Tử uyển - Dược liệu trị ho hiệu quả trong Y học cổ truyền
Lạc tiên - Dược liệu an thần, chữa mất ngủ trong Y học cổ truyền |
Bài thuốc chữa bệnh tuyệt vời từ cây húng quế theo Y học cổ truyền |
Tử uyển
Cây tử uyển hay còn được gọi là thanh uyển hay dạ ngưu bàng, thuộc họ cúc Asteraceae và có tên khoa học là Aster tataricus. Cây tử uyển là một loại cỏ cao, trưởng thành, sống lâu năm, cao khoảng 1-1,5 mét. Thân cây nhỏ, mọc thẳng đứng và được phân ra thành nhiều cành nhỏ, cả thân và cành cây đều có nhiều lông tơ ngắn, phía gốc cây có lá mọc vòng và lá sẽ héo đi khi cây ra hoa.
Lá tử uyển có hình mác, đầu tù, phía cuống lá hẹp và có dìa. Mép lá có răng cưa, hoa có màu tím nhạt ở các cánh nhỏ xung quanh và có màu vàng ở trung tâm. Hoa thường mọc đơn độc hoặc tụ lại thành 2-5 bông. Quả tử uyển bé, hơi dẹp, khô và có lông trắng, rễ ngắn.
Cây tử uyển mọc rải rác ở các tỉnh thành của Việt Nam. Các bộ phận được làm dược liệu bao gồm rễ cây và thân cây. Thời điểm tốt nhất để thu hoạch cho ra năng suất cao và chất lượng tốt nhất là khi cây đã trưởng thành và vào mùa xuân hoặc mùa thu hằng năm.
Chế biến dược liệu bằng cách đem tất cả những phần rễ cây và thân cây tử uyển rửa sạch bằng nước để lọc cát, đất, tạp chất và các chất cặn bã rồi đem phơi 3-4 ngày nắng hoặc đem sấy khô. Tiếp đó, thái tử uyển thành từng lát mỏng để sử dụng.
Cần bảo quản thuốc dược liệu ở nơi thoáng mát, nhiệt độ phòng và tốt nhất là nên bảo quản trong bao bì để có thể giữ được lâu, tránh mốc và đóng kín bao bì sau khi sử dụng.
Dược liệu tử uyển là phần rễ và thân rễ của cây tử uyển. Ảnh internet |
Công dụng của tử uyển
Theo Y học cổ truyền
Tử uyển có vị đắng, cay, tính ôn, vào các kinh Phế, Tâm, có tác dụng tán hàn (trừ hàn), nhuận phế, hóa đờm, chỉ khái (giảm ho), thông điều thủy đạo.
Trong y học cổ truyền, Tử uyển được dùng chữa hen suyễn, ho nhiều đờm, ho nôn ra máu, đau họng, viêm phế quản cấp và mạn tính, tiểu tiện bất lợi.
Chủ trị:
Trị ho, ho ra máu, khí suyễn
Tiểu tiện ra máu
Phổi ráo
Viêm phế quản cấp và mãn tính
Phàm âm hư
Theo y học hiện đại
Tác dụng hóa đàm: Thí nghiệm trên thỏ gây mê, theo dõi sự phân tiết Phenolsulfonphthalein ở đường hô hấp, nước sắc Tử uyển có tác dụng lợi đờm rõ rệt và kéo dài 4 giờ. Trên chuột cống trắng, dạng chiết của Tử uyển dùng bằng đường uống cũng có tác dụng tăng cường sự phân tiết của khí phế quản.
Tác dụng giảm ho: Thí nghiệm trên mèo gây ho bằng phương pháp tiêm dung dịch iod vào lồng ngực phải, dạng nước sắc Tử uyển dùng bằng đường uống không có tác dụng giảm ho. Nhưng thí nghiệm trên chuột nhắt trắng gây ho bằng phương pháp phun xông amoniac lại có tác dụng giảm ho rõ rệt.
Kháng tế bào ung thư: Các thành phần chiết được từ Tử uyển như astin A, astin B với liều 0.5mg/kg và astin C với liều 5mg/kg có tác dụng ức chế rõ rệt với tế bào sarcom 180 trên chuột nhắt trắng. Chất epifriedelanol đối với u báng Erhlich có tác dụng ức chế nhất định.
Tác dụng ức chế các loại trực khuẩn mủ xanh, thương hàn và đại tràng.
Tác dụng tán huyết mạnh.
Tử uyển là vị thuốc quý, được sử dụng khá nhiều trong các bài thuốc Y học cổ truyền. Ảnh internet |
Bài thuốc chữa bệnh từ tử uyển
Trong đông y, cây tử uyển là một vị thuốc nam quý, dược liệu này được sử dụng để điều trị các chứng ho như ho gà, ho thông thường, ho lâu ngày không khỏi, ho khí cấp ho do phế nhiệt, ho do phong hàn,... Ngoài ra, cây tử uyển còn có tác dụng chữa lao phổi, viêm phế quản mãn tính, hen phế quản và suy nhược cơ thể,... Một số bài thuốc từ cây tử uyển có thể áp dụng trong điều trị một số bệnh lý cụ thể như:
Chữa ho đờm, ho do phế nhiệt, ho khò khè, hen suyễn: sử dụng tử uyển và bách bộ mỗi vị 12 gram, kinh giới, cát cánh và mạch môn mỗi vị 8 gram kết hợp cùng với cam thảo dây, trần bì mỗi vị 6 gram. Đem tất cả các nguyên liệu trên thát nhỏ thành từng đoạn rồi đem phơi khô. Sắc một thang thuốc trên cùng với 4 chén nước cho đến khi cô đặc còn 1 chén để dùng. Chia chén thuốc trên thành hai phần nhỏ để uống 2 lần trong ngày.
Bài thuốc chữa viêm phế quản mãn tính, ho lâu ngày không khỏi: Dùng Tử uyển, Thổ bối mẫu, Hạnh nhân, Cát canh, Khoản đông hoa mỗi vị 10 gram cùng với 3 gram Cam thảo. Đem một thang thuốc trên sắc lấy nước uống.
Bài thuốc chữa viêm phế quản mãn tính, giãn phế nang, hen phế quản dạng hàn: Dùng Tử uyển, Thần khúc, Bạch truật, Hắc phụ chế, Khoản đông hoa mỗi vị 12 gram; Ma hoàng, Hạnh nhân mỗi vị 10 gram; 8 gram xuyên tiêu; Tế tân, Bán hạ chế, Gừng tươi mỗi vị 6 gram; 4 gram Cam thảo; 2 gram Tạo giác cùng với 0,2 gram Bạch phàn. Sử dụng một thang thuốc mỗi ngày, sắc với nước để dùng.
Bài thuốc chữa hen phế quản, ho do phong hàn: Dùng Tử uyển, Đại táo, Tế tân, Khoản đông hoa mỗi vị 12 gram; Ngũ vị tử và Ma hoàng mỗi vị 10 gram; 8 gram Bán hạ chế, 6 gram Xạ can cùng với 4 gram gừng tươi. Đem tất cả các vị thuốc trên sắc lấy nước để uống.
Bài thuốc chữa suy nhược cơ thể, mệt mỏi do phế hư: Dùng 12 gram Tử uyên cùng với tang bạch bì, Đảng sâm, Thục địa, Ngũ vị tử và Hoàng kỳ mỗi vị 10 gram. Đem các vị thuốc trên lảm thành một thang rồi sắc lấy nước uống.
Bài thuốc chữa ho gà (giai đoạn hồi phục): Dùng Tử uyển, Bách bộ mỗi vị 8 gram; Sa sâm, Mạch môn mỗi vị 12 gram cùng với 16 gram Rễ qua lâu, sắc lấy nước để uống mỗi ngày đến khi dứt hẳn cơn ho gà.
Bài thuốc chữa lao phổi: Dùng Tử uyển, Đảng sâm, Cỏ nhọ nồi, Bạch truật mỗi vị 12 gram; Bách hợp và thổ phục linh mỗi vị 8 gram kết hợp với ngũ vị tử, thổ bối mẫu và cam thảo mỗi vị 6 gram. Đem một thang thuốc trên sắc cùng 5 chén nước còn 2 chén để dùng chữa lao phổi. Dùng cho đến khi cải thiện bệnh.
Bài thuốc chữa kinh nguyệt không đều, đau bụng nhiều: Tử uyển, Hồng hoa, Nga truật, Quế chi (bỏ vỏ thô), Hương phụ (sao giấm). Các vị lượng bằng nhau, phơi khô, tán nhỏ, rây bột. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g với ít rượu.
Tử uyển là vị thuốc chữa ho nhiều đờm hiệu quả. Ảnh internet |
Lưu ý khi dùng tử uyển
Tuy có tác dụng chữa bệnh hiệu quả nhưng các đối tượng thuộc một trong những trường hợp dưới đây không được sử các bài thuốc từ cây tử uyển để điều trị bệnh:
Dị ứng hoặc mẫn cảm với một số thành phần có trong tử uyển hoặc các vị thuốc khác.
Ho khan do âm hư hỏa vượng: không áp dụng bài thuốc.
Ho do thực nhiệt: không áp dụng bài thuốc.
Ho ra máu: không dùng.
Qua thời gian, các vị thuốc y học cổ truyền đã và đang chứng minh được vai trò và hiệu quả trong điều trị bệnh. Vị thuốc Tử uyển đã được nghiên cứu và thử nghiệm nhiều, chứng minh tác dụng trị ho lợi đờm hiệu quả. Tuy nhiên, thông tin các bài thuốc chỉ mang giá trị tham khảo. Vì vậy, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên môn về vị thuốc này trước khi sử dụng để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Tin liên quan
Cao Bằng: Phê duyệt dự án đầu tư, hỗ trợ phát triển vùng trồng dược liệu quý
10:47 | 28/10/2024 Tin tức
Phát triển tiềm năng dược liệu ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam
11:18 | 25/10/2024 Tin tức
Phát triển cây dược liệu hướng đi bền vững cho nông nghiệp và tăng trưởng kinh tế tại Nghệ An
09:48 | 24/10/2024 Y học cổ truyền
Cùng chuyên mục
BHYT bổ sung thêm nhiều bài thuốc y học cổ truyền vào danh mục chi trả
11:18 | 30/10/2024 Y học cổ truyền
Cảm lạnh và các phương pháp điều trị cảm lạnh từ thảo dược
11:17 | 30/10/2024 Y học cổ truyền
Tổng hợp những loại thảo dược trị ho hiệu quả
16:10 | 28/10/2024 Y tế 24h
Hiệu lực bảo vệ thần kinh của một số loại gia vị
21:04 | 27/10/2024 Y học cổ truyền
Triển khai các biện pháp phát huy thế mạnh của y học cổ truyền
08:41 | 27/10/2024 Y học cổ truyền
Lợi ích của gừng đen đối với sức khỏe
16:50 | 25/10/2024 Y học cổ truyền
Các tin khác
Một số loại cây thuốc quý chữa bệnh ung thư và lưu ý khi sử dụng
09:49 | 24/10/2024 Y học cổ truyền
Khám phá các loại cây thảo dược tốt cho sức khỏe
09:07 | 24/10/2024 Y học cổ truyền
Giảm ê buốt, mỏi đau vai gáy hiệu quả với liệu pháp dưỡng sinh Đông y mới
09:00 | 24/10/2024 Y học cổ truyền
Bài thuốc nam từ thiên nhiên cho người bị thoái hóa cột sống cổ
11:17 | 22/10/2024 Y học cổ truyền
Ba cây thuốc nam trong vườn nhà giúp chữa bệnh hiệu quả
16:08 | 21/10/2024 Y học cổ truyền
Bạn có biết tác dụng chữa bệnh của bạch đậu khấu?
14:16 | 20/10/2024 Y học cổ truyền
Đan sâm – vị thuốc quý điều trị bệnh thiếu máu cơ tim
17:16 | 18/10/2024 Y học cổ truyền
Thảo quyết minh: Vị thuốc cổ truyền với nhiều công dụng
16:00 | 18/10/2024 Y học cổ truyền
Những vị thuốc đông y nên có trong gia đình
07:00 | 18/10/2024 Y tế 24h
Cỏ nhọ nồi hỗ trợ chữa viêm thận mạn, suy thận
11:26 | 17/10/2024 Y học cổ truyền
Hội Nam y Việt Nam công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Thái Bình
21-10-2024 00:00 Hoạt động hội
Hội Nam Y Việt Nam và Công ty Cổ phần Ao Vua hỗ trợ, sẻ chia khó khăn với nhân dân xã Phượng Vĩ (Cẩm Khê, Phú Thọ)
12-10-2024 00:00 Hoạt động hội
Hội Nam y Việt Nam chia sẻ khó khăn với đồng bào vùng cao Nậm Nhùn (Lai Châu)
12-10-2024 00:00 Hoạt động hội
Hội Nam Y Việt Nam: Xây dựng nội dung, kế hoạch tổ chức "Giải thưởng Tuệ Tĩnh" năm 2024
06-10-2024 15:00 Hoạt động hội
Hội Nam Y Việt Nam đẩy mạnh phương án phát triển nền y học cổ truyền
30-09-2024 18:58 Tin tức