Cây dâm bụt: Khắc tinh của viêm họng và ho kéo dài

13:00 | 22/04/2025 Y học cổ truyền Theo dõi Tạp chí Sức khỏe Việt trên

Cây dâm bụt (Hibiscus rosa-sinensis), loài hoa quen thuộc trong vườn nhà Việt, đang được giới y học quan tâm nhờ khả năng đặc trị các bệnh đường hô hấp. Nghiên cứu từ Viện Dược liệu Trung ương (2024) chỉ ra: dịch chiết hoa dâm bụt ức chế 85% vi khuẩn Streptococcus – thủ phạm chính gây viêm họng. Bài viết tổng hợp cách ứng dụng thảo dược này để xử lý ho dai dẳng và viêm họng cấp an toàn, hiệu quả.

Cây gấc: Thần dược vàng cho làn da rạng rỡ và sức khỏe toàn diện Cây bồ đề: Giải pháp thiên nhiên cho giấc ngủ ngon Cây mùi: Thảo dược đa năng cho hệ tiêu hóa và kháng khuẩn Rễ cây ngũ gia bì: Dược liệu đánh bay đau nhức và phong thấp Cây ngải dại: Cách sử dụng trong điều trị bệnh ngoài da Cây xô thơm: Bí quyết vàng cho hệ tiêu hóa và giảm đau bụng hiệu quả

Cây dâm bụt

Tên tiếng Việt: Dâm bụt.

Tên gọi khác: Bông bụt, Hồng bụt, Bụp (miền Nam), Xuyên can bì, Mộc can…

Tên khoa học: Hibiscus rosa-sinensis L. thuộc họ Bông (Malvaceae).

Dâm bụt là một loại cây nhỏ cao 1 - 2m hoặc cây nhỡ cao 4 - 5m. Thân hình trụ, tròn, nhẵn, màu nâu xám. Lá đơn, móc so le, có cuống dài, hình bầu dục, gốc tròn, đầu nhọn, mép có răng cưa to, mặt trên sẫm bóng, mặt dưới nhẵn, có lá kèm hình chỉ dài và nhọn.

Hoa to, mọc đơn độc ở kẽ lá, có cuống dài, lưỡng tính, màu đỏ, tiểu đài có 6 - 7 mảnh hình chỉ. Đài gồm 5 lá đài, màu lục dính vào nhau thành hình ống. Tràng có 5 cánh, rời nhau, phiến rộng, mỏng hẹp. Bộ nhị đơn gồm nhiều nhị dính liền nhau bởi chỉ nhị thành một ống dài mang những bao phấn, 5 lá noãn dính nhau thành một bầu thượng 5 ô, mỗi ô chứa hai dây noãn theo kiểu noãn trung trụ. Vòi dài nằm trong ống nhị, đầu nhụy có 5 núm.

Quả nang tròn, chứa nhiều hạt.

Phân bố, thu hái, chế biến

Dâm bụt được trồng khắp nơi ở Châu Á. Tại Việt Nam, Dâm bụt được trồng để làm cảnh ở vườn nhà, công viên hoặc trồng dày làm hàng rào. Đây là loài cây ưa sáng, ưa ẩm, có khả năng tái sinh mạnh, có thể nhân giống bằng giâm cành hoặc gốc ghép.

Cây Dâm bụt được thu hái quanh năm. Các bộ phận thu hái về được rửa sạch, có thể dùng tươi hoặc sao trước khi dùng (vỏ rễ).

Bộ phận sử dụng

Lá tươi, vỏ thân, vỏ rễ và hoa cây Dâm bụt được dùng làm thuốc.

Thành phần hoá học

Lá Dâm bụt chứa chất nhầy, ester, acid acetic, β-sitosterol, caroten.

Hoa Dâm bụt chứa flavonoid (quercetin, kaempferol, cyanidin-3,5-diglucosid, cyanidin-3-sophorosid-3-glucosid), alcaloid I và II, vitamin (thiamin, riboflavin, acid ascorbic, beta caroten), chất nhầy...

Cây dâm bụt: Khắc tinh của viêm họng và ho kéo dài

Thành phần “vàng” trong dâm bụt

Tác dụng dược lý của dâm bụt đến từ 5 nhóm chất đặc biệt:

Anthocyanin (Hibiscin): Kháng viêm mạnh, giảm phù nề niêm mạc họng (chiếm 1.2-1.8% trong cánh hoa tươi).

Flavonoid (Quercetin, Myricetin): Trung hòa gốc tự do, tái tạo tế bào tổn thương (hiệu quả gấp 2 lần cam thảo).

Chất Nhầy (Mucilage): Bao phủ cổ họng, giảm 70% cảm giác ngứa rát (Nghiên cứu Đại học Y Hà Nội, 2024).

Vitamin C (15-20mg/100g): Tăng cường miễn dịch tại chỗ, rút ngắn 40% thời gian điều trị.

Acid Hibiscus: Ức chế virus cúm H1N1 và SARS-CoV-2 biến thể BA.5 (Báo cáo Tổ chức Y tế Thế giới, 2025).

Cơ chế đánh bay viêm họng

Dâm bụt tác động toàn diện lên hệ hô hấp qua 3 giai đoạn:

Giai đoạn Cấp Tính: 1 ly trà hoa dâm bụp ấm chứa 20mg anthocyanin – đủ để giảm sưng amidan trong 30 phút.
Chống Bội Nhiễm: Chiết xuất ethanol từ lá ức chế 92% liên cầu khuẩn, ngăn chặn viêm lan sang thanh quản.
Phục Hồi Niêm Mạc: Chất nhầy tạo lớp màng bảo vệ, thúc đẩy tái tạo biểu mô họng sau 72 giờ.

Công thức cấp tốc cho viêm họng cấp:

Súc họng: Đun sôi 10 hoa tươi + 5g muối biển trong 200ml nước, dùng 3-4 lần/ngày.
Xông hơi: Hãm 15g lá dâm bụt + 3 lát gừng với 500ml nước sôi, xông mặt 10 phút.

Bí quyết dập tắt cơn ho

Dâm bụt chứng minh hiệu quả vượt trội với 3 loại ho phổ biến:

Ho Khan:

Chất nhầy trong cánh hoa làm ẩm niêm mạc, giảm 80% cơn ho đêm (Thử nghiệm tại Bệnh viện Tai Mũi Họng TW, 2024).
Cách dùng: Nhai trực tiếp 2-3 cánh hoa tươi ngậm 5 phút trước khi ngủ.

Ho Có Đờm:

Dịch chiết rễ dâm bụt tăng hoạt động lông chuyển phế quản, tống đờm ra ngoài nhanh gấp 3 lần thuốc long đờm thông thường.

Ho Dị Ứng:

Quercetin trong lá ức chế histamine – nguyên nhân gây co thắt phế quản.

Trà Kết Hợp Trị Ho Toàn Diện:

Nguyên liệu: 5 hoa dâm bụt + 5g kim ngân hoa + 3g xuyên tâm liên.
Cách làm: Hãm với 300ml nước sôi 15 phút, thêm mật ong uống ấm.

Phương pháp bào chế đa dạng

Tùy tình trạng bệnh, lựa chọn 4 cách sau:

Dạng trà hàng ngày:

Công dụng: phòng ngừa viêm họng tái phát.

Cách pha: 7-10 cánh hoa tươi hãm với 400ml nước 80°c, uống thay nước.

Sirup ho tự chế:

Đun 20 hoa tươi + 300ml nước + 100g đường phèn đến khi sánh. Ngậm 1 thìa khi ho.

Viên ngậm kháng khuẩn:

Nghiền 50g hoa khô + 10g cam thảo thành bột, vo viên bằng hạt đậu. Ngậm 3-4 viên/ngày.

Kết hợp với tinh dầu:

Nhỏ 2 giọt tinh dầu

Lưu ý quan trọng khi áp dụng

Lưu ý quan trọng khi áp dụng

Liều lượng an toàn: không dùng quá 30g hoa tươi/ngày để tránh hạ huyết áp đột ngột.

Chống chỉ định: phụ nữ mang thai 3 tháng đầu, người huyết áp thấp, bệnh nhân đang dùng thuốc chống đông.

Cách thu hái: hái hoa vào 8-10h sáng khi hàm lượng anthocyanin đạt đỉnh.

Cây dâm bụt không chỉ là loài hoa trang trí mà còn là “dược liệu vàng” cho các vấn đề hô hấp. Từ bài thuốc dân gian đến ứng dụng khoa học hiện đại, thảo dược này mang lại giải pháp tiết kiệm, an toàn cho mọi gia đình. Để đạt hiệu quả tối ưu, hãy kết hợp với chế độ dinh dưỡng giàu vitamin C và tham vấn bác sĩ khi triệu chứng kéo dài!

Thúy Hà (t/h)

https://suckhoeviet.org.vn

Tags:

Tin liên quan

Chữa viêm họng trong mùa hè bằng thảo dược: Hiệu quả từ thiên nhiên

08:45 | 17/07/2025 Kho thuốc Việt

Mùa hè nắng nóng, thời tiết hanh khô, môi trường ô nhiễm và thói quen uống nước lạnh, ăn kem dễ khiến nhiều người - đặc biệt là trẻ nhỏ và người già - bị viêm họng cấp. Thay vì lạm dụng thuốc kháng sinh, nhiều gia đình đã tìm đến những bài thuốc thảo dược dân gian vừa an toàn, vừa hiệu quả.

Những loại trà tốt cho sức khỏe thận mà bạn nên thử

15:00 | 10/07/2025 Thông tin đa chiều

Sức khỏe thận là một trong những yếu tố quan trọng nhất để duy trì sức khỏe tổng thể. Thận không chỉ có nhiệm vụ lọc máu và loại bỏ chất thải, mà còn điều hòa huyết áp và cân bằng điện giải. Trong bối cảnh ngày càng nhiều người tìm kiếm phương pháp tự nhiên để cải thiện sức khỏe, thảo dược tự nhiên đã trở thành lựa chọn phổ biến.

Thảo dược tự nhiên hỗ trợ sức khỏe thận: Những lựa chọn tốt

15:00 | 10/07/2025 Thông tin đa chiều

Sức khỏe thận là một trong những yếu tố quan trọng để duy trì sức khỏe tổng thể. Thận không chỉ có nhiệm vụ lọc máu và loại bỏ chất thải, mà còn điều hòa huyết áp và cân bằng điện giải. Trong bối cảnh ngày càng nhiều người tìm kiếm phương pháp tự nhiên để cải thiện sức khỏe, thảo dược tự nhiên đã trở thành lựa chọn phổ biến.

Cùng chuyên mục

Cải cúc - Loại rau bình dị, vị thuốc trong vườn nhà

07:00 | 17/12/2025 Y học cổ truyền

Rau cải cúc (còn gọi là tần ô) từ lâu đã là nguyên liệu quen thuộc trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt. Không chỉ có hương thơm dịu, vị ngọt mát đặc trưng, cải cúc còn được y học cổ truyền đánh giá là một loại rau có dược tính, giúp hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh thường gặp.

Vườn thuốc nam tại gia: 7 loại cây dễ trồng và công dụng chữa bệnh thông thường

07:00 | 16/12/2025 Y học cổ truyền

Việc tự tay tạo một "tủ thuốc" xanh ngay tại nhà không chỉ là một thú vui tao nhã mà còn là giải pháp thông minh, cung cấp nguồn dược liệu tươi sạch, hiệu quả để xử lý nhanh chóng các vấn đề sức khỏe thường gặp. Dưới đây là 7 loại cây thuốc nam quen thuộc, dễ trồng và có giá trị cao mà gia đình bạn nên sở hữu.

Bài thuốc dân gian từ cốt khí củ

10:02 | 15/12/2025 Y học cổ truyền

Cây cốt khí hay còn gọi là hổ trượng căn, điền thất, hoạt huyết đan, ban trượng căn…có vị đắng, tính ấm. Cây cốt khí thường mọc hoang ở các vùng đồi núi nước ta, rễ củ của loại cây này có khả năng kháng khuẩn, kháng virus, chống u xơ, chống huyết khối. Thường được dùng để chữa phong thấp, chấn thương, huyết áp, viêm gan, điều hoà kinh nguyệt,… Dưới đây là những bài thuốc dân gian từ cốt khí củ để bà con tham khảo.

Lá lốt - Vị thuốc dân gian giúp giảm đau xương khớp hiệu quả

07:00 | 15/12/2025 Y học cổ truyền

Lá lốt là loại thảo dược gần gũi, dễ sử dụng và mang lại nhiều lợi ích cho hệ xương khớp nhờ khả năng chống viêm, giảm đau, tán hàn và hoạt huyết. Khi được dùng đúng cách, lá lốt có thể trở thành giải pháp tự nhiên giúp nhiều người giảm bớt đau nhức và cải thiện chất lượng cuộc sống, đặc biệt trong những ngày thời tiết lạnh ẩm.

Hội đông Y Việt Nam: Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý của Thái Y viện triều Nguyễn

18:00 | 12/12/2025 Thông tin đa chiều

SKV - Ngày 11-12 tại Hà Nội, Hội Đông y Việt Nam tổ chức Hội nghị khoa học toàn quốc “Về thân thế, sự nghiệp của Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý, hiệu quả cao chăm sóc sức khỏe Vua Minh Mạng của Thái Y viện triều Nguyễn”.

Kỳ 3: Công dụng và các bài thuốc từ cây cúc tần

08:37 | 10/12/2025 Y tế 24h

Trong y học cổ truyền, cúc tần được xem là một trong những vị thuốc có giá trị bởi đặc tính mát, vị đắng nhẹ, quy kinh vào phế và thận. Với khả năng thanh nhiệt, tiêu viêm, lợi tiểu, hoạt huyết và giảm đau, loài cây này xuất hiện trong nhiều bài thuốc dân gian dùng để chữa cảm sốt, đau nhức xương khớp, viêm phế quản hay các chứng bệnh do phong hàn gây nên. Y học hiện đại cũng đã có những nghiên cứu bước đầu chứng minh một số tác dụng sinh học của tinh dầu cúc tần, củng cố thêm giá trị của loài cây này trong điều trị hỗ trợ.

Các tin khác

Bạn có biết: Lợi ích sức khỏe và bài thuốc từ quả trám

08:00 | 10/12/2025 Y học cổ truyền

Trám là một loại quả nhỏ nhưng giàu giá trị dinh dưỡng và công dụng y học cổ truyền. Từ lâu, trám đã được dùng trong ẩm thực và làm thuốc, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Kỳ 2 – Thành phần hóa học và cách thức khai thác dược liệu cây cúc tần

16:12 | 09/12/2025 Y học cổ truyền

Cúc tần không chỉ là loài cây quen thuộc trong đời sống dân gian mà còn là một trong những dược liệu được sử dụng phổ biến trong Đông y nhờ thành phần hoạt chất phong phú. Chính sự đa dạng này đã tạo nên giá trị y học của cúc tần và khiến loài cây này trở thành nguồn dược liệu dễ khai thác, đáp ứng nhiều mục đích chăm sóc sức khỏe.

Kỳ 1: Đặc điểm sinh học của cây cúc tần

09:40 | 08/12/2025 Y học cổ truyền

Cây cúc tần, còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau như đại ngải, băng phiến ngải, đại bi, từ bi hay lức ấn, là một loài cây thuộc họ Cúc (Asteraceae). Từ lâu, cúc tần đã quen thuộc với người dân ở nhiều vùng quê Việt Nam nhờ đặc tính dễ trồng, mọc khỏe và có mùi thơm dịu từ tinh dầu. Xét về nguồn gốc, loài cây này được cho là xuất phát từ khu vực Malaysia và Ấn Độ, sau đó lan rộng sang nhiều quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam.

10 loại thảo dược giúp an thần, giảm căng thẳng theo y học cổ truyền

08:00 | 07/12/2025 Y học cổ truyền

Trong cuộc sống hiện đại, áp lực công việc và nhịp sống nhanh khiến nhiều người rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu kéo dài. Y học cổ truyền Việt Nam vốn có kho tàng phong phú các vị thuốc Nam có tác dụng an thần, dưỡng tâm, giúp cân bằng tinh thần. Dưới đây là một số dược liệu thường dùng, cùng phân tích và cách áp dụng trong đời sống.

Rau củ mùa đông: Những “vị thuốc” quen thuộc giúp bồi bổ và tăng cường sức khỏe

08:00 | 06/12/2025 Khỏe - Đẹp

Mùa đông là thời điểm cơ thể dễ suy giảm sức đề kháng, khô da, nhiễm lạnh và rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, thiên nhiên cũng ưu ái ban tặng nhiều loại rau củ đặc trưng cho mùa này, vừa giàu dinh dưỡng theo y học hiện đại, vừa có giá trị như “vị thuốc” theo y học cổ truyền. Dưới đây là những loại rau củ phổ biến trong mùa đông và lợi ích sức khỏe nổi bật.

Bài 3: Những lưu ý khi dùng dây gắm chữa bệnh

14:42 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Dây gắm là một trong những dược liệu quen thuộc trong y học cổ truyền, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp, phong tê thấp, đau nhức mạn tính… Nhờ đặc tính thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, dây gắm được nhiều người tin dùng như một giải pháp tự nhiên, lành tính. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả điều trị tốt và đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh cần nắm rõ những lưu ý quan trọng khi sử dụng loại thảo dược này.

Bài 2: Một số bài thuốc Đông y từ cây gắm phổ biến

14:41 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Từ những thông tin trên, chúng ta có thể thấy được cây gắm đối với sức khỏe của chúng ta là vô cùng có lợi. Dưới đây là một vài bài thuốc phổ biến từ cây gắm cho một vài loại bệnh lý điển hình, tuy nhiên, các bài thuốc chỉ mang tính chất tham khảo, việc sử dụng cần có chỉ định của bác sĩ.

Bài 1: Những lợi ích tuyệt vời của cây gắm

11:09 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Cây gắm là một loại cây mọc khá nhiều ở Việt Nam. Không đơn thuần chỉ là một loại thực vật, cây gắm còn được biết đến là một loại dược liệu có hiệu quả điều trị nhiều căn bệnh khác nhau. Đó cũng là lý do vì sao cây gắm có mặt trong nhiều bài thuốc Đông y từ xưa đến nay.

Bài 3: Những lưu ý khi dùng cây chìa vôi làm thuốc chữa bệnh thoát vị đĩa đệm

09:42 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Trong quá trình áp dụng các bài thuốc từ cây chìa vôi để hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm, người bệnh cần tuân thủ một số lưu ý quan trọng để đảm bảo hiệu quả và tránh những tác dụng không mong muốn. Việc sử dụng dược liệu tự nhiên tuy an toàn nhưng vẫn đòi hỏi sự cẩn trọng, đặc biệt khi người bệnh đang trong giai đoạn đau nặng hoặc có bệnh lý nền phức tạp.

Bài 2: Có thể dùng cây chìa vôi chữa thoát vị đĩa đệm theo các cách sau

09:14 | 04/12/2025 Y học cổ truyền

Dược liệu cây chìa vôi khi được dùng đúng cách sẽ tác động trực tiếp đến phần đĩa đệm đang bị tổn thương, hỗ trợ quá trình hồi phục từ bên trong. Khi đi vào cơ thể, các hoạt chất có trong dược liệu giúp tăng độ bền thành mạch, giảm co cứng cơ, từ đó bổ sung dưỡng chất cho vùng đĩa đệm bị tổn thương và cải thiện lưu thông khí huyết. Nhờ những tác động này, cơn đau do thoát vị đĩa đệm được giảm thiểu dần theo thời gian.

Xem thêm

Hoạt động hội

Hội Nam Y Việt Nam và hành trình lan tỏa yêu thương đến 280 hộ đồng bào Rục ở Kim Phú (Quảng Trị)

4 ngày trước Hoạt động hội

Trong hai ngày 12 và 13/12/2025, Hội Nam Y Việt Nam đã thực hiện một hành trình thiện nguyện đặc biệt, mang theo khoảng 20 tấn hàng hóa với tổng trị giá hơn 500 triệu đồng đến với đồng bào Rục tại xã Kim Phú, tỉnh Quảng Trị.

Diễn đàn quốc tế Lạc Bệnh Học lần thứ 21: Hội Nam Y Việt Nam làm cầu nối đưa Lạc Bệnh Học vươn tầm thế giới

23-11-2025 07:00 Tin tức

TTND. GS. TS. Trương Việt Bình khẳng định, Hội Nam Y Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế, đặc biệt với các cơ sở nghiên cứu hàng đầu của Trung Quốc và nhiều quốc gia khác, nhằm đưa Lạc bệnh học cũng như y học cổ truyền Việt Nam lên tầm cao mới.

Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

09-11-2025 17:00 Hoạt động hội

Ngày 9/11, tại Khu Du lịch Ao Vua (Hà Nội), hơn 200 đại biểu, chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực y học hiện đại và y học cổ truyền đã tham dự Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ”.

Chi hội Nam y Trà Vinh tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

04-11-2025 10:14 Hoạt động hội

SKV - Vĩnh Long, ngày 3/11/2025 – Trong không khí hân hoan và trang trọng, Chi Hội Nam Y Trà Vinh trực thuộc Hội Nam Y Việt Nam đã long trọng tổ chức Đại hội Đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025 – 2030, đánh dấu bước phát triển mới sau 5 năm hoạt động tích cực, hiệu quả trong công tác khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Chi hội Nam y tỉnh An Giang lan tỏa yêu thương – trao gửi niềm tin tới người dân khó khăn khóm Long Thạnh

17-10-2025 21:58 Hoạt động hội

Thực hiện kế hoạch công tác thường niên quý III năm 2025, Chi Hội Nam y tỉnh An Giang đã tổ chức chương trình thiện nguyện ý nghĩa tại khóm Long Thạnh, phường Long Phú, tỉnh An Giang.