Cần xây dựng mô hình điểm các bữa ăn học đường đảm bảo chất lượng dinh dưỡng

Viện Dinh dưỡng Quốc gia vừa tổ chức hội thảo quốc tế "Phát triển năng lực hệ thống trong công tác dinh dưỡng học đường tại Việt Nam" tại Hà Nội.

Hội thảo tập trung đánh giá thực trạng về hoạt động dinh dưỡng học đường tại Việt Nam và đề xuất các giải pháp trong thời gian tới; trao đổi học tập kinh nghiệm của chuyên gia Nhật Bản về hoạt động dinh dưỡng học đường.

Theo thông tin tại hội thảo, tình trạng dinh dưỡng của trẻ em và học sinh tại Việt Nam đã, đang đối diện với gánh nặng kép về dinh dưỡng nghiêng về thừa cân, béo phì nhiều hơn suy dinh dưỡng ở khu vực thành thị và nông thôn. Ở khu vực miền núi, tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi, thiếu vi chất dinh dưỡng vẫn còn cao.

Bộ Y tế và Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp xây dựng các hướng dẫn, thông tư, tài liệu và thực đơn về bữa ăn học đường. Việc triển khai bữa ăn học đường được thực hiện ở hầu hết các trường mầm non. Tuy nhiên, công tác tổ chức và chất lượng bữa ăn học đường tại nhiều trường tiểu học trên toàn quốc… còn hạn chế và khó khăn.

Ảnh minh họa

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thanh Dương, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, dinh dưỡng có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe, sự phát triển thể lực, trí lực và thể chất của người tiêu dùng; góp phần phát triển giống nòi, phát triển kinh tế và an sinh xã hội của quốc gia, dân tộc.

Từ năm 2011, các hoạt động bảo đảm dinh dưỡng tại Việt Nam đã được triển khai thực hiện đồng bộ, toàn diện theo Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng. Tuy nhiên, việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng của Việt Nam chưa đồng đều giữa các vùng miền, đặc biệt tại vùng nông thôn, miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nhiều chỉ tiêu chưa đạt được mục tiêu đặt ra về vi chất, tình trạng dinh dưỡng của bà mẹ và trẻ em.

Theo đó, các nghiên cứu gần đây cho thấy, sự gia tăng nhanh tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ em tăng gần gấp đôi trong vòng 10 năm. Khu vực thành thị cao gấp nhiều lần so nông thôn và miền núi. Tỷ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh của một số trường trung học cơ sở và trung học phổ thông năm học 2020 - 2021 ở mức cao.

PGS.TS. Bùi Thị Nhung, Trưởng Khoa Dinh dưỡng học đường và ngành nghề (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho biết, Tổng điều tra Dinh dưỡng năm 2010 - 2020 của Viện cho thấy, tình trạng giảm suy dinh dưỡng và tăng thừa cân, béo phì ở nhóm trẻ 5 đến 19 tuổi. Tình trạng suy dinh dưỡng thể nhẹ cân giảm từ 24,2% xuống 12,2% (ở nhóm 5 đến 10 tuổi); suy dinh dưỡng thể thấp còi giảm từ 23,4% xuống 14,8% (trẻ từ 5 đến 19 tuổi)… Thừa cân, béo phì tăng từ 8,5% lên 19% (nhóm trẻ 5 đến 19 tuổi).

Một nghiên cứu về tỷ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh lớp 5 tại một số quận, huyện của Hà Nội được thực hiện năm 2023 cho thấy, các trường tại các quận nội thành tỷ lệ thừa cân, béo phì giao động từ 45,5% đến 55,7%; các huyện ngoại thành là từ 20,9% đến 31,1%.

Theo bà Bùi Thị Nhung, nguyên nhân của thừa cân, béo phì lứa tuổi học đường là do chế độ ăn không hợp lý, thừa năng lượng, chất đạm, thiếu vi chất; trẻ ít hoạt động thể lực; ăn thức ăn nhanh, chế biến sẵn, thực phẩm có nhiều đường… Trong khi đó, việc tổ chức bữa ăn học đường tại Việt Nam còn nhiều khó khăn, nhất là về cơ sở vật chất, nhân lực, mức thu. Cán bộ phụ trách công tác bán trú, lên thực đơn phải tự tìm hiểu để thực hiện, ít được tập huấn chuyên môn. Môi trường xung quanh, căng tin trường học còn bán những thực phẩm không lành mạnh…

Từ kinh nghiệm của Nhật Bản, PGS.TS Bùi Thị Nhung nhấn mạnh, cần xây dựng mô hình điểm các bữa ăn học đường đảm bảo chất lượng, phù hợp với điều kiện, kinh tế địa phương, kết hợp với các hoạt động thể chất. Mong rằng, trong tương lai, mỗi một trường học, một công ty thực phẩm, một tỉnh, thành… đều có ít nhất một cử nhân về dinh dưỡng làm việc.