Cây chút chít - Dược liệu cổ truyền với nhiều tác dụng chữa bệnh

Cây chút chít hay còn có một số tên gọi khác như: lưỡi bò, dương đề, thổ đại hoàng... Theo Y học cổ truyền, cây chút chít có vị chua đắng, tính lạnh tác dụng thanh nhiệt, lương huyết, nhuận tràng, sát trùng... Có tác dụng chữa táo bón, mụn nhọt, hắc lào, ứ huyết sưng đau. Trong dân gian, trước đây người ta thường dùng lá xát vào những chỗ da bị hắc lào hoặc dùng nước sắc lá và rễ để chữa hay rửa các mụn ghẻ.
Cần nhân rộng mô hình sản xuất cây dược liệu tại Hà Nội Cần nhân rộng mô hình sản xuất cây dược liệu tại Hà Nội
Công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ cây hàm ếch Công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ cây hàm ếch

Cây chút chít

Chút chít còn có tên gọi khác là trút trít, lưỡi bò, ngưu thiệt, dương đề. Bao gồm các loài có tên khoa học là: Rumex crispus L., Rumex wallichi Meisn, Rumex acetosa L. và một số loài thuộc chi Rumex khác, đều thuộc họ Rau răm (Polygonaceae).

Chút chít là một loại cỏ nhỏ, cao chừng 0,4 – 1,2m. Thân cứng, ít phân nhánh. Trên thân có rãnh dọc. Lá mọc so le, phiến lá rộng tới 5cm, dài 15 – 20cm, mép lá nguyên, lượn sóng. Hoa mọc sít nhau. Quả bế, ba cạnh, dưới có đài tồn tại.

Cây mọc hoang khắp nơi ở những vùng ẩm thấp từ miền xuôi đến miền ngược đều thấy. Những nơi cao và mát như Sa Pa (Lào Cai) cũng thấy có. Hiện nay ít khai thác quy mô lớn.

Tuỳ vào bộ phận muốn dùng, có thể dùng toàn cây. Rễ có thể đào quanh năm, nhưng tốt nhất vào mùa thu đông, trong các tháng 8, 9, 10. Đào về, rửa sạch đất, cắt bỏ rễ con, phơi khô là được.

Vị thuốc thường là những mẩu rễ tròn dài 10 – 20cm, đường kính 1 - 1,5cm, mặt ngoài màu nâu có vết nhăn dọc, cắt ngang có vết cắt không bằng phẳng, lổn nhổn, màu vàng nâu, vùng sinh tầng trông rất rõ. Mùi nhẹ, đặc biệt, vị lúc đầu hơi ngọt sau đắng.

Cây chút chít - Dược liệu cổ truyền với nhiều tác dụng chữa bệnh
Chút chít là loại dược liệu quý giá trong Y học cổ truyền có tác dụng điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Công dụng cây chút chít

Theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, Chút chít có vị đắng, tính hàn, quy kinh Vị, Tràng. Chúng có tác dụng thông đại tiện, thanh nhiệt, sát trùng.

Thí nghiệm tác dụng cao lỏng và thuốc hãm rễ chút chít trên ruột thỏ cô lập và ếch có tác dụng là tăng trương lực, biên độ co bóp và tần số co bóp của ruột.

Lá sát vào những chỗ hắc lào đã rửa sạch, hoặc dùng nước sắc lá và rễ để chữa hay trị các mụn ghẻ. Có thể dùng uống trong làm thuốc nhuận tràng hay chữa bệnh táo bón, tiêu hoá kém, ăn uống chậm tiêu, vàng da, lở ngứa, mụn nhọt.

Theo y học hiện đại

Trong rễ và lá Chút chít có anthraglucosid. Tỷ lệ anthraglucosid toàn phần trung bình là 3 - 3,4% trong đó chừng 0,47% ở dạng tự do và 2,54% ở dạng kết hợp.

Ngoài ra còn có một ít tanin và nhựa. Trong một loài Rumex japonicus Meins, người ta đã xác định thành phần anthraglucosid là axit chrysophanic và emodin.

Dịch chiết bằng ethanol của cây chút chít có tác dụng ức chế nấm tóc, phần tan trong nước không có tác dụng.

Cây chút chít - Dược liệu cổ truyền với nhiều tác dụng chữa bệnh
Hoa cây chút chít. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Bài thuốc chữa bệnh từ cây chút chít

Chữa bí đại tiện: Rễ tươi chút chít 8–12g nhai sống hay sắc nước uống. Người bệnh nên kiên trì sử dụng để thấy hiệu quả.

Thuốc tẩy xổ: Chút chít thái mỏng 8g, cam thảo 4g, thêm 400ml nước. Đem sắc còn 150ml rồi chia làm nhiều lần uống trong ngày.

Chữa hắc lào và các loại lở ngứa: Bột rễ chút chít 100g, rượu 500–600ml. Ngâm 10 ngày rồi lấy ra bôi vào các vết hắc lào đã được vệ sinh sạch sẽ. Có thể dùng bôi ghẻ, trứng cá. Cành lá chút chít sắc nước ngâm rửa hoặc lấy rễ chút chít mài với giấm/cồn để bôi ngoài da.

Chữa táo bón: Thái mỏng rễ cây chút chít và nấu cùng cam thảo cho đến khi hơi đặc lại để uống 2 lần/ngày trong 3 ngày. Bạn cũng có thể đun sôi nước rồi cho rễ cây chút chít thái mỏng vào, nấu đến khi nước sôi thì tắt bếp, lấy nước uống 2 lần/ngày.

Làm thuốc nhuận tràng, thuốc xổ, tây: Trộn bột cây chút chít với cam thảo, bột hồi, diêm sinh vo thành viên nhỏ và uống 1 - 2 viên/ngày để nhuận tràng, 3 - 8 viên/ngày để làm thuốc tẩy.

Chữa mẩn ngứa: Rửa sạch lá cây chút chít, sau đó thái mỏng trộn với giấm rồi lấy chà xát lên chỗ da bị mẩn ngứa, rửa sạch, thực hiện 2 lần/ngày. Hoặc vắt lấy nước cốt của rễ cây chút chít rồi trộn với bột khinh phấn tạo thành hỗn hợp sệt để bôi vào chỗ ngứa khoảng 3 - 5 lần sẽ giúp giảm ngứa.

Chữa mụn nhọt: Rửa sạch rễ cây chút chít, sau đó thái mỏng trộn với giấm rồi lấy đắp lên chỗ bị mụn nhọt. Đợi 1 - 2 giờ sau thì rửa sạch nhẹ nhàng. Thực hiện 2 lần/ngày trong 3 ngày liên tiếp.

Chấm dứt đầu nổi vẩy trắng: Dùng rễ cây chút chít với nước mật của con dê xức vào.

Trị đại tiện ra máu: Dùng rễ cây chút chít sắc còn nguyên vỏ, gừng giã mỗi thứ nửa chén rồi sao đỏ, tẩm giấm bỏ bã sắc uống.

Viêm da thần kinh: Rễ chút chít 8 chỉ, Khô phàn 6g. Tất cả tán bột trộn chung với dấm xức vào nơi đau ngứa, ngày 1-2 lần.

Trị ung nhọt sưng đau: Rễ chút chít mài với dấm, bôi bên ngoài.

Trị viêm amidan cấp tính: Rễ chút chít tươi 30g sắc uống.

Trị xuất huyết nội, tím do dị ứng: Toàn cây chút chít tươi 30g, sắc uống, Rễ chút chít nghiền bột, lần uống 9g, ngày uống 2 lần.

Chữa bí đại tiện: Dùng 8-12g củ tươi nhai sống hoặc sắc nước uống.

Trị đại tiện ra máu: Dùng rễ cây chút chít sắc còn nguyên vỏ, gừng giã mỗi thứ nửa chén rồi sao đỏ, tẩm giấm bỏ bã sắc uống.

Chữa ghẻ hoặc trứng cá: Dùng rễ bột chút chít 90g, ngâm với rượu 600, chừng 500ml trong 10 ngày, lọc lấy nước xứ vào nơi hắc lào, có thể dùng để bôi ghẻ hoặc trứng cá.

Cây chút chít - Dược liệu cổ truyền với nhiều tác dụng chữa bệnh
Cây chút chít cần được dùng đúng liều lượng và cách dùng. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Lưu ý khi sử dụng cây chút chít

Mặc dù cây chút chít rất an toàn và lành tính, tuy nhiên để tránh tương tác thuốc và tác dụng phụ không mong muốn, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng cây chút chít để chữa bất kỳ bệnh gì, đồng thời cho bác sĩ biết về các loại thuốc, thảo dược đang sử dụng, bao gồm cả loại kê đơn và không kê đơn.

Phụ nữ đang mang thai hoặc nuôi con cho bú nên tham khảo, hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi dùng, bởi nghiên cứu về cây chút chít trên nhóm đối tượng này là chưa rõ.

Tóm lại, cây chút chít chữa được rất nhiều bệnh về tiêu hóa như táo bón, bí đại tiện và các bệnh về da như mẩn ngứa, mụn nhọt, trứng cá, ghẻ lở,... Để sử dụng an toàn và hiệu quả, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng cây chút chít làm bài thuốc chữa bệnh./.

Thúy Hà (t/h)
https://suckhoeviet.org.vn

Tin liên quan

Bài thuốc chữa bệnh của dược liệu hương nhu

Bài thuốc chữa bệnh của dược liệu hương nhu

Cây hương nhu là vị thuốc quý trong Đông y với nhiều tác dụng như tán hàn, lợi thấp, lợi niệu, phát hãn, trị phù thũng,...
Vai trò của thuốc Nam trong y học hiện đại

Vai trò của thuốc Nam trong y học hiện đại

Các bài thuốc nam có thể giúp cải thiện chất lượng sống cho những bệnh nhân mắc bệnh mãn tính bằng cách giảm nhẹ các triệu chứng, tăng cường sức đề kháng và cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể.
TP.HCM triển khai Chiến lược quốc gia phát triển ngành Dược

TP.HCM triển khai Chiến lược quốc gia phát triển ngành Dược

Mới đây, UBND TPHCM đã có Kế hoạch số 796/KH-UBND về triển khai thực hiện Chiến lược quốc gia phát triển ngành Dược Việt Nam giai đoạn đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Cùng chuyên mục

Lợi ích sức khỏe và bài thuốc từ cây thì là

Lợi ích sức khỏe và bài thuốc từ cây thì là

Thì là - một loại rau gia vị quen thuộc thường được sử dụng khi chế biến các món cá, hải sản. Bên cạnh đó, thì là còn là một vị thuốc, có tác dụng trong chữa các bệnh thường gặp như cảm cúm, mất ngủ...
Hà Nội: Dâng hương tưởng niệm Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác - Bậc Y thánh của Việt Nam

Hà Nội: Dâng hương tưởng niệm Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác - Bậc Y thánh của Việt Nam

Sáng ngày 12/02/2025 (tức ngày Rằm tháng Giêng năm Ất Tỵ), tại Khu di tích Y Miếu Thăng Long, Bộ Y tế và Sở Y tế Hà Nội đã long trọng tổ chức Lễ dâng hương tưởng niệm ngày viên tịch của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác.
Sâm Bố Chính - giống sâm quý của tỉnh Quảng Bình

Sâm Bố Chính - giống sâm quý của tỉnh Quảng Bình

Sâm Bố Chính có tên khoa học là Abelmoschus sagittifolium, được phát hiện đầu tiên ở Châu Bố Chính (nay là huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) cách đây khoảng 300 năm trước. Giống sâm quý này có tên gọi theo địa danh là Sâm Bố Chính. Đây là một trong những sản vật của người dân vùng châu Bố Chính ngày xưa cung tiến vua nên còn được gọi là Sâm Tiến Vua.
Rau sâm đất - Giá trị với sức khỏe có thể bạn chưa biết

Rau sâm đất - Giá trị với sức khỏe có thể bạn chưa biết

Cây sâm đất còn được gọi với các tên khác như sâm mồng tơi, sâm thổ Cao Ly, đông dương sâm, sâm thảo, giả nhân sâm... Nó có tên khoa học là Talinum fruticosum, thuộc họ rau sam, nhưng với công dụng và lợi ích mang lại cho sức khỏe mà cây này được dân gian đặt tên là sâm đất.
Tắm lá mùi già: Phong tục ngày tất niên và tác dụng đối với sức khỏe

Tắm lá mùi già: Phong tục ngày tất niên và tác dụng đối với sức khỏe

Theo quan niệm xưa, phong tục tắm lá mùi vào ngày cuối năm là để xua tan những điều xui xẻo, không vui trong năm cũ để sẵn sàng đón một năm mới tốt đẹp hơn. Ngoài ý nghĩa tinh thần, việc tắm lá mùi già còn rất có lợi cho sức khỏe.
Một số bài thuốc cổ truyền giúp phòng bệnh trong dịp Tết

Một số bài thuốc cổ truyền giúp phòng bệnh trong dịp Tết

Tết Nguyên đán là dịp đoàn tụ gia đình, bạn bè, và thời gian cho những bữa tiệc thịnh soạn, những chuyến đi chơi sau 1 năm làm việc vất vả. Vì vậy, chế độ ăn uống và sinh hoạt của nhiều gia đình có sự thay đổi, có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.

Các tin khác

Hội Nam y Việt Nam: Tiếp tục đẩy mạnh kế thừa, phát huy tri thức y dược của Y Tổ Thiền sư Tuệ Tĩnh

Hội Nam y Việt Nam: Tiếp tục đẩy mạnh kế thừa, phát huy tri thức y dược của Y Tổ Thiền sư Tuệ Tĩnh

Dân tộc Việt Nam đã trải qua hàng ngàn năm lịch sử, nhân dân Việt Nam đã tích lũy được một bề dày tri thức và nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống hàng ngày; trong đó có những tri thức và kinh nghiệm về chăm sóc bảo vệ sức khỏe phát triển giống nòi.
Điểm danh các loại thảo dược giúp mắt sáng, tăng cường thị lực

Điểm danh các loại thảo dược giúp mắt sáng, tăng cường thị lực

Ngày nay, cùng với sự phát triển của thời đại, việc tiếp xúc nhiều với máy tính, điện thoại sẽ khiến đôi mắt bị "quá tải", gia tăng các bệnh về mắt. Để bảo vệ "cửa sổ tâm hồn" và cải thiện thị lực, cùng tham khảo một số loại thảo dược sau.
Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Năm 2024 là một dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển của Hội Nam Y Việt Nam, với nhiều thành tựu đáng tự hào trong việc kết nối hội viên, đào tạo chuyên môn và thực hiện các hoạt động xã hội ý nghĩa. Bước sang năm 2025, Hội tiếp tục đặt ra những mục tiêu nhằm mở rộng quy mô hoạt động và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Những phương hướng mới không chỉ khẳng định vai trò của Nam Y trong ngành y học cổ truyền mà còn mở ra cơ hội hợp tác và phát triển.
Một số vị thuốc đông y nên dùng khi bị thiếu máu

Một số vị thuốc đông y nên dùng khi bị thiếu máu

Y học cổ truyền có nhiều vị thuốc bổ huyết, lưu thông máu. Cùng khám phá những vị thuốc này để có sự lựa chọn phù hợp với tình trạng sức khỏe của mỗi người.
Chữa trị chứng Thạch lâm (sỏi đường niệu) dưới góc nhìn Y học hiện đại

Chữa trị chứng Thạch lâm (sỏi đường niệu) dưới góc nhìn Y học hiện đại

(SKV) - Bệnh sỏi đường tiết niệu được mô tả trong chứng Thạch lâm của Y học cổ truyền (YHCT). Trong dân gian lưu truyền nhiều phương pháp chữa trị và đa số là bệnh điển hình bằng các triệu chứng đái ra sỏi, cơn đau bão thận và tiểu máu. Các bài thuốc chủ yếu nhằm theo cơ chế giãn cơ trơn đường niệu, lợi tiểu tăng áp lực dòng chảy và điều chỉnh pH. Thực tế những tác dụng này chỉ với phù hợp phương pháp tống sỏi thuôn (tròn, nhẵn, đường kính dưới 7mm) nhưng người bệnh luôn tự cảm nhận sỏi to đến hàng cm theo mức độ cơn đau bão thận và vai trò điều chỉnh pH có sự nhầm lẫn.
Sóng sinh học tế bào gốc và giả thuyết mới về cơ chế tác dụng của huyệt

Sóng sinh học tế bào gốc và giả thuyết mới về cơ chế tác dụng của huyệt

(SKV) - Theo tổ chức Y tế thế giới WHO công bố trong “Báo cáo danh mục châm cứu bấm huyệt tiêu chuẩn quốc tế năm 1991” với 361 huyệt đạo truyền thống trên cơ thể người có tác dụng thực tế trong chẩn đoán, chữa trị và phòng ngừa bệnh tật dù không có cơ sở giải phẫu chứng minh. Huyệt có tác dụng theo cơ chế nào luôn là câu hỏi y học cần được giải thích rõ ràng hơn thuyết thần kinh thể dịch vẫn bị hạn chế. Một giả thuyết mới đang nhận được nhiều sự đồng tình của nhiều nhà khoa học Y học hiện đại (YHHĐ) lẫn Y học cổ truyền (YHCT): nguồn phát xung phản xạ không dây tại các tế bào gốc (huyệt Nguyên) tới các cơ quan đích thực hiện chức năng bị bệnh (tế bào không đảm bảo chức năng) thông qua sự kích hoạt truyền tin (huyệt ngũ du, huỳnh…).
Tác dụng của mật ong theo Đông y

Tác dụng của mật ong theo Đông y

Mật ong là thực phẩm "đa năng" với nhiều giá trị dinh dưỡng, đồng thời là một vị thuốc tốt cho sức khỏe. Cùng tìm hiểu công dụng và cách sử dụng mật ong theo y học cổ truyền.
Một số vị thuốc dân gian hỗ trợ điều trị mất ngủ

Một số vị thuốc dân gian hỗ trợ điều trị mất ngủ

Sử dụng cây thuốc dân gian là giải pháp an toàn, lành tính được nhiều người lựa chọn để điều trị chứng mất ngủ.
Vị thuốc quý từ quả phật thủ

Vị thuốc quý từ quả phật thủ

Phật thủ là loại quả có hình dáng độc lạ, thường được dùng để dâng lên ban thờ với ý nghĩa tâm linh. Không những thế, loại quả này còn là vị thuốc hỗ trợ tiêu hóa, đau bụng, viêm amidan...
Những loại thảo dược giúp phòng chống cảm cúm hiệu quả

Những loại thảo dược giúp phòng chống cảm cúm hiệu quả

Thời tiết lạnh và ô nhiễm không khí là điều kiện cho các loại virus cũng như tình trạng cảm cúm tăng mạnh. Để phòng ngừa, bạn nên tăng cường sử dụng các loại thảo dược, vừa an toàn, lành tính lại khá hiệu quả.
Xem thêm
Chi hội Nam y Hùng Vương: Tiếp tục phát triển nguồn dược liệu cổ truyền trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Chi hội Nam y Hùng Vương: Tiếp tục phát triển nguồn dược liệu cổ truyền trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Vừa qua, tại Công ty Cổ phần Ao Vua (huyện Ba Vì, Hà Nội), Chi hội Nam y Hùng Vương đã tổ chức Hội nghị tổng kết hoạt động năm 2024, phương hướng nhiệm vụ năm 2025.
Hà Nội: Dâng hương tưởng niệm Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác - Bậc Y thánh của Việt Nam

Hà Nội: Dâng hương tưởng niệm Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác - Bậc Y thánh của Việt Nam

Sáng ngày 12/02, Bộ Y tế và Sở Y tế Hà Nội đã long trọng tổ chức Lễ dâng hương tưởng niệm ngày viên tịch của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác.
Hội Nam Y Việt Nam: Dâng hương tưởng nhớ Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác tại Hương Sơn, Hà Tĩnh

Hội Nam Y Việt Nam: Dâng hương tưởng nhớ Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác tại Hương Sơn, Hà Tĩnh

Sáng 11/2, Hội Nam Y Việt Nam và Chi hội Nam Y Thái Nguyên đã tổ chức dâng hương tưởng nhớ anh linh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác tại huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh.
Hà Nội: Dâng hương tưởng nhớ công ơn Đức Thánh Tản Viên Sơn

Hà Nội: Dâng hương tưởng nhớ công ơn Đức Thánh Tản Viên Sơn

Sáng ngày 7/2/2025, Hội Nam Y Việt Nam, Hội Đông y Việt Nam, Hội Giáo dục Chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam, Hội Quân dân y Việt Nam và Công ty Cổ phần Ao Vua đã tổ chức lễ dâng hương tưởng nhớ Đức Thánh Tản Viên Sơn và gặp mặt nhân dịp đầu xuân Ất Tỵ.
Thư chúc mừng năm mới - Xuân Ất Tỵ 2025 của Chủ tịch Hội Nam Y Việt Nam

Thư chúc mừng năm mới - Xuân Ất Tỵ 2025 của Chủ tịch Hội Nam Y Việt Nam

TTND.GS.TS Trương Việt Bình - Chủ tịch Hội Nam Y Việt Nam đã gửi thư chúc mừng tới toàn thể hội viên, các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp đối tác và bạn đọc Tạp chí Sức Khỏe Việt.
Phiên bản di động