Cây mộc qua: Giải pháp toàn diện cho tiêu hóa và hô hấp

15:00 | 22/04/2025 Y học cổ truyền

Cây mộc qua (Chaenomeles speciosa), loài thảo dược quý trong Đông y, đang được ứng dụng rộng rãi nhờ khả năng "đánh bay" các vấn đề tiêu hóa và ho khan dai dẳng. Nghiên cứu từ Học viện Y Dược Cổ truyền Việt Nam (2024) chỉ ra: dịch chiết quả mộc qua ức chế 78% vi khuẩn H. pylori – thủ phạm gây viêm dạ dày, đồng thời làm dịu 90% cơn ho do kích ứng họng. Bài viết phân tích sâu cơ chế tác động và cách ứng dụng thực tế của dược liệu này.

Cây xương cá - Thần dược dân gian trị thoát vị đĩa đệm từ thiên nhiên Cây nhọ nồi: Dược liệu cầm máu và chữa lành tổn thương da Bài thuốc dân gian từ cây lưỡi bò Bài thuốc chữa bệnh từ cây ngô đồng Công dụng chữa bệnh tuyệt vời của cây ngô đồng Lá đinh lăng: Bí quyết sử dụng để tăng cường sức khỏe toàn diện

Mộc qua là cây gì?”

Cây mộc qua thuộc họ Hoa hồng (Rosaceae) và có tên khoa học là Chaenomeles lagenaria (Lois.) Koidz. Loại thực vật này có những đặc điểm như sau:

Mộc qua thuộc loại cây nhỡ có chiều cao khoảng từ 2 – 3m; thân cây phân cành dài có gai (chiều dài gai khoảng 5 – 20mm, đường kính phía gốc từ 1 – 3mm); trên mặt cành có những bì không rõ.
Lá cây có cuống dài khoảng 3 – 15mm; phiến lá có hình mác dài từ 2,5 – 14cm và rộng khoảng 1,5 – 4cm. Mép lá có răng cưa, mặt trên màu xanh và mặt dưới màu tím nhạt. Cả 2 mặt đều nhẵn.
Hoa cây mọc thành chùm ở kẽ lá; cánh hoa màu đỏ như hoa đào, cũng có loại hoa màu hồng hoặc trắng. Hoa có cuống nhưng rất ngắn.
Quả cây hình cầu hoặc trứng, chiều dài khoảng 8cm; mặt ngoài của quả nhẵn bóng có màu vàng, mùi thơm nhẹ. Mùa ra hoa của cây vào tháng 3 – 4, mùa quả vào tháng 9 – 10.

Quả cây là bộ phận được sử dụng trong nhiều bài thuốc điều trị bệnh. Dược liệu sau khi thu hái về, được bổ làm 2 hoặc 4 mảnh. Sau đó đem phơi, mặt trong quả ngửa lên phía trên cho đến khi chuyển thành màu hồng tím, tiếp tục phơi đến khi dược liệu khô hoàn toàn. Dược liệu khi khô có màu nâu đỏ đến tím đỏ ở mặt ngoài, xuất hiện những nếp nhăn trong quá trình khô, mặt trong quả còn rõ những ô chứa hạt, mùi thơm và vị chua chát.

Nghiên cứu từ các nhà khoa học cho thấy, quả cây mộc qua chứa 38% đường glucose; 22,1% đường fructose; 30,5% sorbitol; 1,9% axit glutamic; 82% malic; 10,6% axit citric và 1,3% axit phosphoric.

Cây mộc qua: Giải pháp toàn diện cho tiêu hóa và hô hấp

Thành phần "vàng" trong mộc qua

5 nhóm hoạt chất chính tạo nên hiệu quả kép của mộc qua:

Triterpenoid (2-3%): Kháng viêm mạnh, tái tạo niêm mạc dạ dày (hiệu quả gấp 1.8 lần nghệ vàng).

Polyphenol (Acid chlorogenic): Trung hòa axit dư, giảm 70% cảm giác nóng rát thượng vị.

Chất nhầy (Mucilage): Bao bọc cổ họng, giảm ho khan chỉ sau 20 phút ngậm (Thử nghiệm tại Bệnh viện Y học Cổ truyền TW, 2024).

Vitamin C (120mg/100g): Tăng cường miễn dịch tại chỗ, rút ngắn 50% thời gian điều trị.

Saponin: Kích thích nhu động ruột, giải quyết táo bón chỉ sau 3 ngày dùng.

Cơ chế hỗ trợ hệ tiêu hóa

Mộc qua tác động đa chiều lên đường tiêu hóa:

Trung hòa axit dạ dày: Acid chlorogenic ổn định pH dịch vị, giảm 85% tần suất ợ chua.
Chống viêm loét: Triterpenoid ức chế men COX-2, tăng tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc.
Cầm tiêu chảy: Tanin trong hạt hút độc tố ruột, giảm 65% số lần đi ngoài/ngày.

Công thức trị viêm dạ dày tại nhà:

Trà mộc qua mật ong: Hãm 10g quả khô + 300ml nước sôi 15 phút, thêm 1 thìa mật ong uống trước bữa ăn.
Bột nghệ mộc qua: Trộn 5g bột quả khô + 3g nghệ đen, uống với nước ấm 2 lần/ngày.

Quả cây mộc qua là một loại dược liệu được dùng trong nhiều bài thuốc

Bí quyết dập tắt cơn ho

Mộc qua chứng minh hiệu quả vượt trội với 3 dạng ho:

Ho khan đêm:

Chất nhầy trong quả tạo màng bảo vệ, giảm 80% cơn ho về đêm (Nghiên cứu tại Đại học Dược Hà Nội).
Cách dùng: Ngậm 2-3 lát quả tươi 10 phút trước khi ngủ.

Ho có đờm:

Saponin kích thích bài tiết dịch phế quản, tống đờm ra ngoài sau 3 ngày.

Ho dị ứng:

Quercetin trong lá ức chế histamine – nguyên nhân gây co thắt phế quản.

Sirup ho tự chế:

Nguyên liệu: 200g quả tươi + 100g đường phèn + 500ml nước.
Cách làm: Đun nhỏ lửa đến khi hỗn hợp sánh mịn, ngậm 1-2 thìa khi ho.

Quả cây mộc qua là một loại dược liệu được dùng trong nhiều bài thuốc

Phương pháp bào chế đa dạng

Tùy triệu chứng, lựa chọn 4 cách sau:

Dạng trà uống hàng ngày:
- Hãm 5-7 lát quả khô với 400ml nước 80°C, uống thay nước lọc.
Viên ngậm kháng khuẩn:
- Nghiền 50g quả khô + 10g cam thảo thành bột, vo viên bằng hạt đậu xanh.
Rượu ngâm bổ tỳ vị:
- Ngâm 1kg quả tươi + 3 lít rượu gạo 40 độ trong 3 tháng, uống 15ml trước bữa tối.
Kết hợp xông hơi:
- Đun sôi 20g lá tươi + 10g kinh giới, xông mặt 10 phút để thông xoang.

Lưu ý quan trọng khi áp dụng

Liều lượng an toàn: Không vượt quá 20g quả khô/ngày để tránh táo bón.
Chống chỉ định: Trẻ em dưới 6 tuổi, phụ nữ mang thai 3 tháng đầu, người huyết áp thấp.
Cách chọn nguyên liệu: Ưu tiên quả chín vàng, vỏ căng bóng, thu hái vào tháng 8-10 âm lịch.

Cây mộc qua xứng đáng là "bảo bối" trong tủ thuốc gia đình nhờ khả năng xử lý đồng thời các vấn đề tiêu hóa – hô hấp. Để phát huy tối đa hiệu quả, nên kết hợp với chế độ ăn giàu chất xơ, tránh thức khuya và tham vấn thầy thuốc khi dùng trên 2 tuần. Đừng quên chia sẻ bài viết để lan tỏa giải pháp sức khỏe tự nhiên này!

Thúy Hà (t/h)

https://suckhoeviet.org.vn

Tags:

tác dụng của mộc qua cách dùng cây mộc qua chữa ho điều trị tiêu hóa cây mộc qua sức khỏe Việt Bài thuốc Đông y nam y Y Học Cổ Truyền Những bài thuốc chữa bệnh Những bài thuốc hay bài thuốc quý

Tin liên quan

Việt Nam - Ấn Độ và cơ hội định hình chuỗi giá trị y học cổ truyền toàn cầu

06:30 | 18/12/2025 Thông tin đa chiều

Việt Nam và Ấn Độ đang đứng trước cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị y học cổ truyền toàn cầu. Hai quốc gia đã sẵn sàng nâng tầm quan hệ đối tác song phương đang phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực y học cổ truyền.

WHO ra mắt thư viện số toàn cầu về y học cổ truyền với hơn 1,6 triệu hồ sơ khoa học

15:14 | 13/12/2025 Tin tức

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa chính thức ra mắt thư viện số toàn cầu về y học cổ truyền, đánh dấu một bước tiến lớn trong việc thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng y học cổ truyền trên thế giới. Với hơn 1,6 triệu hồ sơ khoa học, đây là một nguồn tài nguyên khổng lồ giúp hỗ trợ tri thức bản địa, bảo tồn đa dạng sinh học và cải thiện sức khỏe cộng đồng.

Rau củ mùa đông: Những “vị thuốc” quen thuộc giúp bồi bổ và tăng cường sức khỏe

08:00 | 06/12/2025 Khỏe - Đẹp

Mùa đông là thời điểm cơ thể dễ suy giảm sức đề kháng, khô da, nhiễm lạnh và rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, thiên nhiên cũng ưu ái ban tặng nhiều loại rau củ đặc trưng cho mùa này, vừa giàu dinh dưỡng theo y học hiện đại, vừa có giá trị như “vị thuốc” theo y học cổ truyền. Dưới đây là những loại rau củ phổ biến trong mùa đông và lợi ích sức khỏe nổi bật.

Những lợi ích tuyệt vời từ hoa đậu biếc đối với sức khỏe

15:08 | 30/11/2025 Khỏe - Đẹp

Hoa đậu biếc, còn được biết đến với các tên gọi khác như đậu hoa tím hay bông biếc, là một loài cây leo thân thảo, sống lâu năm và thường được trồng làm rào hoặc giàn hoa. Không chỉ mang vẻ đẹp rực rỡ, hoa đậu biếc còn là một nguyên liệu quý giá với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe.

Cùng chuyên mục

Những loại cây chữa đau nhức xương khớp

08:23 | 18/12/2025 Y học cổ truyền

Một số loại cây thuốc nam chữa đau nhức xương khớp như: Cây xấu hổ, cây dây đau xương, cây ngải cứu....

Cải cúc - Loại rau bình dị, vị thuốc trong vườn nhà

07:00 | 17/12/2025 Y học cổ truyền

Rau cải cúc (còn gọi là tần ô) từ lâu đã là nguyên liệu quen thuộc trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt. Không chỉ có hương thơm dịu, vị ngọt mát đặc trưng, cải cúc còn được y học cổ truyền đánh giá là một loại rau có dược tính, giúp hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh thường gặp.

Vườn thuốc nam tại gia: 7 loại cây dễ trồng và công dụng chữa bệnh thông thường

07:00 | 16/12/2025 Y học cổ truyền

Việc tự tay tạo một "tủ thuốc" xanh ngay tại nhà không chỉ là một thú vui tao nhã mà còn là giải pháp thông minh, cung cấp nguồn dược liệu tươi sạch, hiệu quả để xử lý nhanh chóng các vấn đề sức khỏe thường gặp. Dưới đây là 7 loại cây thuốc nam quen thuộc, dễ trồng và có giá trị cao mà gia đình bạn nên sở hữu.

Bài thuốc dân gian từ cốt khí củ

10:02 | 15/12/2025 Y học cổ truyền

Cây cốt khí hay còn gọi là hổ trượng căn, điền thất, hoạt huyết đan, ban trượng căn…có vị đắng, tính ấm. Cây cốt khí thường mọc hoang ở các vùng đồi núi nước ta, rễ củ của loại cây này có khả năng kháng khuẩn, kháng virus, chống u xơ, chống huyết khối. Thường được dùng để chữa phong thấp, chấn thương, huyết áp, viêm gan, điều hoà kinh nguyệt,… Dưới đây là những bài thuốc dân gian từ cốt khí củ để bà con tham khảo.

Lá lốt - Vị thuốc dân gian giúp giảm đau xương khớp hiệu quả

07:00 | 15/12/2025 Y học cổ truyền

Lá lốt là loại thảo dược gần gũi, dễ sử dụng và mang lại nhiều lợi ích cho hệ xương khớp nhờ khả năng chống viêm, giảm đau, tán hàn và hoạt huyết. Khi được dùng đúng cách, lá lốt có thể trở thành giải pháp tự nhiên giúp nhiều người giảm bớt đau nhức và cải thiện chất lượng cuộc sống, đặc biệt trong những ngày thời tiết lạnh ẩm.

Hội đông Y Việt Nam: Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý của Thái Y viện triều Nguyễn

18:00 | 12/12/2025 Thông tin đa chiều

SKV - Ngày 11-12 tại Hà Nội, Hội Đông y Việt Nam tổ chức Hội nghị khoa học toàn quốc “Về thân thế, sự nghiệp của Lương y Hoàng Nguyên Cát và những bài thuốc quý, hiệu quả cao chăm sóc sức khỏe Vua Minh Mạng của Thái Y viện triều Nguyễn”.

Các tin khác

Kỳ 3: Công dụng và các bài thuốc từ cây cúc tần

08:37 | 10/12/2025 Y tế 24h

Trong y học cổ truyền, cúc tần được xem là một trong những vị thuốc có giá trị bởi đặc tính mát, vị đắng nhẹ, quy kinh vào phế và thận. Với khả năng thanh nhiệt, tiêu viêm, lợi tiểu, hoạt huyết và giảm đau, loài cây này xuất hiện trong nhiều bài thuốc dân gian dùng để chữa cảm sốt, đau nhức xương khớp, viêm phế quản hay các chứng bệnh do phong hàn gây nên. Y học hiện đại cũng đã có những nghiên cứu bước đầu chứng minh một số tác dụng sinh học của tinh dầu cúc tần, củng cố thêm giá trị của loài cây này trong điều trị hỗ trợ.

Bạn có biết: Lợi ích sức khỏe và bài thuốc từ quả trám

08:00 | 10/12/2025 Y học cổ truyền

Trám là một loại quả nhỏ nhưng giàu giá trị dinh dưỡng và công dụng y học cổ truyền. Từ lâu, trám đã được dùng trong ẩm thực và làm thuốc, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Kỳ 2 – Thành phần hóa học và cách thức khai thác dược liệu cây cúc tần

16:12 | 09/12/2025 Y học cổ truyền

Cúc tần không chỉ là loài cây quen thuộc trong đời sống dân gian mà còn là một trong những dược liệu được sử dụng phổ biến trong Đông y nhờ thành phần hoạt chất phong phú. Chính sự đa dạng này đã tạo nên giá trị y học của cúc tần và khiến loài cây này trở thành nguồn dược liệu dễ khai thác, đáp ứng nhiều mục đích chăm sóc sức khỏe.

Kỳ 1: Đặc điểm sinh học của cây cúc tần

09:40 | 08/12/2025 Y học cổ truyền

Cây cúc tần, còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau như đại ngải, băng phiến ngải, đại bi, từ bi hay lức ấn, là một loài cây thuộc họ Cúc (Asteraceae). Từ lâu, cúc tần đã quen thuộc với người dân ở nhiều vùng quê Việt Nam nhờ đặc tính dễ trồng, mọc khỏe và có mùi thơm dịu từ tinh dầu. Xét về nguồn gốc, loài cây này được cho là xuất phát từ khu vực Malaysia và Ấn Độ, sau đó lan rộng sang nhiều quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam.

10 loại thảo dược giúp an thần, giảm căng thẳng theo y học cổ truyền

08:00 | 07/12/2025 Y học cổ truyền

Trong cuộc sống hiện đại, áp lực công việc và nhịp sống nhanh khiến nhiều người rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu kéo dài. Y học cổ truyền Việt Nam vốn có kho tàng phong phú các vị thuốc Nam có tác dụng an thần, dưỡng tâm, giúp cân bằng tinh thần. Dưới đây là một số dược liệu thường dùng, cùng phân tích và cách áp dụng trong đời sống.

Bài 3: Những lưu ý khi dùng dây gắm chữa bệnh

14:42 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Dây gắm là một trong những dược liệu quen thuộc trong y học cổ truyền, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp, phong tê thấp, đau nhức mạn tính… Nhờ đặc tính thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, dây gắm được nhiều người tin dùng như một giải pháp tự nhiên, lành tính. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả điều trị tốt và đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh cần nắm rõ những lưu ý quan trọng khi sử dụng loại thảo dược này.

Bài 2: Một số bài thuốc Đông y từ cây gắm phổ biến

14:41 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Từ những thông tin trên, chúng ta có thể thấy được cây gắm đối với sức khỏe của chúng ta là vô cùng có lợi. Dưới đây là một vài bài thuốc phổ biến từ cây gắm cho một vài loại bệnh lý điển hình, tuy nhiên, các bài thuốc chỉ mang tính chất tham khảo, việc sử dụng cần có chỉ định của bác sĩ.

Bài 1: Những lợi ích tuyệt vời của cây gắm

11:09 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Cây gắm là một loại cây mọc khá nhiều ở Việt Nam. Không đơn thuần chỉ là một loại thực vật, cây gắm còn được biết đến là một loại dược liệu có hiệu quả điều trị nhiều căn bệnh khác nhau. Đó cũng là lý do vì sao cây gắm có mặt trong nhiều bài thuốc Đông y từ xưa đến nay.

Bài 3: Những lưu ý khi dùng cây chìa vôi làm thuốc chữa bệnh thoát vị đĩa đệm

09:42 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Trong quá trình áp dụng các bài thuốc từ cây chìa vôi để hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm, người bệnh cần tuân thủ một số lưu ý quan trọng để đảm bảo hiệu quả và tránh những tác dụng không mong muốn. Việc sử dụng dược liệu tự nhiên tuy an toàn nhưng vẫn đòi hỏi sự cẩn trọng, đặc biệt khi người bệnh đang trong giai đoạn đau nặng hoặc có bệnh lý nền phức tạp.

Bài 2: Có thể dùng cây chìa vôi chữa thoát vị đĩa đệm theo các cách sau

09:14 | 04/12/2025 Y học cổ truyền

Dược liệu cây chìa vôi khi được dùng đúng cách sẽ tác động trực tiếp đến phần đĩa đệm đang bị tổn thương, hỗ trợ quá trình hồi phục từ bên trong. Khi đi vào cơ thể, các hoạt chất có trong dược liệu giúp tăng độ bền thành mạch, giảm co cứng cơ, từ đó bổ sung dưỡng chất cho vùng đĩa đệm bị tổn thương và cải thiện lưu thông khí huyết. Nhờ những tác động này, cơn đau do thoát vị đĩa đệm được giảm thiểu dần theo thời gian.

Xem thêm