Công dụng và bài thuốc của cây đỏ ngọn trong y học cổ truyền

Cây đỏ ngọn là cây gì?

Cây đỏ ngọn có tên khoa học là Cratoxylum formosum Dyer, thường mọc ở đồi, rừng nguyên sinh hoặc thứ sinh, ven sông, đầm lầy, đất sét hoặc đất cát, độ cao lên đến 1.200 m. Đây là một loại cây có kích thước từ trung bình đến lớn, trưởng thành có thể đạt độ cao tới 45 m.

Vỏ của cây có màu xám và có vảy. Cây rất dễ phát hiện khi trên đỉnh được bao phủ bởi những bông hoa màu hồng nhạt giữa những tán lá mới màu đỏ, giải thích cho tên gọi của cây đỏ ngọn.

Tán lá của cây đỏ ngọn mọc đối nhau, có cuống dài, có cùi với phiến lá như giấy thường có hình bầu dục hẹp đến rộng và dài 3,5–18 x 1–7,6 cm. Các lá mới của cây có phiến lá màu hồng đỏ, khi trưởng thành chuyển sang màu xanh lục.

Những bông hoa có mùi thơm thoang thoảng màu hồng nhạt. Hoa nở trong các cụm từ 1–6 hoa, ở nách lá đã rụng hoặc trên cành cây trơ trụi. Khi hoa tàn sẽ để lại những quả màu nâu sẫm, hình elip, dài 10–19 x 4–6 mm và khi chín thì tách ra thành 3 phần để giải phóng những hạt có cánh bên trong.

Công dụng và bài thuốc của cây đỏ ngọn trong y học cổ truyền

Công dụng chữa bệnh của cây đỏ ngọn

Cây đỏ ngọn không chỉ được dùng như một loại thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày mà còn có thể dùng làm dược liệu để chữa bệnh. Đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng nhóm hoạt chất flavonoid, saponin, axit hữu cơ, tanin,… trong cây đỏ ngọn có thể tiêu diệt các gốc tự do, bảo vệ tế bào, ngăn ngừa các nguy cơ xơ vữa động mạch, chống oxy hóa.

Kết quả từ nghiên cứu sử dụng dịch chiết lá đỏ ngọn trong xét nghiệm đông máu huyết tương cho thấy dược liệu này có tác dụng kháng đông, cải thiện lưu thông tuần hoàn, ngăn ngừa tình trạng rối loạn đông máu.

Đã có những công trình nghiên cứu ở Trung Quốc và Thái Lan cho thấy cây đỏ ngọn có thể chống oxy hóa, loại bỏ gốc tự do, có tiềm năng bảo vệ mạch máu trước nguy cơ tổn thương hoặc có tác động bất thường. Mặt khác, các thành phần có trong dược liệu này còn hỗ trợ cải thiện sức khỏe hệ thần kinh, tăng khả năng hình thành các loại phản xạ có điều kiện.

Y học cổ truyền sử dụng dược liệu cây đỏ ngọn để chữa các vấn đề về sức khỏe như: thiếu máu cục bộ do chấn thương, sốc nhiễm trùng, bệnh tim mạch, suy giảm thính giác, bệnh tiểu đường, cao huyết áp,...

Ngoài ra, dùng lá cây đỏ ngọn tươi hàng ngày còn có thể chữa khó tiêu, đầy bụng, tiểu rắt, tiêu chảy, hen suyễn, nhiễm trùng do vi khuẩn,... Chất chiết xuất thô từ cây đỏ ngọn có khả năng kháng khuẩn, chống stress oxy hóa, có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và nhiều vấn đề về sức khỏe.

Nhìn chung, cây đỏ ngọn có thể sử dụng để làm dược liệu hỗ trợ điều trị các bệnh khác nhau như:

- Thiểu năng tuần hoàn não.

- Xơ vữa động mạch.

- Cải thiện trí nhớ.

- Bảo vệ tế bào não.

- Cải thiện chức năng tiêu hóa.

- Tăng tuổi thọ, chống lão hóa.

- Phòng ngừa bệnh ung thư.

Tất cả bộ phận của cây đỏ ngọn đều có thể khai thác làm dược liệu. Tùy vào mục đích điều trị mà thầy thuốc sẽ bào chế dược liệu phù hợp, dùng riêng lẻ hoặc kết hợp với các loại dược liệu khác.

Công dụng chữa bệnh của cây đỏ ngọn

Một số bài thuốc từ đỏ ngọn

Bài 1. Trị bệnh cảm sốt, cảm cúm, chân tay mỏi

Lá cây đỏ ngọn 15g, lá ngãi hoa vàng 15g. Tất cả rửa sạch, cho 500ml nước, sắc còn 250ml, chia 2 lần uống lúc còn nóng. Kết hợp với ăn cháo giải cảm sẽ nhanh khỏi.

Bài 2. Điều trị đau đầu, rối loạn giấc ngủ, tăng huyết áp

Lá cây đỏ ngọn 30g, hoa hòe 15g cho vào ấm hãm như trà uống thay nước hàng ngày.

Bài 3. Hỗ trợ tiêu hóa, giúp ăn ngon (dùng cho phụ nữ sau sinh)

Lá cây đỏ ngọn 15 - 30g rửa sạch, đun nước sôi hãm như trà, uống hàng ngày, có thể thêm lá vối vào để phát huy hiệu quả cao hơn.

Bài 4. Hỗ trợ điều trị bệnh xơ vữa động mạch

Lá cây đỏ ngọn 30g, hà thủ ô 15 gam, lạc tiên 15 gam. Sắc uống

Bài 5. Giúp tăng cường trí nhớ, tốt cho não, thiếu máu não

Lá cây đỏ ngọn 30g, tầm gửi đỏ ngọn 30 gam, núc nác 10 gam. Sắc uống.

Ngoài ra, ở một địa phương người ta dùng lá hoặc vỏ cây sắc nước uống giúp điều trị kinh nguyệt không đều, táo bón.

Một số bài thuốc từ đỏ ngọn

Những lưu ý khi sử dụng cây đỏ ngọn

Là thảo dược tự nhiên nên cây đỏ ngọn tương đối an toàn với sức khỏe. Tuy nhiên, trường hợp đang điều trị bằng thuốc tây hoặc có bệnh lý đặc biệt vẫn cần thận trọng khi sử dụng các bài thuốc từ dược liệu này. Để đảm bảo an toàn với sức khỏe và tránh được các tương tác không đáng có, tốt nhất nên tham vấn ý kiến thầy thuốc đông y trước khi sử dụng.

Bệnh nhân đang dùng thuốc chống đông máu, thuốc cao huyết áp, Aspirin không nên dùng cây đỏ ngọn để tránh nguy cơ đông máu, hạ huyết áp.

Nhìn chung, thảo dược cây đỏ ngọn có đặc điểm sinh học tương đối dễ nhận diện với chùm hoa màu hồng mọc ra từ nhánh cây trụi lá, lá tươi màu đỏ đặc trưng. Bên cạnh việc khai thác, sử dụng như một loại thực phẩm cho bữa ăn hàng ngày, dược liệu này còn cải thiện chức năng hệ tim mạch, bảo vệ mạch máu và hỗ trợ chữa nhiều bệnh lý.

Thông tin về dược liệu cây đỏ ngọn trên đây hy vọng sẽ là nguồn tham khảo hữu ích cho bạn khi tìm hiểu về các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu tự nhiên. Để đảm bảo hiệu quả chữa trị và tránh tác động tiêu cực đối với sức khỏe, tốt nhất bạn vẫn cần thăm khám và tư vấn từ thầy thuốc có chuyên môn.