Thái độ về tiêm tĩnh mạch an toàn của sinh viên điều dưỡng Trường Đại học Trà Vinh năm 2023

Từ khóa: Thái độ, tiêm tĩnh mạch, an toàn, sinh viên, điều dưỡng,Trường Đại học Trà Vinh.

Abstract: Injection is the most common procedure and plays a crucial role in treatment at healthcare facilities, especially in cases of severe disease progression or medical emergencies.

Keywords: Attitude, intravenous injection, safety, students, nursing, Tra Vinh University.

Ngày nhận bài: 12/02/2025

Ngày hoàn thiện biên tập: 8/3/2025

Ngày duyệt đăng: 11/3/2025

Bài đăng trên Tạp chí in Sức Khỏe Việt số Tháng 3+4/2025

Hàng năm trên thế giới có khoảng 16 tỷ mũi tiêm, nhưng có khoảng 20-50% mũi tiêm ở các nước đang phát triển là chưa đạt tiêu chí mũi tiêm an toàn. Thái độ của người thực hiện mũi tiêm không chỉ là yếu tố quan trọng góp phần làm nên sự thành công của mũi tiêm an toàn mà còn là trách nhiệm, nghĩa vụ của điều dưỡng nói riêng và nhân viên y tế nói chung đối với sức khỏe cộng đồng. Để khảo sát thái độ của sinh viên điều dưỡng về tiêm tĩnh mạch, nghiên cứu này sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang trên một nhóm gồm 260 sinh viên điều dưỡng Trường Đại học Trà Vinh từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2023. Kết quả nghiên cứu cho thấy có 81,5% sinh viên có thái độ tốt về tiêm tĩnh mạch an toàn. Đây là một kết quả khả quan khi đánh giá thái độ về tiêm tĩnh mạch an toàn của sinh viên điều dưỡng trong nghiên cứu của chúng tôi.

Đặt vấn đề

Tiêm là thủ thuật phổ biến nhất, đóng vai trò rất quan trọng trong điều trị tại cơ sở y tế, đặc biệt là trong trường hợp bệnh diễn tiến nặng, bệnh cấp cứu. Tại Việt Nam, theo nghiên cứu của Vũ Thị Liên tại bệnh viện Đa khoa khu vực Định Quán có 30% điều dưỡng không thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, 11,11% điều dưỡng dùng tay đậy nắp kim, 34,44% không rửa tay trước khi tiêm, 30% điều dưỡng sử dụng cồn quá ướt hoặc quá khô [1]. Trong khi đó, kiến thức về bệnh truyền nhiễm, phòng ngừa và xử lý phơi nhiễm với vật sắc nhọn của sinh viên chưa cao: chỉ có 36,2% sinh viên năm cuối có kiến thức đúng về việc phòng ngừa các tổn thương do kim đâm, 85,9% sinh viên không biết hoặc chỉ biết một phần trong các bước xử trí sau phơi nhiễm, 35,1% sinh viên không quan tâm đến tác hại sau phơi nhiễm với nguồn bệnh. Trong nghiên cứu “Kiến thức, thái độ và thực hành tiêm tĩnh mạch an toàn của sinh viên Trường Cao đẳng Y dược Hà Nội năm 2021-2022” của Phạm Thị Vui cho thấy mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa kiến thức, thái độ và thực hành về tiêm tĩnh mạch an toàn của sinh viên. Nghiên cứu cũng thống kê được tỷ lệ sinh viên có thái độ tốt thực hiện được mũi tiêm an toàn cao gấp 9,9 lần so với sinh viên có thái độ không tốt [2].

Tổng quan nghiên cứu

Theo Tổ chức y tế Thế giới, tiêm an toàn là một quy trình tiêm không làm nguy hại cho người được nhận mũi tiêm, không gây phơi nhiễm cho người thực hiện mũi tiêm và không tạo chất thải nguy hại cho người khác và cộng đồng. Tiêm tĩnh mạch là phương pháp đưa thuốc nhanh vào cơ thể người bệnh qua đường tĩnh mạch ngoại biên để mang lại hiệu quả điều trị toàn thân nhanh chóng. Tại Việt Nam, Bộ Y tế và Hội điều dưỡng Việt Nam đã triển khai các hoạt động nâng cao năng lực về tiêm an toàn trên toàn quốc từ những năm 2000. Tuy nhiên, các khảo sát sau đó đã cho thấy tỷ lệ tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn trong quá trình tiêm còn chưa cao. Đến năm 2012, Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn tiêm an toàn tại Quyết định 3671/QĐ-BYT ngày 27 tháng 9 năm 2012 nhằm cung cấp kiến thức và hướng dẫn kỹ năng trong thực hành tiêm an toàn, triển khai áp dụng thực hiện thống nhất trong tất cả các cơ sở khám chữa bệnh, cơ sở đào tạo cán bộ y tế, các cá nhân liên quan [3].

Kết quả và thảo luận

Biểu đồ 1. Thái độ về tiêm tĩnh mạch an toàn của sinh viên

Đa số sinh viên điều dưỡng có thái độ tốt về tiêm tĩnh mạch an toàn chiếm 81,5%. Thái độ của người thực hiện mũi tiêm không chỉ là yếu tố quan trọng góp phần làm nên sự thành công của mũi tiêm tĩnh mạch an toàn mà còn là trách nhiệm, nghĩa vụ của điều dưỡng nói riêng và nhân viên y tế nói chung, đối với sức khỏe cộng đồng.

Bảng 1. Thái độ tiêm tĩnh mạch an toàn

Có 100% sinh viên đồng ý với việc để hạn chế mũi tiêm không an toàn thì bác sĩ nên xem xét sử dụng đường dùng thuốc khác thay thế cho đường tiêm; 100% đồng ý khuyến khích người bệnh tham gia đặt câu hỏi kiểm tra thuốc, dụng cụ trước khi tiêm. Tỷ lệ này cao hơn trong kết quả nghiên cứu của Đỗ Thị Mến năm 2018 tại Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang (61,7%) nghiên cứu của Quách Thị Hoa năm 2017 tại Bệnh viện Nhi Trung ương (39%) nghiên cứu của Duy Thị Thanh Huyền năm 2018 tại trung tâm y tế Nam-Bắc từ Liêm (38,2%) [4], [5], [6]. Đây là một kết quả tốt khi đánh giá về thái độ của sinh viên trong nghiên cứu của chúng tôi, có thể do đối tượng tham gia của mỗi nghiên cứu có sự khác nhau về thâm niên công tác, kinh nghiệm và làm việc những môi trường khác nhau. Sinh viên đại học có thời gian đào tạo nhiều hơn so với sinh viên trung cấp, nhân viên Y tế có kinh nghiệm và thời gian thực hành nhiều hơn sinh viên. So với 2 nhóm đối tượng sinh viên trung cấp và nhân viên điều dưỡng, tỷ lệ sinh viên có thái độ tốt về tiêm an toàn trong nghiên cứu của chúng tôi đạt kết quả cao nhất. Điều này có thể cho thấy rằng ảnh hưởng của thời gian đào tạo, môi trường làm việc khác nhau có thể tạo thành những thói quen, thái độ khác nhau về tiêm tĩnh mạch.

Bảng 2. Mối liên quan giữa thái độ và đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu

Qua kết quả nghiên cứu cho thấy sinh viên điều dưỡng thuộc nhóm tuổi 18 -20 tuổi có thái độ tốt về tiêm tĩnh mạch an toàn, chiếm tỷ lệ 80%, nhóm tuổi >20 chiếm tỷ lệ 83%. Sinh viên điều dưỡng nam có thái độ tốt về tiêm tĩnh mạch an toàn chiếm tỷ lệ 81%, nữ chiếm tỷ lệ 81,7%. Sinh viên điều dưỡng năm 4 đạt thái độ về tiêm tĩnh mạch an toàn có tỷ lệ cao nhất (86,6%), sinh viên năm 2 và năm 3 có thái độ tốt về tiêm tĩnh mạch an toàn chiếm tỷ lệ 79,2%. Tuy nhiên, những sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). Đây là một trong những điểm mới trong nghiên cứu của chúng tôi. Các nghiên cứu trước đây đã tìm ra được mối liên quan giữa kiến thức và thái độ, thực hành về tiêm an toàn, tuy nhiên chúng tôi chưa tìm thấy có nghiên cứu chỉ ra mối liên quan giữa các đặc điểm nền của đối tượng nghiên cứu và thái độ về tiêm an toàn. Nghiên cứu của chúng tôi chưa khảo sát thực hành của sinh viên về tiêm an toàn, tuy nhiên sinh viên có thái độ đúng là yếu tố quan trọng để thúc đẩy sinh viên trao dồi để có thể thực hiện được một mũi tiêm tĩnh mạch an toàn. Trong nghiên cứu của chúng tôi, sinh viên điều dưỡng không phân biệt giới tính, độ tuổi, năm học đều được đánh giá là có thái độ tốt về tiêm tĩnh mạch an toàn. Đây là một tín hiệu tốt, bước đầu cho thấy hiệu quả của quá trình đào tạo, sinh viên cần tiếp tục phát huy để góp phần nâng cao năng lực trong quá trình thực tập.

Kết luận

Sinh viên điều dưỡng đạt thái độ tốt về tiêm tĩnh mạch an toàn chiếm tỷ lệ 81,5%. Bản thân sinh viên nên có ý thức tự giác trong việc thực hiện tốt việc tiêm tĩnh mạch an toàn bằng cách nên thường xuyên tham gia, tổ chức các hoạt động chương trình, các buổi huấn luyện về xử lí tình huống tiêm tĩnh mạch an toàn nhằm tăng cường công tác tuyên truyền kiến thức, thái độ về tiêm tĩnh mạch an toàn cho tất cả sinh viên điều dưỡng. Nâng cao nhận thức của sinh viên về vai trò, tầm quan trọng của kiến thức, thái độ về tiêm tĩnh mạch an toàn từ đó thực hiện mũi tiêm tĩnh mạch an toàn đúng cách góp phần bảo vệ sức khỏe cho người bệnh, bản thân và mọi người xung quanh nhằm phòng chống các bệnh lây truyền.

Tài liệu tham khảo

1. Vũ Thị Liên (2014). Khảo sát về thực hành mũi tiêm an toàn của Điều dưỡng tại bệnh viện Đa khoa thuộc khu vực Định Quán, Tạp chí Y học thực hành, 5.

2. Phạm Thị Vui (2021-2022), kiến thức, thái độ và thực hành tiêm tĩnh mạch an toàn của sinh viên trường Cao Đẳng Y Dược Hà Nội (2021-2022)

3. Bộ Y tế (2012), Hướng dẫn tiêm an toàn trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

4. Đỗ Thị Mến (2018), “Kiến thức, thái độ và thực hành tiêm truyền tĩnh mạch của điều dưỡng các khoa lâm sàng Bệnh viện đa khoa Trung tâm Tiền Giang năm 2018 và các yếu tố liên quan” Luận văn thạc sỹ Y tế công cộng, Đại học Y tế Công cộng, Hà Nội.

5. Duy Thị Thanh Huyền (2018), “Kiến thức, thực hành và các yếu tố liên quan đến tiêm an toàn của điều dưỡng viên Trung tâm y tế quận Nam- Bắc Từ Liêm, Hà Nội năm 2018”, Luận văn thạc sỹ Quản lý bệnh viện, Đại học Y Hà Nội

6. Quách Thị Hoa (2017), “Thực trạng tiêm tĩnh mạch an toàn và một số yếu tố liên quan của điều dưỡng tại Bệnh viện Nhi Trung Ương năm 2017”, Luận văn thạc sỹ Quản lý bệnh viện, Trường Đại học Y tế công cộng, Hà Nội.