn Độ, sau đó lan rộng sang nhiều quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam.

10 loại thảo dược giúp an thần, giảm căng thẳng theo y học cổ truyền

08:00 | 07/12/2025 Y học cổ truyền

Trong cuộc sống hiện đại, áp lực công việc và nhịp sống nhanh khiến nhiều người rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu kéo dài. Y học cổ truyền Việt Nam vốn có kho tàng phong phú các vị thuốc Nam có tác dụng an thần, dưỡng tâm, giúp cân bằng tinh thần. Dưới đây là một số dược liệu thường dùng, cùng phân tích và cách áp dụng trong đời sống.

Rau củ mùa đông: Những “vị thuốc” quen thuộc giúp bồi bổ và tăng cường sức khỏe

08:00 | 06/12/2025 Khỏe - Đẹp

Mùa đông là thời điểm cơ thể dễ suy giảm sức đề kháng, khô da, nhiễm lạnh và rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, thiên nhiên cũng ưu ái ban tặng nhiều loại rau củ đặc trưng cho mùa này, vừa giàu dinh dưỡng theo y học hiện đại, vừa có giá trị như “vị thuốc” theo y học cổ truyền. Dưới đây là những loại rau củ phổ biến trong mùa đông và lợi ích sức khỏe nổi bật.

Bài 3: Những lưu ý khi dùng dây gắm chữa bệnh

14:42 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Dây gắm là một trong những dược liệu quen thuộc trong y học cổ truyền, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp, phong tê thấp, đau nhức mạn tính… Nhờ đặc tính thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, dây gắm được nhiều người tin dùng như một giải pháp tự nhiên, lành tính. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả điều trị tốt và đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh cần nắm rõ những lưu ý quan trọng khi sử dụng loại thảo dược này.

Bài 2: Một số bài thuốc Đông y từ cây gắm phổ biến

14:41 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Từ những thông tin trên, chúng ta có thể thấy được cây gắm đối với sức khỏe của chúng ta là vô cùng có lợi. Dưới đây là một vài bài thuốc phổ biến từ cây gắm cho một vài loại bệnh lý điển hình, tuy nhiên, các bài thuốc chỉ mang tính chất tham khảo, việc sử dụng cần có chỉ định của bác sĩ.

Bài 1: Những lợi ích tuyệt vời của cây gắm

11:09 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Cây gắm là một loại cây mọc khá nhiều ở Việt Nam. Không đơn thuần chỉ là một loại thực vật, cây gắm còn được biết đến là một loại dược liệu có hiệu quả điều trị nhiều căn bệnh khác nhau. Đó cũng là lý do vì sao cây gắm có mặt trong nhiều bài thuốc Đông y từ xưa đến nay.

Bài 3: Những lưu ý khi dùng cây chìa vôi làm thuốc chữa bệnh thoát vị đĩa đệm

09:42 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Trong quá trình áp dụng các bài thuốc từ cây chìa vôi để hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm, người bệnh cần tuân thủ một số lưu ý quan trọng để đảm bảo hiệu quả và tránh những tác dụng không mong muốn. Việc sử dụng dược liệu tự nhiên tuy an toàn nhưng vẫn đòi hỏi sự cẩn trọng, đặc biệt khi người bệnh đang trong giai đoạn đau nặng hoặc có bệnh lý nền phức tạp.

Bài 2: Có thể dùng cây chìa vôi chữa thoát vị đĩa đệm theo các cách sau

09:14 | 04/12/2025 Y học cổ truyền

Dược liệu cây chìa vôi khi được dùng đúng cách sẽ tác động trực tiếp đến phần đĩa đệm đang bị tổn thương, hỗ trợ quá trình hồi phục từ bên trong. Khi đi vào cơ thể, các hoạt chất có trong dược liệu giúp tăng độ bền thành mạch, giảm co cứng cơ, từ đó bổ sung dưỡng chất cho vùng đĩa đệm bị tổn thương và cải thiện lưu thông khí huyết. Nhờ những tác động này, cơn đau do thoát vị đĩa đệm được giảm thiểu dần theo thời gian.

Kỳ 2: Công dụng – cách dùng và các bài thuốc từ cây bầu đất tím

09:22 | 03/12/2025 Y học cổ truyền

Tiếp nối những đặc điểm chung đã giới thiệu ở kỳ 1, kỳ này tập trung vào công dụng, cách dùng và các bài thuốc dân gian có sử dụng cây bầu đất tím. Từ lâu, đây không chỉ là loại rau quen thuộc mà còn là vị thuốc gần gũi, được người dân nhiều vùng miền sử dụng để hỗ trợ điều trị các chứng bệnh thông thường.

Xem thêm

Hoạt động hội

Hội Nam Y Việt Nam và hành trình lan tỏa yêu thương đến 250 hộ đồng bào Rục ở Kim Phú (Quảng Trị)

2 ngày trước Hoạt động hội

Trong hai ngày 12 và 13/12/2025, Hội Nam Y Việt Nam đã thực hiện một hành trình thiện nguyện đặc biệt, mang theo khoảng 20 tấn hàng hóa với tổng trị giá hơn 500 triệu đồng đến với đồng bào Rục tại xã Kim Phú, tỉnh Quảng Trị.

Diễn đàn quốc tế Lạc Bệnh Học lần thứ 21: Hội Nam Y Việt Nam làm cầu nối đưa Lạc Bệnh Học vươn tầm thế giới

23-11-2025 07:00 Tin tức

TTND. GS. TS. Trương Việt Bình khẳng định, Hội Nam Y Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế, đặc biệt với các cơ sở nghiên cứu hàng đầu của Trung Quốc và nhiều quốc gia khác, nhằm đưa Lạc bệnh học cũng như y học cổ truyền Việt Nam lên tầm cao mới.

Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

09-11-2025 17:00 Hoạt động hội

Ngày 9/11, tại Khu Du lịch Ao Vua (Hà Nội), hơn 200 đại biểu, chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực y học hiện đại và y học cổ truyền đã tham dự Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ”.

Chi hội Nam y Trà Vinh tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

04-11-2025 10:14 Hoạt động hội

SKV - Vĩnh Long, ngày 3/11/2025 – Trong không khí hân hoan và trang trọng, Chi Hội Nam Y Trà Vinh trực thuộc Hội Nam Y Việt Nam đã long trọng tổ chức Đại hội Đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025 – 2030, đánh dấu bước phát triển mới sau 5 năm hoạt động tích cực, hiệu quả trong công tác khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Chi hội Nam y tỉnh An Giang lan tỏa yêu thương – trao gửi niềm tin tới người dân khó khăn khóm Long Thạnh

17-10-2025 21:58 Hoạt động hội

Thực hiện kế hoạch công tác thường niên quý III năm 2025, Chi Hội Nam y tỉnh An Giang đã tổ chức chương trình thiện nguyện ý nghĩa tại khóm Long Thạnh, phường Long Phú, tỉnh An Giang.