Tác dụng của vị thuốc bán hạ
Đặc điểm cây bán hạ
Bán hạ còn được gọi là củ chóc, cây chóc chuột hay lá ha chìa |
Cây bán hạ Việt Nam (bán hạ nam) còn được gọi là củ chóc, cây chóc chuột hay lá ha chìa, có tên khoa học là Typhonium trilobatum Schott, thuộc họ Ráy (Araceae). Bán hạ nam là một loại cỏ không có thân, củ cây hình cầu với đường kính khoảng 2cm.
Lá cây có thể hình mác, hình tim hoặc chia thành thùy với độ dài khoảng 4 – 15cm và độ rộng khoảng 3,5 – 9cm. Hoa bán hạ mọc thành cụm và được gọi là bông mo, phần hoa đực có chiều dài khoảng 5 – 9mm và khoảng 17 – 27mm đối với phần trần, hoa có màu xanh pha đỏ tím với đặc điểm hoa đực nằm ở trên và hoa cái nằm ở dưới. Quả cây thuộc loại quả mọng, hình trứng và dài khoảng 6mm.
Dược liệu bán hạ được chế biến từ củ cây bán hạ. Thu hoạch củ vào khoảng thời gian tháng 8 đến tháng 9 khi cây đã lụi. Đào lấy củ, cắt bỏ rễ con và rửa sạch. Củ to gọi là nam tinh, củ nhỏ gọi là bán hạ có thể dùng tươi (dùng trong trường hợp giã đắp lên vị trí bị rắn độc cắn) và phổ biến hơn là dùng khô qua chế biến.
Bán hạ có tác dụng gì?
Vị thuốc bán hạ |
Theo y học cổ truyền, bán hạ nam dược liệu là vị thuốc có nhiều công dụng đối với sức khỏe con người. Các tác dụng của bán hạ được nghiên cứu theo y học hiện đại và y học cổ truyền như sau:
Tác dụng nghiên cứu theo y học hiện đại: Bán hạ sống có chứa thành phần gây độc tính nhưng sau khi chế biến, dược liệu bán hạ mang lại nhiều công dụng đối với sức khỏe. Thành phần gây độc tính không hòa tan trong nước, không bị phá hủy bởi nước gừng đơn độc nhưng bị phá hủy bởi Bạch phàn, trong khi đó các thành phần có tác dụng chống nôn, giảm ho dễ hòa tan trong nước ấm.
Các tác dụng theo y học hiện đại như sau:
- Cầm nôn và chống nôn: Các chế phẩm từ dược liệu bán hạ nam có công dụng cầm nôn và chống nôn hiệu quả như bột, cao lỏng, nước sắc sau khi được chế biến ở nhiệt độ cao. Tuy nhiên, bán hạ sống là lại nguyên nhân dẫn đến nôn và buồn nôn;
- Chống nhiễm độc: Dược liệu bán hạ nam có công dụng giải độc khi nhiễm độc acetylcholin, strychnin;
- Ức chế sự phát triển của tế bào ung thư: Nước ngâm hoặc cồn loãng ngâm Chưởng diệp lá ha chìa có công dụng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư ở động vật thí nghiệm;
- Giảm ho: Nghiên cứu thực hiện trong phòng thí nghiệm cho kết quả mèo được gây ho nhân tạo sau khi uống nước sắc từ dược liệu bán hạ có khả năng giảm ho, tuy nhiên hiệu quả kém hơn so với codein.
- Tác dụng nghiên cứu theo Y học cổ truyền: Dược liệu bán hạ có công dụng táo thấp hóa đàm, hiệu quả cao giúp giáng nghịch cầm nôn, tiêu bỉ tán kết. Vì vậy, vị thuốc này được sử dụng chủ trị trong điều trị chứng thấp đàm, đàm hàn ẩm ẩu thổ, hàn đàm thượng xung gây động phong, ung thư thũng độc, vị nhiệt ẩu thổ...
Lưu ý khi sử dụng dược liệu bán hạ
Lưu ý khi sử dụng bán hạ trong trị bệnh |
Bán hạ là dược liệu có nhiều công dụng trong điều trị, tuy nhiên để an toàn và hiệu quả trong quá trình sử dụng cần lưu ý những điểm sau:
Liều lượng và cách dùng: Bán hạ dùng uống nên sắc mỗi lần từ 5 – 10g hoặc dùng dạng thuốc viên hoàn, thuốc tán. Lượng thuốc dùng ngoài nên sử dụng vừa đủ và thích hợp. Bên cạnh đó, tùy theo dạng dược liệu được chế biến để sử dụng liều lượng và đối tượng thích hợp như sau:
- Thanh bán hạ: Công dụng bớt táo cay, chuyên hóa đờm nên được sử dụng ở người bệnh suy nhược đờm nhiều hoặc trẻ em thực tích đàm trệ;
- Pháp bán hạ: Công dụng táo thấp hòa vị nên sử dụng phù hợp ở người bệnh bị tỳ hư thấp trệ hoặc tỳ vị bất hòa;
- Bán hạ khúc: Tính ôn táo nên sử dụng phù hợp ở người bị nôn do vị nhiệt, phế nhiệt (đờm vàng dính), người mắc chứng hóa thấp kiện tỳ, tiêu thực chỉ tả.
Sử dụng bán hạ ở phụ nữ có thai, phụ nữ đang cho con bú có thể dẫn đến chứng táo nhiệt. Vì vậy, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng ở những đối tượng này. Một số lưu ý khác là dược liệu bán hạ và Ô đầu tương khác nhau nên không được sử dụng chung. Bên cạnh đó, người ho khan, âm hư hoặc khạc ra máu dễ bị kích ứng với các thành phần trong bán hạ nên hạn chế sử dụng.
Để giảm độc tố và phát huy hết công dụng, dược liệu cần được ngâm trong nước nóng đến khi hết nhớt. Nếu không được xử lý như trên dược liệu sẽ vẫn còn độc tính và sẽ gây ra tình trạng kích ứng, ngứa cổ họng khi sử dụng.
Bán hạ là dược liệu có nhiều công dụng đối với sức khỏe và được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên cũng tương tự như những loại thuốc khác, bán hạ có thể tương tác với những loại thảo dược và thuốc khi dùng chung, dẫn đến những tác dụng phụ đối với sức khỏe. Vì vậy, mọi người cần tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị trước khi sử dụng để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Phạm Thủy
https://suckhoeviet.org.vn
Tin liên quan
Cây rau răm – Vị thuốc quen thuộc ngay trong vườn nhà bạn
21:19 | 01/10/2024 Sức khỏe
Cao hồng sâm có tác dụng như thế nào đối với sức khỏe?
20:38 | 01/04/2024 Sức khỏe
Tác dụng chữa bệnh của cây thông
16:54 | 29/01/2024 Sức khỏe
Cùng chuyên mục
Tác dụng của vừng đen theo Đông y
07:00 | 26/12/2024 Y học cổ truyền
Tác dụng của một số loại nấm dược liệu
07:00 | 25/12/2024 Y học cổ truyền
Các bài thuốc đông y giúp dưỡng da khỏe đẹp mùa hanh khô
07:00 | 23/12/2024 Y học cổ truyền
Những cây thuốc nam hỗ trợ điều trị viêm đại tràng
08:11 | 19/12/2024 Y học cổ truyền
Bài thuốc chữa bệnh từ các loại hoa cúc
07:00 | 19/12/2024 Y học cổ truyền
Cây mâm xôi – Vị thuốc quý
19:27 | 18/12/2024 Y học cổ truyền
Các tin khác
Những vị thuốc nên dùng trong mùa đông lạnh
07:15 | 18/12/2024 Y học cổ truyền
[E-Magazine] Củ cải trắng - Nhân sâm mùa đông
06:45 | 16/12/2024 Y học cổ truyền
Tác dụng và bài thuốc từ tiểu hồi hương
07:00 | 15/12/2024 Y học cổ truyền
10 loại nước uống từ thảo dược tốt cho sức khỏe trong mùa đông lạnh
07:00 | 13/12/2024 Y học cổ truyền
Bất ngờ với những tác dụng của râu ngô
07:00 | 12/12/2024 Y học cổ truyền
Tác dụng chữa bệnh và một số bài thuốc từ hoa cúc chi
07:00 | 09/12/2024 Y học cổ truyền
Một số bài thuốc từ quả cam
10:22 | 06/12/2024 Y học cổ truyền
Phát huy vai trò của người đứng đầu ở Bệnh viện y học Cổ truyền tỉnh Đắk Lắk
17:49 | 05/12/2024 Y học cổ truyền
Đẩy mạnh phát triển sản phẩm y học cổ truyền phục vụ khách du lịch
14:51 | 05/12/2024 Y học cổ truyền
Những bài thuốc từ thảo mộc giúp điều trị một số bệnh về đường hô hấp
07:00 | 05/12/2024 Y học cổ truyền
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) tổ chức Hội thảo chuyển đổi số
18-12-2024 20:34 Hoạt động hội
Lễ dâng hương và báo cáo kết quả thừa kế di sản của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác
07-12-2024 13:48 Hoạt động hội
Hội Nam Y Việt Nam tổ chức Lễ dâng hương kỷ niệm 50 năm ngày mất cố Lương Y Nguyễn Kiều
01-12-2024 20:00 Hoạt động hội
An Giang: Hội nghị khoa học Đông dược bào chế
12-11-2024 10:00 Hoạt động hội
Hội Nam y Việt Nam công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Thái Bình
21-10-2024 00:00 Hoạt động hội