Khoảng trống miễn dịch và nợ miễn dịch làm tăng nguy cơ mắc và bùng phát dịch bệnh truyền nhiễm

Có nhiều lý do gây ra "khoảng trống miễn dịch" hoặc tình trạng "nợ miễn dịch" dẫn đến cơ thể không có đủ năng lực miễn dịch để chống lại các bệnh truyền nhiễm.

LTS: Những thông tin bổ ích cho các bố mẹ sẽ được giải đáp ở bài viết dưới đây của TS.BS. Lê Kiến Ngãi -Trưởng Khoa Dự phòng và KSNK – Bệnh viện Nhi Trung ương, mời các bạn đón đọc

Hậu quả là, nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm tăng lên ở mỗi cá thể và dịch bệnh thường trực nguy cơ bùng phát trong cộng đồng. Tiêm chủng vaccin đúng lịch, đủ liều; kịp thời giải quyết các tình trạng tiêm thiếu, tiêm muộn vacin; không để đứt gãy nguồn cung vaccin là giải pháp căn bản khắc phục "khoảng trống miễn dịch" và "tình trạng nợ miễn dịch".

Có nhiều lý do gây ra "khoảng trống miễn dịch" hoặc tình trạng "nợ miễn dịch" dẫn đến cơ thể không có đủ năng lực miễn dịch để chống lại các bệnh truyền nhiễm. Ảnh minh họa

Có nhiều lý do gây ra "khoảng trống miễn dịch" hoặc tình trạng "nợ miễn dịch" dẫn đến cơ thể không có đủ năng lực miễn dịch để chống lại các bệnh truyền nhiễm. Ảnh minh họa

Miễn dịch ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Đáp ứng miễn dịch xảy ra bằng cách cơ thể tiếp xúc với kháng nguyên (virus vi khuẩn, ký sinh trùng, tế bào lạ xâm nhập vào cơ thể) từ đó kích hoạt hệ thống miễn dịch sinh ra các kháng thể để tiêu diệt kháng nguyên.

Khi chào đời, hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh còn rất non yếu, chưa thể tự hoạt động để sinh ra kháng thể bảo vệ cơ thể của trẻ. Lượng kháng thể giúp trẻ chống chọi với các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm là kháng thể IgG mà trẻ nhận được từ mẹ trong thời kỳ bào thai và sau đó là nguồn IgG của sữa non. Cụ thể là, trong giai đoạn 3 tháng cuối của thai kỳ, các kháng thể từ người mẹ được truyền sang trẻ thông qua nhau thai, quá trình này được gọi là "miễn dịch thụ động".

Trong lượng sữa đầu tiên tuyến vú của người mẹ tiết ra ở 3-5 ngày đầu sau khi sinh (sữa non) có chứa nhiều kháng thể. Trẻ sơ sinh uống được lượng sữa này, và uống sữa mẹ liên tục trong 6 tháng đầu giúp tăng cường đáng kể miễn dịch thụ động trẻ nhận được. Các kháng thể có được từ miễn dịch thụ động sẽ giúp trẻ được bảo vệ một cách rất hữu hiệu ngay sau sinh.

Tuy nhiên, miễn dịch thụ động trẻ sơ sinh nhận được từ người mẹ không tồn tại mãi mãi. Miễn dịch thụ động cũng không duy trì được miễn dịch bảo vệ kéo dài. Lý do là, từ khi bé chào đời, các kháng thể này sẽ bắt đầu giảm mạnh và mất dần trong khoảng 6 tháng tiếp theo. Do miễn dịch thụ động chỉ có vai trò trong khoảng 6 tháng đầu đời của trẻ, để trẻ được bảo vệ kéo dài những năm tháng tiếp theo cần phải để trẻ được bảo vệ bằng miễn dịch chủ động, đặc biệt là miễn dịch chủ động, đặc hiệu, nhân tạo, chính là tiêm chủng vaccin.

Khoảng trống miễn dịch

Sau khi trẻ sinh ra, lượng kháng thể IgG có được từ miễn dịch thụ động mà mẹ truyền sang trẻ trong 3 tháng cuối của thai kỳ bắt đầu giảm. Đến thời điểm trước khi trẻ tròn 3 tháng tuổi, khả năng bảo vệ trước một số bệnh truyền nhiễm như ho gà, viêm gan B…gần như không còn. Ở giai đọan này, nếu trẻ vẫn chưa có miễn dịch chủ động thì có nguy cơ rất cao mắc các bệnh truyền nhiễm nói trên. Sang các tháng tiếp theo, lượng kháng thể được mẹ truyền sang tiếp tục giảm ở trẻ.

Các kháng thế chống lại các bệnh như sởi, quai bị, rubella, thuỷ đậu… giảm nhanh từ tháng thứ 4, và gần như không còn đủ khả năng bảo vệ khi trẻ được 9 tháng tuổi. Từ thời gian này, nếu trẻ không được kịp thời bổ sung miễn dịch chủ động thì nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm vừa đề cập cũng rất cao. Như vậy "khoảng trống miễn dịch" là khoảng thời gian, từ khi miễn dịch thủ động mẹ truyền sang trẻ suy giảm mà chưa có miễn dịch chủ động giúp trẻ có đủ năng lực miễn dịch chống lại các bệnh truyền nhiễm.

Khoảng thời gian từ khi trẻ 6 tháng đến 3 tuổi là giai đoạn thường có các khoảng trống miễn dịch. Trong độ tuổi này, trẻ trở nên rất nhạy cảm đối với các tác nhân gây bệnh nhiễm trùng, trong khi đây cũng là giai đoạn trẻ có tiếp xúc ngày càng nhiều với môi trường bên ngoài, dẫn đến việc trẻ thường xuyên bị tiêu chảy, nhiễm khuẩn hô hấp, hay mắc một số bệnh truyền nhiễm nêú có phơi nhiễm với tác nhân gây bệnh. Việc thường xuyên mắc các bệnh nhiễm khuẩn, làm cho trẻ rơi vào hoàn cảnh bị sử dụng kháng sinh không hợp lý dẫn nguy cơ trẻ bị loạn khuẩn và vi khuẩn kháng kháng sinh sau này.

Khoảng trống miễn dịch và nợ miễn dịch làm tăng nguy cơ mắc và bùng phát dịch bệnh truyền nhiễm - Ảnh 3.

Nợ miễn dịch

Thời gian gần đây, các chuyên gia về truyền nhiễm và dự phòng bệnh nhiễm trùng đã đề cập đến một khái niệm gọi là "nợ miễn dịch" (immunity debt). Nợ miễn dịch xảy ra khi cơ thể không tiếp xúc với tác nhân gây bệnh (virus, vi khuẩn…) hoặc vacin trong thời gian dài. Không tiếp xúc với tác nhân gây bệnh có thể do, từng cá thể không có tiếp xúc với người bệnh truyền nhiễm hoặc người lành mang tác nhân gây bệnh truyền nhiễm (người lành mang trùng); trong cộng đồng không có người bệnh truyền nhiễm hoặc người lành mang trùng. Không tiếp xúc với vacin có thể vì sợ tiêm truyền nên không cho bản thân hoặc người liên quan đi tiêm chủng; khó khăn trong việc tiếp cận với cơ sở tiêm chủng; thiếu các hướng dẫn, cảnh báo về ý nghĩa vai trò của tiêm chủng; thiếu các hướng dẫn để xử lý tình trạng tiêm thiếu, tiêm muộn vacin; hệ quả của giãn cách xã hội hay đứt gãy nguồn cung vacin…Các lý do nói trên là nguyên nhân dẫn đến nợ miễn dịch.

Trong giai đoạn giãn cách xã hội, phòng chống đại dịch COVID-19 vừa qua các hoạt động cộng đồng, tập thể, đông người, gặp gỡ, đi lại… đều bị hạn chế, kết hợp với việc tiếp cận với vacin của người dân giảm xuống do hệ quả của giãn cách đã tạo nên tình trạng "nợ miễn dịch" với nhiều bệnh truyền nhiễm. Khi cơ thể đang có tình trạng nợ miễn dịch mà lại bị phơi nhiễm với tác nhân gây bệnh thì khả năng mắc bệnh rất cao, dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ bùng phát dịch.

Nguồn: Khoảng trống miễn dịch và nợ miễn dịch làm tăng nguy cơ mắc và bùng phát dịch bệnh truyền nhiễm

TS.BS. Lê Kiến Ngãi/Trưởng Khoa Dự phòng và KSNK – Bệnh viện Nhi Trung ương
suckhoedoisong.vn

Tin liên quan

Dự báo thời tiết ngày 15/1/2025: Bắc Bộ trời rét, có mưa nhỏ vài nơi

Dự báo thời tiết ngày 15/1/2025: Bắc Bộ trời rét, có mưa nhỏ vài nơi

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia vừa đưa ra thông tin dự báo thời tiết ngày 15/1/2025 tại Hà Nội và các khu vực khác trên cả nước.
Phòng khám Đa khoa bệnh viện Tràng An - Chi nhánh Công ty TNHH phát triển công nghệ y học: Vì sức khỏe cộng đồng, vì an sinh xã hội

Phòng khám Đa khoa bệnh viện Tràng An - Chi nhánh Công ty TNHH phát triển công nghệ y học: Vì sức khỏe cộng đồng, vì an sinh xã hội

Những năm gần đây, nhu cầu thăm khám chữa bệnh có xu hướng gia tăng. Trước tình trạng quá tải bệnh nhân tại các bệnh viện công lập, nhiều cơ sở y tế, phòng khám tư nhân đã ra đời. Nổi bật phải kể đến Phòng khám Đa khoa bệnh viện Tràng An - Chi nhánh Công ty TNHH phát triển công nghệ y học, điểm đến uy tín, chất lượng của đông đảo người dân Hà Nội và các tỉnh lân cận.
Liên thông dữ liệu khám chữa bệnh, hộ tịch để giải quyết chế độ ốm đau, thai sản

Liên thông dữ liệu khám chữa bệnh, hộ tịch để giải quyết chế độ ốm đau, thai sản

SKV - Ngày 10/1/2025, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã ký Quyết định số 69/QĐ-TTg về việc liên thông điện tử dữ liệu khám bệnh, chữa bệnh, dữ liệu hộ tịch và dân cư để giải quyết chế độ ốm đau, thai sản, trợ cấp dưỡng sức phục hồi sức khỏe.

Cùng chuyên mục

6 câu hỏi thường gặp về bệnh giãn phế quản

6 câu hỏi thường gặp về bệnh giãn phế quản

Giãn phế quản là tình trạng các phế quản bị giãn ra và khó hồi phục được, dễ gây những biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng người bệnh nếu không được điều trị và quản lý bệnh tốt.
Y học cổ truyền là gì, ngành Y học cổ truyền, khám y học cổ truyền là học và khám những gì?

Y học cổ truyền là gì, ngành Y học cổ truyền, khám y học cổ truyền là học và khám những gì?

Y học cổ truyền là gì, ngành Y học cổ truyền, khám y học cổ truyền là học và khám những gì? Câu hỏi này được rất nhiều bạn sĩ tử và người bệnh quan tâm hiện nay. Khám Y học cổ truyền là phương pháp được dùng trong điều trị nhiều bệnh lý hiện nay. Khi đến khám tại phòng khám Y học cổ truyền, bệnh nhân nên tìm hiểu kỹ để lựa chọn những địa chỉ thăm khám Y học cổ truyền uy tín để bệnh được chữa trị hiệu quả.
Kết quả bất ngờ của công nghệ chụp đáy mắt màu với hệ thống SLO

Kết quả bất ngờ của công nghệ chụp đáy mắt màu với hệ thống SLO

Các thiết bị được trang bị hệ thống SLO không chỉ mang lại chất lượng hình ảnh tốt hơn, mà còn cung cấp nhiều hơn các thông tin trên các cấu trúc võng mạc ở các độ sâu khác nhau so với công nghệ thông thường.
Có cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm máu?

Có cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm máu?

Có cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm máu hay không, nếu có thì trước bao nhiêu tiếng... là những câu hỏi khá nhiều người quan tâm khi đi kiểm tra sức khỏe.
Hội chứng ruột kích thích cần xử trí như thế nào?

Hội chứng ruột kích thích cần xử trí như thế nào?

Hội chứng ruột kích thích hay còn gọi là viêm đại tràng co thắt, là các rối loạn chức năng của đại tràng, thường bị tái đi tái lại nhiều lần, khó điều trị dứt điểm.
Các dạng đau nửa đầu và biện pháp điều trị

Các dạng đau nửa đầu và biện pháp điều trị

Đau nửa đầu hay còn gọi là đau đầu Migraine, là bệnh rất thường gặp, dễ chẩn đoán và dễ tái phát. Do đó bệnh cần được theo dõi và điều trị lâu dài.

Các tin khác

Vì sao đột quỵ khi ngủ?

Vì sao đột quỵ khi ngủ?

Đột quỵ khi ngủ là tình trạng nguy hiểm và khó nhận biết. Trên thực tế nhiều trường hợp đi ngủ bị đột quỵ dẫn đến nguy cơ gặp biến chứng, thậm chí là tử vong.
Cần lưu ý những gì trong điều trị bệnh rối loạn thần kinh thực vật?

Cần lưu ý những gì trong điều trị bệnh rối loạn thần kinh thực vật?

Rối loạn thần kinh thực vật là một rối loạn có ảnh hưởng đến chức năng tự động cơ thể bao gồm nhịp tim, huyết áp, mồ hôi và tiêu hóa. Đây là bệnh ngày càng phổ biến, mặc dù bệnh không ảnh hưởng đến tính mạng nhưng tác động rất lớn tới sinh hoạt của người bệnh.
Vì sao bệnh nhồi máu cơ tim ngày càng "trẻ hóa"?

Vì sao bệnh nhồi máu cơ tim ngày càng "trẻ hóa"?

Nhồi máu cơ tim là căn bệnh nguy hiểm, có xu hướng tăng và ngày càng trẻ hóa.
Ung thư được hình thành ra sao, cách phòng bệnh hiệu quả?

Ung thư được hình thành ra sao, cách phòng bệnh hiệu quả?

Tỷ lệ tử vong do bệnh ung thư vẫn tiếp tục gia tăng, là một thách thức lớn đối với y học và là nỗi ám ảnh của nhiều người. Một trong những câu hỏi được đặt ra là ung thư xuất phát từ đâu, sự hình thành của tế bào ung thư như thế nào, nên làm gì để phòng ngừa bệnh ung thư?
Một số món ăn nhẹ có ích cho người bệnh đái tháo đường

Một số món ăn nhẹ có ích cho người bệnh đái tháo đường

(SKV) - Chúng ta biết, việc ăn đúng giúp chế độ duy trì được lượng đường máu phù hợp, không gây thừa đường, gây nhiễm độc đường hoặc không gây ra hạ đường máu do thực hiện chế độ ăn khắc khổ, thiếu năng lượng. Người bệnh đái tháo đường nên ăn chính vào bữa ăn sáng, trung bình vào bữa ăn trưa, ăn nhẹ vào bữa ăn tối (mức độ dựa vào lượng tinh bột - mức carbohydrates). Với bữa ăn phụ cần hợp lý với giai đoạn bệnh, nghề nghiệp và thói quen dinh dưỡng.
Giải pháp toàn diện trong tầm soát, chẩn đoán và điều trị bệnh lý tuyến vú

Giải pháp toàn diện trong tầm soát, chẩn đoán và điều trị bệnh lý tuyến vú

(SKV) - Ngày 11 tháng 5 năm 2024, Fujifilm Việt Nam phối hợp cùng với Hội Điện quang và Y học Hạt nhân Việt Nam đã tổ chức hội thảo khoa học chuyên đề "Chẩn đoán hình ảnh tuyến vú: Sàng lọc bệnh lý tuyến vú - Quá khứ, Hiện tại và Tương lai".
Tìm hiểu các cấp độ của bệnh gan nhiễm mỡ

Tìm hiểu các cấp độ của bệnh gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ tích tụ quá nhiều ở gan. Bệnh thường diễn ra âm thầm nên rất khó nhận biết, chỉ được phát hiện khi kiểm tra sức khỏe định kỳ, siêu âm tổng quát.
Ngộ độc thuốc lá điện tử: Hệ lụy khôn lường

Ngộ độc thuốc lá điện tử: Hệ lụy khôn lường

Hằng tuần, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai liên tục tiếp nhận bệnh nhân ngộ độc thuốc lá điện tử. Trong đó rất nhiều trường hợp là học sinh, thanh thiếu niên phải cấp cứu do ngộ độc chất ma túy trộn thuốc lá điện tử.
Bí quyết “vàng” giúp cải thiện bệnh thiểu năng tuần hoàn não

Bí quyết “vàng” giúp cải thiện bệnh thiểu năng tuần hoàn não

Đông y có nhiều giải pháp giúp cải thiện tình trạng thiểu năng tuần hoàn não. Trong đó, phương pháp kết hợp không dùng thuốc như xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu kết hợp với các loại thảo dược dược các chuyên gia đánh giá là mang lại rất nhiều lợi ích trong việc cải thiện tình trạng thiểu năng tuần hoàn não.
Dấu hiệu điển hình của cơn nhồi máu cơ tim

Dấu hiệu điển hình của cơn nhồi máu cơ tim

Mỗi năm, Việt Nam có hàng trăm nghìn bệnh nhân nhập viện vì nhồi máu cơ tim tại các bệnh viện trên toàn quốc. Nhồi máu cơ tim đã trở thành căn bệnh phổ biến ở nước ta.
Xem thêm
Ninh Thuận: Hội Nam y Việt Nam Công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Ninh Thuận

Ninh Thuận: Hội Nam y Việt Nam Công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Ninh Thuận

Sáng 12/01, Hội Nam y Việt Nam đã tổ chức Lễ công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Ninh Thuận và Đại hội lần thứ nhất Chi hội Nam y Ninh Thuận, nhiệm kỳ 2024-2029.
Sóc Trăng: Đại hội Chi hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng  lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

Sóc Trăng: Đại hội Chi hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

Sáng ngày 08/01/2025, tại Thành phố Sóc Trăng tỉnh Sóc Trăng, Chi Hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng đã long trọng tổ chức Đại hội Chi hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030.
Hội Nam y Việt Nam: Phát huy thành tích, đổi mới phương thức, tạo đà cho các hoạt động trong năm 2025

Hội Nam y Việt Nam: Phát huy thành tích, đổi mới phương thức, tạo đà cho các hoạt động trong năm 2025

Ngày 30/12, tại khu du lịch Ao Vua (Hà Nội), Hội Nam Y Việt Nam đã tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành, Ban Thường vụ lần thứ VI nhiệm kỳ 2023-2027; Tổng kết công tác hoạt động năm 2024 và phương hướng hoạt động năm 2025.
Hợp tác phát triển nền y học cổ truyền dân tộc, chung tay chăm sóc sức khỏe nhân dân

Hợp tác phát triển nền y học cổ truyền dân tộc, chung tay chăm sóc sức khỏe nhân dân

Ngày 27/12, Hội nghị ký kết chương trình phối hợp giữa Hội Giáo dục chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam với Hội Quân Dân y Việt Nam, Hội Đông y Việt Nam, Hội Nam y Việt Nam giai đoạn 2025 – 2028 diễn ra tại Hà Nội.
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam)  tổ chức Hội thảo chuyển đổi số

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) tổ chức Hội thảo chuyển đổi số

Chiều ngày 18/12, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức Hội thảo chuyển đổi số với chủ đề “Định hướng công tác chuyển đổi số tại Liên hiệp Hội Việt Nam trong thời gian tới”.
Phiên bản di động