Một số lưu ý khi sử dụng Sử quân tử
![]() |
| Sử quân tử |
1. Tổng quan về cây Sử quân tử
Sử quân tử (tên khoa học: Quisqualis indica), còn gọi là dây giun, quả giun, là một loại cây dây leo, có hoa đẹp và mùi thơm dịu. Cây mọc hoang hoặc được trồng làm cảnh ở nhiều vùng quê Việt Nam. Quả hình bầu dục, khi chín có màu nâu đen, có hạt cứng bên trong. Trong y học cổ truyền, phần hạt của quả Sử quân tử được sử dụng làm thuốc, gọi là Sử quân tử nhân. Hạt sau khi phơi khô, bỏ vỏ cứng, lấy nhân bên trong để chế thuốc.
2. Tính vị, công năng trong Đông y
Theo y học cổ truyền, Sử quân tử có vị ngọt, tính ôn, quy vào các kinh Tỳ, Vị. Có công dụng:
Sát trùng, tẩy giun (đặc biệt là giun đũa)
Kiện tỳ, tiêu tích, hoá thực
Giúp trẻ em ăn ngon, tăng cân
Chữa cảm tích, bụng trướng, tiêu hoá kém
Vị thuốc này thường được dùng cho đối tượng là trẻ em gầy yếu, bụng to nhưng người gầy, do nhiễm giun hoặc do tỳ vị hư nhược.
3. Sử quân tử trị giun đũa – Bài thuốc dân gian hiệu quả
Tẩy giun là công dụng nổi bật nhất của Sử quân tử. Trong dân gian, bài thuốc đơn giản được lưu truyền như sau:
Bài thuốc tẩy giun đũa:
Sử quân tử nhân: 6–10 hạt (tùy theo tuổi và thể trạng)
Rang thơm, bỏ vỏ, nghiền nhỏ
Uống với nước ấm, khi bụng đói buổi sáng, dùng liền 2–3 ngày
Sau khi uống khoảng 2–3 tiếng, có thể dùng thuốc xổ nhẹ (như magie sulfat hoặc nước mật ong nóng) để giúp đào thải giun ra ngoài.
Lưu ý: Không nên dùng liều quá cao vì có thể gây say thuốc, buồn nôn. Trẻ dưới 2 tuổi nên hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi dùng.
4. Trị cảm tích – đầy bụng, ăn không tiêu ở trẻ nhỏ
Cảm tích là một hội chứng thường gặp ở trẻ nhỏ, biểu hiện như: bụng đầy trướng, ăn kém, khó ngủ, mệt mỏi, chậm lớn. Trong Đông y, cảm tích thường do tỳ vị hư yếu kết hợp với tích trệ thức ăn gây ra. Sử quân tử có tác dụng tiêu thực, kiện tỳ, trừ tích, rất phù hợp để điều trị chứng này.
Bài thuốc trị cảm tích:
Sử quân tử: 6 hạt
Bạch truật: 6g
Sơn tra: 6g
Thần khúc: 4g
Cam thảo: 2g
Các vị sao thơm, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần. Uống liên tục trong 5–7 ngày.
Bài thuốc có tác dụng làm mạnh tiêu hóa, kích thích ăn ngon, giúp trẻ hấp thu tốt hơn.
5. Hỗ trợ trẻ em gầy còm, chậm lớn
Trẻ em thể trạng gầy yếu, chậm lớn, bụng to, người xanh xao có thể do nhiễm giun kéo dài hoặc tiêu hóa kém. Việc dùng Sử quân tử giúp tẩy giun đồng thời kiện tỳ vị, từ đó giúp trẻ ăn ngon miệng, tăng cân tự nhiên.
Bài thuốc cổ truyền bồi bổ, hỗ trợ trẻ chậm lớn:
Sử quân tử: 8 hạt
Hoài sơn: 8g
Ý dĩ: 10g
Đinh lăng: 6g
Cam thảo: 2g
Sắc nước uống trong 7–10 ngày. Bài thuốc giúp bổ tỳ, trừ thấp, kiện vị, hỗ trợ tăng trưởng tự nhiên cho trẻ.
![]() |
6. Một số lưu ý khi sử dụng Sử quân tử
Không dùng liều cao hoặc kéo dài, vì có thể gây kích ứng thần kinh.
Không dùng cho phụ nữ có thai và trẻ quá nhỏ (dưới 2 tuổi) nếu không có chỉ định của thầy thuốc.
Nếu có dấu hiệu ngộ độc (buồn nôn, chóng mặt, tiêu chảy) cần ngừng sử dụng và đến cơ sở y tế.
Nên dùng thuốc đã sao hoặc rang chín, không dùng hạt sống.
Sử quân tử là một vị thuốc nam dễ kiếm, dễ dùng, đặc biệt có ích trong việc tẩy giun đũa, trị chứng cảm tích và hỗ trợ phát triển cho trẻ em gầy yếu, chậm lớn. Dù đơn giản, nhưng nếu được sử dụng đúng cách, đúng liều, Sử quân tử có thể mang lại hiệu quả cao, an toàn và bền vững. Trong bối cảnh kháng sinh và thuốc tân dược ngày càng lạm dụng, thì những bài thuốc dân gian như Sử quân tử chính là sự lựa chọn thông minh và tiết kiệm cho sức khỏe cộng đồng.
Cùng chuyên mục
Kỳ 2: Những bài thuốc dân gian quý từ cây Chỉ Thiên
10:43 | 10/11/2025 Y học cổ truyền
Kỳ 1: Cây Chỉ Thiên – Dược liệu quý trong vườn nhà
09:16 | 10/11/2025 Y tế 24h
Trà táo đỏ - Thức uống dưỡng huyết, an thần theo y học cổ truyền
08:00 | 09/11/2025 Y học cổ truyền
Kỳ 3: Bí quyết làm đẹp từ cây kinh giới – Dưỡng da, trị mụn và chăm sóc sắc đẹp tự nhiên
13:59 | 07/11/2025 Y học cổ truyền
Bài thuốc xông giải cảm: Tinh hoa của dược liệu cổ truyền
07:00 | 07/11/2025 Y học cổ truyền
Kỳ 2: Những bài thuốc dân gian từ cây kinh giới – Từ chữa cảm cúm, hạ sốt đến làm đẹp da
08:48 | 06/11/2025 Y học cổ truyền
Các tin khác
Kỳ 1: Lá hẹ – Bí quyết làm đẹp và chữa bệnh quen thuộc trong dân gian
08:47 | 06/11/2025 Y học cổ truyền
Kỳ 1: Cây kinh giới – Rau gia vị quen thuộc, vị thuốc quý trong dân gian
14:02 | 05/11/2025 Y học cổ truyền
Kỳ 2: Lá hẹ – Vị thuốc giúp xương chắc, tiêu hóa khỏe
10:32 | 05/11/2025 Y học cổ truyền
Củ cải đường – Thực phẩm bổ dưỡng nhưng cần thận trọng với người bị sỏi thận
14:12 | 04/11/2025 Y học cổ truyền
Kỳ 3: Lá hẹ giúp sáng mắt, kiểm soát tiểu đường và những lưu ý khi sử dụng
14:11 | 04/11/2025 Y học cổ truyền
Rau bina - Thực phẩm bổ dưỡng nhưng cần thận trọng với người bị sỏi thận
08:49 | 03/11/2025 Y học cổ truyền
Ý dĩ - “Ngọc mạch” trong kho tàng dược liệu cổ truyền
07:00 | 03/11/2025 Y học cổ truyền
[E-Magazine] Cỏ mần trầu: Dược liệu dân dã với nhiều lợi ích sức khỏe
07:30 | 02/11/2025 Y học cổ truyền
Những ai không nên ăn quả hồng?
08:00 | 01/11/2025 Y học cổ truyền
Ớt chuông - Thực phẩm giàu dinh dưỡng tốt cho người bị sỏi thận
10:01 | 31/10/2025 Y học cổ truyền
Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng
1 ngày trước Hoạt động hội
Chi hội Nam y Trà Vinh tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030
6 ngày trước Hoạt động hội
Chi hội Nam y tỉnh An Giang lan tỏa yêu thương – trao gửi niềm tin tới người dân khó khăn khóm Long Thạnh
17-10-2025 21:58 Hoạt động hội
“Trái tim yêu thương” – Chi hội Nam y Kon Tum mang Trung thu về thôn nghèo Đăk Hà
05-10-2025 14:21 Hoạt động hội
Hội Nam Y Việt Nam tổ chức Hội nghị Ban Thường vụ lần thứ VIII: Đổi mới, ổn định tổ chức và phát triển bền vững
29-09-2025 21:00 Hoạt động hội




