Cây một dược: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền

Cây một dược là một loại thảo dược quý hiếm trong y học cổ truyền Việt Nam. Với nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả, cây một dược đã trở thành một phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe của người dân. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về công dụng, cách dùng cây một dược trị bệnh theo y học cổ truyền.
Cây é: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền Cây đại phong tử: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền Cây kim vàng: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền Cây ba đậu tây: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền Cây móng lưng rồng: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền Cây chỉ cụ: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền Cây tầm sét: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền

Giới thiệu về cây một dược

Một dược còn được biết đến với tên khác là mạt dược, thuộc họ Trám. Đây vốn là dạng cây nhỡ, cao khoảng 3m, phân ít cành, nhánh, các cành đều có gai.

Theo y học cổ truyền, bộ phận được sử dụng của cây là nhựa chảy từ kẽ nứt của cây. Ban đầu, khi nhựa mới chảy ra thành giọt, sền sệt như dầu đặc, màu trắng hoặc màu vàng nhạt. Sau đó, chúng sẽ dần dần biến thành màu vàng sẫm rồi đỏ nhạt, cuối cùng là đỏ sẫm. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy hình ảnh cây một dược trên internet.

Cây một dược: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền
Cây một dược: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền

Công dụng của cây một dược

Theo các tài liệu Đông y cổ truyền, một dược có vị đắng, tính ôn, quy vào kinh tâm, can và tỳ để mang đến công dụng tán huyết, khứ ứ, tiêu thực, chỉ thống. Từ đây, cây được sử dụng phổ biến để giảm đau, giảm sưng tấy và các chứng đau gân xương, đau toàn thân hoặc đau khớp nguyên nhân do phong hàn hoặc đau do chấn thương

Một dược cũng được dùng để làm nhanh lành vết thương, hỗ trợ điều trị lở độc, bệnh trĩ, bệnh lậu, làm lành vết thương kim khí, trị đau dạ dày.

Theo tài liệu y học cổ, chiết xuất Myrrh từ cây một dược có khả năng giảm đau và chữa lành vết thương, nhất là trong các bệnh xương khớp. Bởi thế, đây được mệnh danh vị thuốc thiết yếu trong dược điển các nước Trung Quốc, Ấn Độ. Đặc biệt tại nhiều nước ở châu Âu, trước khi phát minh ra Morphin, Myrrh được sử dụng như 1 vị thuốc giảm đau phổ biến.

Theo y học hiện đại, một dược giúp chống viêm, giảm đau, hạ đường huyết, chống oxy hóa, kháng virus và vi khuẩn...

Cây một dược: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền
Công dụng của cây một dược

Cách dùng cây một dược trị bệnh

Điều trị chấn thương cơ xương khớp: Sử dụng bột gạo 4 lượng sao vàng, mạt dược 0,5 lượng, nhũ hương 0,5 lượng để trộn với rượu và tán nhỏ.

Trị chấn thương gân đau nhức: Sử dụng các nguyên liệu gồm mạt dược, nhũ hương, xuyên khung, xuyên tiêu, xích thược, đương quy để tán bột sau đó trộn với sáp ong làm viên.

Trị đau dạ dày, phụ nữ bế kinh, thống kinh ở phụ nữ: Sử dụng nguyên liệu gồm một dược 5g, ngũ linh chi 6g, diên hồ sách 10g, hương phụ 6g để tán thành bột mịn. Sau đó, dùng hỗn hợp này để uống 8-10g, ngày uống 2-3 lần với nước nóng hoặc rượu nóng.

Trị mụn nhọt sưng đau: Sử dụng nguyên liệu gồm nhũ hương 5g, mạt dược 5g, xạ hương 0,1g, hùng hoàng 3g để tán bột mịn, mỗi lần uống 3-6g, ngày 2 lần với nước ấm.

Làm sạch mủ, mau lành miệng vết thương: Sử dụng nguyên liệu gồm nhũ hương 10g, một dược 10g để tán bột mịn và đắp vào vết thương.

Cây một dược: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền
Cách dùng cây một dược trị bệnh

Lưu ý khi sử dụng cây một dược

Mặc dù cây một dược mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng cũng cần lưu ý một số điều sau:

Tham khảo ý kiến bác sĩ: Đặc biệt là cho những người có bệnh lý nền hoặc đang sử dụng thuốc.

Không lạm dụng: Sử dụng với liều lượng hợp lý để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Chọn nguồn gốc rõ ràng: Nên mua cây một dược từ những nguồn uy tín để đảm bảo chất lượng.

Các bài thuốc từ cây một dược chống chỉ định với phụ nữ mang thai do có nguy cơ ảnh hưởng đến thai kỳ.

Bệnh nhân bị bệnh dạ dày cần thận trọng khi sử dụng một dược.

Không dùng cho phụ nữ sau sinh, người bị ung nhọt, mụn nhọt đã vỡ bọc nước.

Cây một dược là một loại thảo dược quý giá với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Từ việc giảm đau, chống viêm đến hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch, cây một dược thực sự là một lựa chọn tuyệt vời cho những ai muốn bảo vệ sức khỏe của mình. Hy vọng rằng bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và giúp bạn hiểu rõ hơn về cây một dược. Hãy chia sẻ bài viết này để nhiều người cùng biết đến lợi ích của cây một dược!

Xem thêm: Những Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam (TS Đỗ Tất Lợi)

Thúy Hà (t/h)
https://suckhoeviet.org.vn

Tin liên quan

Bài thuốc xông giải cảm cúm từ thảo dược thiên nhiên

Bài thuốc xông giải cảm cúm từ thảo dược thiên nhiên

Xông hơi là một trong những phương pháp chữa bệnh truyền thống trong Đông y, đặc biệt hiệu quả trong việc giảm triệu chứng cảm cúm, đau đầu, ngạt mũi, đau họng. Tuy nhiên, cần thực hiện đúng cách để đạt được hiệu quả tốt nhất mà không gây hại cho cơ thể.
Kỷ niệm 15 năm Trung tâm Thuốc Dân Tộc: Hành trình gieo mầm tinh hoa Y học cổ truyền Việt Nam

Kỷ niệm 15 năm Trung tâm Thuốc Dân Tộc: Hành trình gieo mầm tinh hoa Y học cổ truyền Việt Nam

SKV- Sáng 16/11/2025, Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc Dân Tộc tổ chức lễ kỷ niệm 15 năm thành lập với chủ đề “A15 – Dòng chảy tinh hoa”. Chương trình diễn ra trang trọng, ấm cúng và sâu sắc, quy tụ nhiều nhà quản lý, chuyên gia đầu ngành Y học cổ truyền, đối tác, bệnh nhân cùng toàn thể cán bộ nhân viên.
Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

SKV - Ngày 9/11, tại Khu Du lịch Ao Vua (Hà Nội), hơn 200 đại biểu, chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực y học hiện đại và y học cổ truyền đã tham dự Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ”. Sự kiện do Hội Nam Y Việt Nam khởi xướng, phối hợp cùng bốn hội chuyên ngành khác, hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức cộng đồng, chia sẻ các giải pháp khoa học và thực tiễn trong chăm sóc, bảo vệ sức khỏe não bộ – nền tảng của trí tuệ và chất lượng sống con người.

Cùng chuyên mục

Vườn thuốc nam tại gia: 7 loại cây dễ trồng và công dụng chữa bệnh thông thường

Vườn thuốc nam tại gia: 7 loại cây dễ trồng và công dụng chữa bệnh thông thường

Việc tự tay tạo một "tủ thuốc" xanh ngay tại nhà không chỉ là một thú vui tao nhã mà còn là giải pháp thông minh, cung cấp nguồn dược liệu tươi sạch, hiệu quả để xử lý nhanh chóng các vấn đề sức khỏe thường gặp. Dưới đây là 7 loại cây thuốc nam quen thuộc, dễ trồng và có giá trị cao mà gia đình bạn nên sở hữu.
Bài thuốc dân gian từ cốt khí củ

Bài thuốc dân gian từ cốt khí củ

Cây cốt khí hay còn gọi là hổ trượng căn, điền thất, hoạt huyết đan, ban trượng căn…có vị đắng, tính ấm. Cây cốt khí thường mọc hoang ở các vùng đồi núi nước ta, rễ củ của loại cây này có khả năng kháng khuẩn, kháng virus, chống u xơ, chống huyết khối. Thường được dùng để chữa phong thấp, chấn thương, huyết áp, viêm gan, điều hoà kinh nguyệt,… Dưới đây là những bài thuốc dân gian từ cốt khí củ để bà con tham khảo.
Lá lốt - Vị thuốc dân gian giúp giảm đau xương khớp hiệu quả

Lá lốt - Vị thuốc dân gian giúp giảm đau xương khớp hiệu quả

Lá lốt là loại thảo dược gần gũi, dễ sử dụng và mang lại nhiều lợi ích cho hệ xương khớp nhờ khả năng chống viêm, giảm đau, tán hàn và hoạt huyết. Khi được dùng đúng cách, lá lốt có thể trở thành giải pháp tự nhiên giúp nhiều người giảm bớt đau nhức và cải thiện chất lượng cuộc sống, đặc biệt trong những ngày thời tiết lạnh ẩm.
Hội đông Y Việt Nam: Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý của Thái Y viện triều Nguyễn

Hội đông Y Việt Nam: Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý của Thái Y viện triều Nguyễn

SKV - Ngày 11-12 tại Hà Nội, Hội Đông y Việt Nam tổ chức Hội nghị khoa học toàn quốc “Về thân thế, sự nghiệp của Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý, hiệu quả cao chăm sóc sức khỏe Vua Minh Mạng của Thái Y viện triều Nguyễn”.
Kỳ 3: Công dụng và các bài thuốc từ cây cúc tần

Kỳ 3: Công dụng và các bài thuốc từ cây cúc tần

Trong y học cổ truyền, cúc tần được xem là một trong những vị thuốc có giá trị bởi đặc tính mát, vị đắng nhẹ, quy kinh vào phế và thận. Với khả năng thanh nhiệt, tiêu viêm, lợi tiểu, hoạt huyết và giảm đau, loài cây này xuất hiện trong nhiều bài thuốc dân gian dùng để chữa cảm sốt, đau nhức xương khớp, viêm phế quản hay các chứng bệnh do phong hàn gây nên. Y học hiện đại cũng đã có những nghiên cứu bước đầu chứng minh một số tác dụng sinh học của tinh dầu cúc tần, củng cố thêm giá trị của loài cây này trong điều trị hỗ trợ.
Bạn có biết: Lợi ích sức khỏe và bài thuốc từ quả trám

Bạn có biết: Lợi ích sức khỏe và bài thuốc từ quả trám

Trám là một loại quả nhỏ nhưng giàu giá trị dinh dưỡng và công dụng y học cổ truyền. Từ lâu, trám đã được dùng trong ẩm thực và làm thuốc, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Các tin khác

Kỳ 2 – Thành phần hóa học và cách thức khai thác dược liệu cây cúc tần

Kỳ 2 – Thành phần hóa học và cách thức khai thác dược liệu cây cúc tần

Cúc tần không chỉ là loài cây quen thuộc trong đời sống dân gian mà còn là một trong những dược liệu được sử dụng phổ biến trong Đông y nhờ thành phần hoạt chất phong phú. Chính sự đa dạng này đã tạo nên giá trị y học của cúc tần và khiến loài cây này trở thành nguồn dược liệu dễ khai thác, đáp ứng nhiều mục đích chăm sóc sức khỏe.
Kỳ 1: Đặc điểm sinh học của cây cúc tần

Kỳ 1: Đặc điểm sinh học của cây cúc tần

Cây cúc tần, còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau như đại ngải, băng phiến ngải, đại bi, từ bi hay lức ấn, là một loài cây thuộc họ Cúc (Asteraceae). Từ lâu, cúc tần đã quen thuộc với người dân ở nhiều vùng quê Việt Nam nhờ đặc tính dễ trồng, mọc khỏe và có mùi thơm dịu từ tinh dầu. Xét về nguồn gốc, loài cây này được cho là xuất phát từ khu vực Malaysia và Ấn Độ, sau đó lan rộng sang nhiều quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam.
10 loại thảo dược giúp an thần, giảm căng thẳng theo y học cổ truyền

10 loại thảo dược giúp an thần, giảm căng thẳng theo y học cổ truyền

Trong cuộc sống hiện đại, áp lực công việc và nhịp sống nhanh khiến nhiều người rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu kéo dài. Y học cổ truyền Việt Nam vốn có kho tàng phong phú các vị thuốc Nam có tác dụng an thần, dưỡng tâm, giúp cân bằng tinh thần. Dưới đây là một số dược liệu thường dùng, cùng phân tích và cách áp dụng trong đời sống.
Rau củ mùa đông: Những “vị thuốc” quen thuộc giúp bồi bổ và tăng cường sức khỏe

Rau củ mùa đông: Những “vị thuốc” quen thuộc giúp bồi bổ và tăng cường sức khỏe

Mùa đông là thời điểm cơ thể dễ suy giảm sức đề kháng, khô da, nhiễm lạnh và rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, thiên nhiên cũng ưu ái ban tặng nhiều loại rau củ đặc trưng cho mùa này, vừa giàu dinh dưỡng theo y học hiện đại, vừa có giá trị như “vị thuốc” theo y học cổ truyền. Dưới đây là những loại rau củ phổ biến trong mùa đông và lợi ích sức khỏe nổi bật.
Bài 3: Những lưu ý khi dùng dây gắm chữa bệnh

Bài 3: Những lưu ý khi dùng dây gắm chữa bệnh

Dây gắm là một trong những dược liệu quen thuộc trong y học cổ truyền, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp, phong tê thấp, đau nhức mạn tính… Nhờ đặc tính thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, dây gắm được nhiều người tin dùng như một giải pháp tự nhiên, lành tính. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả điều trị tốt và đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh cần nắm rõ những lưu ý quan trọng khi sử dụng loại thảo dược này.
Bài 2: Một số bài thuốc Đông y từ cây gắm phổ biến

Bài 2: Một số bài thuốc Đông y từ cây gắm phổ biến

Từ những thông tin trên, chúng ta có thể thấy được cây gắm đối với sức khỏe của chúng ta là vô cùng có lợi. Dưới đây là một vài bài thuốc phổ biến từ cây gắm cho một vài loại bệnh lý điển hình, tuy nhiên, các bài thuốc chỉ mang tính chất tham khảo, việc sử dụng cần có chỉ định của bác sĩ.
Bài 1: Những lợi ích tuyệt vời của cây gắm

Bài 1: Những lợi ích tuyệt vời của cây gắm

Cây gắm là một loại cây mọc khá nhiều ở Việt Nam. Không đơn thuần chỉ là một loại thực vật, cây gắm còn được biết đến là một loại dược liệu có hiệu quả điều trị nhiều căn bệnh khác nhau. Đó cũng là lý do vì sao cây gắm có mặt trong nhiều bài thuốc Đông y từ xưa đến nay.
Bài 3: Những lưu ý khi dùng cây chìa vôi làm thuốc chữa bệnh thoát vị đĩa đệm

Bài 3: Những lưu ý khi dùng cây chìa vôi làm thuốc chữa bệnh thoát vị đĩa đệm

Trong quá trình áp dụng các bài thuốc từ cây chìa vôi để hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm, người bệnh cần tuân thủ một số lưu ý quan trọng để đảm bảo hiệu quả và tránh những tác dụng không mong muốn. Việc sử dụng dược liệu tự nhiên tuy an toàn nhưng vẫn đòi hỏi sự cẩn trọng, đặc biệt khi người bệnh đang trong giai đoạn đau nặng hoặc có bệnh lý nền phức tạp.
Bài 2: Có thể dùng cây chìa vôi chữa thoát vị đĩa đệm theo các cách sau

Bài 2: Có thể dùng cây chìa vôi chữa thoát vị đĩa đệm theo các cách sau

Dược liệu cây chìa vôi khi được dùng đúng cách sẽ tác động trực tiếp đến phần đĩa đệm đang bị tổn thương, hỗ trợ quá trình hồi phục từ bên trong. Khi đi vào cơ thể, các hoạt chất có trong dược liệu giúp tăng độ bền thành mạch, giảm co cứng cơ, từ đó bổ sung dưỡng chất cho vùng đĩa đệm bị tổn thương và cải thiện lưu thông khí huyết. Nhờ những tác động này, cơn đau do thoát vị đĩa đệm được giảm thiểu dần theo thời gian.
Kỳ 2: Công dụng – cách dùng và các bài thuốc từ cây bầu đất tím

Kỳ 2: Công dụng – cách dùng và các bài thuốc từ cây bầu đất tím

Tiếp nối những đặc điểm chung đã giới thiệu ở kỳ 1, kỳ này tập trung vào công dụng, cách dùng và các bài thuốc dân gian có sử dụng cây bầu đất tím. Từ lâu, đây không chỉ là loại rau quen thuộc mà còn là vị thuốc gần gũi, được người dân nhiều vùng miền sử dụng để hỗ trợ điều trị các chứng bệnh thông thường.
Xem thêm
Hội Nam Y Việt Nam và hành trình lan tỏa yêu thương đến 250 hộ đồng bào Rục ở Kim Phú (Quảng Trị)

Hội Nam Y Việt Nam và hành trình lan tỏa yêu thương đến 250 hộ đồng bào Rục ở Kim Phú (Quảng Trị)

Trong hai ngày 12 và 13/12/2025, Hội Nam Y Việt Nam đã thực hiện một hành trình thiện nguyện đặc biệt, mang theo khoảng 20 tấn hàng hóa với tổng trị giá hơn 500 triệu đồng đến với đồng bào Rục tại xã Kim Phú, tỉnh Quảng Trị.
Diễn đàn quốc tế Lạc Bệnh Học lần thứ 21: Hội Nam Y Việt Nam làm cầu nối đưa Lạc Bệnh Học vươn tầm thế giới

Diễn đàn quốc tế Lạc Bệnh Học lần thứ 21: Hội Nam Y Việt Nam làm cầu nối đưa Lạc Bệnh Học vươn tầm thế giới

TTND. GS. TS. Trương Việt Bình khẳng định, Hội Nam Y Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế, đặc biệt với các cơ sở nghiên cứu hàng đầu của Trung Quốc và nhiều quốc gia khác, nhằm đưa Lạc bệnh học cũng như y học cổ truyền Việt Nam lên tầm cao mới.
Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Ngày 9/11, tại Khu Du lịch Ao Vua (Hà Nội), hơn 200 đại biểu, chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực y học hiện đại và y học cổ truyền đã tham dự Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ”.
Chi hội Nam y Trà Vinh tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

Chi hội Nam y Trà Vinh tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

SKV - Vĩnh Long, ngày 3/11/2025 – Trong không khí hân hoan và trang trọng, Chi Hội Nam Y Trà Vinh trực thuộc Hội Nam Y Việt Nam đã long trọng tổ chức Đại hội Đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025 – 2030, đánh dấu bước phát triển mới sau 5 năm hoạt động tích cực, hiệu quả trong công tác khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Chi hội Nam y tỉnh An Giang lan tỏa yêu thương – trao gửi niềm tin tới người dân khó khăn khóm Long Thạnh

Chi hội Nam y tỉnh An Giang lan tỏa yêu thương – trao gửi niềm tin tới người dân khó khăn khóm Long Thạnh

Thực hiện kế hoạch công tác thường niên quý III năm 2025, Chi Hội Nam y tỉnh An Giang đã tổ chức chương trình thiện nguyện ý nghĩa tại khóm Long Thạnh, phường Long Phú, tỉnh An Giang.
Phiên bản di động