Cây cỏ luồng: Công dụng, cách dùng trị bệnh trong y học cổ truyền

Đặc điểm của vị thuốc cỏ luồng

Cỏ luồng còn được gọi với tên gọi khác như phượng vĩ thảo, seo gà,… Tên khoa học là Pteris multifida Poir., họ Cỏ luồng: Pteridaceae.

Đây là loại cây mọc phổ biến tại các tỉnh miền Bắc và Trung Bộ, mọc ở những nơi thoáng ẩm và mát, quanh thành giếng, trên vách đá, vách đất. Cỏ luồng thu hái quanh năm và toàn cây có thể làm thuốc.

Theo y học hiện đại, cỏ luồng chứa diterpen (16 a-diol, ent-kauran-2 b và ent-kaur –16-en 2 b, 15 a-diol), b- sitosterol, một số chất glucoside.

Theo y học cổ truyền, cỏ luồng vị hơi đắng, đắng ngọt nhạt và tính lạnh. Tác dụng lợi tiểu, thanh nhiệt tiêu viêm, mát máu, cầm lỵ. Rễ mùi thơm hắc, có vị đắng, ngọt, hơi tê; tác dụng trị viêm gan, trĩ chảy máu. Nước lá tươi trị bỏng. Liều dùng: 15 – 30g cỏ luồng khô (rễ và lá).

Dùng ngoài không kể liều lượng. Tác dụng trị viêm ruột, viêm tuyến nước bọt, viêm đường tiết niệu, lỵ amíp, lỵ trực khuẩn,

Cây cỏ luồng: Công dụng, cách dùng trị bệnh trong y học cổ truyền

Bài thuốc từ cây cỏ luồng

Chữa lỵ trực khuẩn

Bài 1: Rễ và lá seo gà sao qua cho có mùi thơm 40 – 60g sắc với 100 – 150ml nước trong 30 phút, gạn lấy nước, chia 2 lần uống trong ngày.

Bài 2: Seo gà 24g, chè tươi 100g đun với 150 ml nước trong 30 phút, gạn lấy nước, chia 2 - 3 lần uống trong ngày.

Bài 3: Seo gà 30g, vỏ sắn thuyền 12g, đậu đen rang cháy 20g. Sắc uống, chia 3 lần trong ngày.

Bài 4: Seo gà 20g, dây mơ lông 20g, rễ cỏ tranh 20g, rễ phèn đen 20g, gừng sống 3 lát. Sắc uống, chia 2 - 3 lần trong ngày, lúc đói (Nam dược thần hiệu).

Chữa lỵ cấp tính:

Bài 1: Rễ phèn đen 20g, dây mơ lông 20g, rễ seo gà 20g, rễ cỏ tranh 20g, gừng tươi 3 lát. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 2: Rễ phèn đen 20g, rễ seo gà 20g, vỏ rụt 10g. Tất cả sao đen. Sắc đặc, ngày uống 1 thang

Trị xuất huyết: Seo gà 60g, rễ cây ruối 60g. Sắc uống trong ngày.

Dùng ngoài:

Seo gà tươi giã đắp chữa viêm tuyến nước bọt, đinh nhọt, thấp chẩn.

Nước sắc đặc seo gà để rửa mụn trĩ.

Rễ và lá sao vàng thái nhỏ, đun trong dầu vừng, lọc bỏ rễ lá seo gà để lấy dầu thuốc để bôi chữa một số bệnh ngoài da ở trẻ em.

Seo gà còn dùng làm thuốc lợi tiểu, trị sốt rét. Nghiên cứu gần đây cho thấy: Cao seo gà điều chế bằng sắc với nước có tác dụng ức chế sự đột biến tế bào do hóa chất (acid picrolonic và benzopyren).

Chữa bệnh ngoài da, ghẻ lở: Dùng cây Cỏ seo gà đốt thành than,sau đó tán nhuyễn thành bột mịn, trộn với dầu vừng rồi bôi lên chỗ bị thương hoặc dùng cỏ seo gà tươi (lá và thân) giã nát rồi đắp lên.

Trị bỏng nước sôi, bỏng lửa ở cấp độ 1: Dùng 150g Cỏ seo gà tươi sao qua than tồn tính, sau đó tán nhuyễn thành bột, thêm vào ít dầu vừng rồi bôi lên vết bỏng.

Trị nôi mề đay: Dùng 150g Cỏ seo gà tươi, 10g muối ăn, nấu lấy nước tắm hoặc rửa vào chỗ có nổi mề đay.

Trị chó nhà cắn bị thương: Dùng 30g lá Cỏ seo gà, 30g lá Tử hoa địa đinh, tất cả đem giã nhuyễn rồi bôi vào chỗ bị cắn.

Trị rết cắn, sâu róm đốt: Dùng 60g lá Cỏ seo gà tươi, 30g lá non Chua me đất hoa vàng. Tất cả đem giã nhuyễn, đắp lên chỗ bị thương.

Tri thống kinh: 30g Cỏ seo gà, 15g Gừng tươi, 1 quả trứng gà, 15g đường cát trắng. Đem Cỏ seo gà và Gừng tươi cùng nấu chung với nước, sau đó vớt bỏ bã, cho trứng gà và đường trắng vào đảo đều lúc nước còn sôi. Ngày uống 1 lần, uống liên tiếp trong 3 ngày.

Trị xích bạch đới: 30g Cỏ seo gà, 15g Hải kim sa (bòng bong Nhật), 15g rau Mã đề, 15g rễ Ý dĩ. Tất cả đem sắc chung lấy nước uống.

Trị Sa tử cung: Cỏ seo gà, Kim ngân hoa, Đăng tâm thảo (Bấc lùng), lớp da mỏng trong vỏ cây Vông, lá Bạc thau,vỏ quả Bầu nậm, Sáp ong. Sáu vị trên đều lấy với lượng bằng nhau, tất cả cho vào ấm đất, đổ nước ngập thuốc, sắc xuống còn 1/3 ấm, cho sáp ong vào hoà tan với nước thuốc đang nóng rồi uống.