Trần bì: "Thần dược" trị bệnh với công dụng vàng ít người biết

15:52 | 08/05/2025 Y học cổ truyền Theo dõi Tạp chí Sức khỏe Việt trên

Trần bì (vỏ quýt khô) - dược liệu quý trong Đông y với tác dụng chữa bệnh từ trần bì đã được ghi chép từ 2000 năm trong sách "Thần Nông bản thảo". Nghiên cứu hiện đại phát hiện hoạt chất hesperidin trong trần bì có khả năng kháng viêm mạnh gấp 3 lần vitamin C. Bài viết sẽ tiết lộ công dụng "vàng" của trần bì kèm hướng dẫn chi tiết cách dùng tại nhà theo khoa học.

Cây keo dậu: Thần dược chữa bệnh từ thiên nhiên ít người biết Cây rau dệu: Công dụng, cách dùng trị bệnh theo y học cổ truyền Các bài thuốc chữa bệnh từ hoa: Bí quyết sức khỏe từ thiên nhiên Cách sử dụng cây bách bộ trong các bài thuốc chữa bệnh Công dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ cây bạch hoa xà thiệt thảo Cách sử dụng cây núc nác trong các bài thuốc chữa bệnh

Trần bì là gì?

Trần bì là một loại dược liệu được chế biến từ vỏ cam quýt. Nó không phải là tên của một loại cây thuốc riêng biệt mà chỉ là vỏ của quả cam quýt. Trần bì có danh pháp khoa học là Pericarpium Citri Reticulatae và được sử dụng trong y học truyền thống, dân gian với nhiều tác dụng hữu ích.

Vỏ trần bì có nhiều đặc điểm nhận dạng, vỏ có dạng được cuốn lại hoặc quăn. Có mặt ngoài màu nâu nhạt hoặc vàng nâu, bề mặt có nhiều vết chấm sẫm hoặc vết lõm xuống. Mặt trong thường có màu trắng ngà hoặc hồng nhạt. Mùi vị vỏ hơi cay, đắng, giòn và có mùi hương thơm, có tính ấm.

1,5 - 2% tinh dầu của trần bì có chứa các thành phần chính như anpha-humulenol acetate, copaneme, caroten, elemene, vitamin B1 và C, limolene, cryptoxanthinBeta-sesqui-phellandrene, Iopropenyl-toluene, hesperidin.

Ngoài trần bì (làm từ vỏ quýt chín), còn có thanh bì (làm từ vỏ quýt xanh) với nhiều công dụng khác so với trần bì. Trần bì và thanh bì đều có các tác dụng trong y học truyền thống và được ứng dụng trong nhiều liệu pháp, các bài thuốc truyền thống.

Trần bì: "Thần dược" trị bệnh với công dụng vàng ít người biết

Trần bì có tác dụng gì? Công dụng của trần bì

Vậy, cụ thể trần bì có tác dụng gì? Trần bì có nhiều công dụng hữu ích trong y học truyền thống và nghiên cứu khoa học đã chứng minh những tác dụng tích cực của dược liệu này.

Dưới đây là một số công dụng của trần bì:

Hỗ trợ hệ tiêu hóa: Trần bì được sử dụng để điều hòa trung tiêu, lý khí và bổ tỳ vị. Nếu loại bỏ phần cùi trắng, nó có tác dụng trị ho, tiêu đờm và tăng cường nhu động đường tiêu hóa, giúp ức chế tình trạng co thắt cơ trên đường ruột, giảm thiểu tình trạng tiêu chảy, đầy bụng, rối loạn tiêu hóa.

Điều trị bệnh về tim mạch: Nghiên cứu đã chỉ ra rằng trần bì có khả năng cải thiện tình trạng rối loạn chức năng tim, ức chế phì đại cơ tim, làm chậm quá trình apoptosis và xơ hóa cơ tim, giúp hỗ trợ điều trị bệnh lý cơ tim phì đại.

Hỗ trợ điều trị béo phì và rối loạn chuyển hóa: Trần bì chứa chất nobiletin, có khả năng ức chế lipase, giúp giảm thiểu chuyển hóa lipid và hỗ trợ điều trị các chứng rối loạn chuyển hóa và béo phì.

Kháng khuẩn: Trần bì có khả năng kháng khuẩn với phổ kháng rộng nhờ các hoạt chất hesperidin, tangeretin và nobiletin.

Chống viêm thần kinh: Các flavonoid như hesperidin, nobiletin và tangeretin có trong trần bì có tác dụng chống viêm dây thần kinh mạnh mẽ.

Tuy trần bì có nhiều công dụng có lợi cho sức khỏe, nhưng việc sử dụng dược liệu này nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y tế để đảm bảo hiệu quả của trần bì và an toàn cho sức khỏe.

Trần bì có tác dụng gì? Công dụng của trần bì

Bài thuốc sử dụng trần bì

Chữa ho có đờm nhiều, đờm đặc, tức ngực: Trần bì, hạt vải (thái mỏng phơi khô sao vàng), đại hồi. Liều lượng mỗi vị bằng nhau, tán nhỏ, rây bột mịn. Ngày uống 4 – 8g, chia làm 2 lần, chiêu với rượu.

Trị viêm phế quản nhẹ, bệnh ho viêm họng: Sử dụng 6g trần bì, 4g cam thảo và 6g tô diệp, sắc thuốc và uống trong ngày.

Điều trị ho có đờm do cảm hàn: Dùng 6g trần bì sắc chung với 12g bạch linh, 4g cam thảo, 6g bán hạ và 2 lát gừng tươi. Mỗi ngày uống 1 thang, uống đến khi triệu chứng bệnh thuyên giảm thì dừng.

Viêm phế quản cấp (do phong hàn): Trần bì 6g, tía tô 12g, lá hẹ 10g, , kinh giới 10g, xuyên khung 6g, bạch chỉ 8g, rễ chỉ thiên 8g. Sắc uống ngày 1 thang.

Hoặc: Trần bì 4g, Hạnh tô tán: hạnh nhân 10g, tô diệp 10g, tiền hồ 10g, bán hạ chế 6g, chỉ xác 6g, gừng 3 lát, phục linh 6g, cam thảo 6g, cát cánh 8g, đại táo 4 quả. Tất cả tán bột uống ngày 15 – 20g chia làm 2 lần.

Chữa ho mất tiếng: Sử dụng 12g trần bì sắc với 200ml nước. Khi thuốc cạn còn 100ml, tắt bếp, lọc lấy thuốc và chia ra uống nhiều lần trong ngày.

Chữa kém ăn, suy nhược cơ thể: Chuẩn bị 3g trần bì, 3g hồ tiêu và 1 con gà trống 1 kg đã được làm sạch, chặt miếng nhỏ. Cho gà và các vị thuốc vào nồi, thêm gia vị và hầm trên ngọn lửa nhỏ. Sau khi gà chín nhừ, người bệnh chia ra ăn 2 - 3 lần trong ngày. Ăn liên tục 2 - 3 lần sẽ giúp điều trị suy nhược cơ thể.

Chữa rối loạn tiêu hóa do ăn uống hoặc chứng không tiêu: Sử dụng 10g trần bì, 10g sinh khương, 3 quả đại táo, 10g hậu phác, 4g cam thảo và 6g thảo quả nướng. Sắc thuốc và uống. Sử dụng liên tục 5 ngày giúp cải thiện triệu chứng khó chịu ở bụng.

Điều trị đầy bụng khó tiêu: Lấy vài miếng trần bì đem xé nhỏ rồi đem rửa qua nước ấm. Sau đó cho vào cốc nước sôi rồi hãm từ 10 - 15 phút và uống. Tuy nhiên chỉ nên uống khi nước thuốc còn nóng và bỏ phần bã. Uống liên tục vài ngày cho đến khi triệu chứng bệnh giảm dần.

Trị tiêu chảy: Trần bì, cam thảo, thương truật, hậu phác, lượng bằng nhau, tán bột, trộn đều, mỗi lần uống 4 - 6g, ngày uống 2-3 lần, hoặc sắc uống.

Hoặc dùng12g dược liệu trần bì, 8g sinh khương, đem hai dược liệu này sắc lấy nước dùng. Sử dụng khi nước thuốc còn ấm để hiệu quả chữa trị được tốt nhất.

Hỗ trợ tiêu hoá: Trần bì 0,5g, hoàng bá 0,3g, hoàng liên 0,3g, đảng sâm 0,3g, cam thảo 0,3g. Tất cả tán bột, trộn đều. Chia ba lần uống trong ngày.

Trị tiêu hóa rối loạn, trẻ nhỏ suy dinh dưỡng: Đảng sâm 8g, bạch truật 8g, bạch linh 8g, chích thảo 4g, trần bì 6g, sắc uống hoặc làm thuốc hoàn tán.

Trị viêm loét dạ dày - tá tràng: Lấy 20g trần bì sắc chung với 15g hương phụ sao giấm. Sau đó lọc lấy nước thuốc và cho vào khi với 100g thịt gà. Sau khi nước cạn, thêm gừng và gia vị, nêm nếm vừa ăn thì tắt bếp.

Hoặc sử dụng 15 – 20g trần bì, sắc và lọc lấy nước thuốc. Dùng nước thuốc nấu cháo với 150g gạo tẻ. Tùy khẩu vị từng người mà nêm nếm đường, muối vừa phải. Cháo dùng cho đối tượng bệnh bị trướng bụng, viêm loét dạ dày - tá tràng, buồn nôn hoặc đau vùng thượng vị.

Trị tuyến vú viêm cấp: Dùng 30g trần bì cùng với 6g cam thảo, đem hai vị thuốc trên sắc lấy nước để dùng.

Chữa chứng nấc cụt sau khi ăn: Dùng 30g trần bì đem đi nướng sau đó tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng lấy bột hòa với nước để uống.

Bài thuốc sử dụng trần bì

Lưu ý khi sử dụng trần bì trị bệnh

Đối tượng cần thận trọng

Người âm hư nóng trong

Phụ nữ có thai 3 tháng đầu

Bệnh nhân đang dùng thuốc chống đông

Tương tác thuốc

Giảm tác dụng thuốc an thần

Tăng độc tính với thuốc hạ áp

Liều lượng an toàn

6-12g/ngày dạng thuốc sắc

Không dùng quá 3 tháng liên tục

Không ngờ tác dụng chữa bệnh từ trần bì lại đa dạng từ hô hấp đến tim mạch như vậy! Đây thực sự là "bảo bối" sức khỏe từ gian bếp mỗi nhà. Hãy lưu lại những công thức này và chia sẻ cho người thân cùng biết!

Thúy Hà (t/h)

https://suckhoeviet.org.vn

Tags:

Tin liên quan

Những lợi ích tuyệt vời từ hoa đậu biếc đối với sức khỏe

15:08 | 30/11/2025 Khỏe - Đẹp

Hoa đậu biếc, còn được biết đến với các tên gọi khác như đậu hoa tím hay bông biếc, là một loài cây leo thân thảo, sống lâu năm và thường được trồng làm rào hoặc giàn hoa. Không chỉ mang vẻ đẹp rực rỡ, hoa đậu biếc còn là một nguyên liệu quý giá với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe.

Những cây thuốc nam giúp làm sạch phổi, giảm ho, long đờm tự nhiên

11:37 | 27/11/2025 Thông tin đa chiều

Trong tự nhiên, có rất nhiều loại cây thuốc nam được y học cổ truyền sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến phổi và đường hô hấp. Những loại cây này không chỉ dễ tìm mà còn mang lại hiệu quả bất ngờ. Dưới đây là danh sách các cây thuốc nam chữa bệnh phổi hiệu quả mà bạn nên tham khảo.

Ai không nên dùng trà gừng - quế khi mùa đông về?

16:53 | 24/11/2025 Thông tin đa chiều

Trà gừng - quế được xem là một loại thức uống ấm áp, đặc biệt hữu ích trong những ngày đông giá rét. Sự kết hợp giữa gừng tươi, quế và cam thảo không chỉ mang lại hương vị thơm ngon mà còn có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, giảm ho lạnh, cảm mạo phong hàn nhẹ. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp để sử dụng loại trà này, bởi tính ấm nóng của nó có thể gây mất cân bằng âm dương và dẫn đến các tác dụng phụ không mong muốn.

Cùng chuyên mục

Bài 3: Những lưu ý khi dùng dây gắm chữa bệnh

14:42 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Dây gắm là một trong những dược liệu quen thuộc trong y học cổ truyền, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp, phong tê thấp, đau nhức mạn tính… Nhờ đặc tính thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, dây gắm được nhiều người tin dùng như một giải pháp tự nhiên, lành tính. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả điều trị tốt và đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh cần nắm rõ những lưu ý quan trọng khi sử dụng loại thảo dược này.

Bài 2: Một số bài thuốc Đông y từ cây gắm phổ biến

14:41 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Từ những thông tin trên, chúng ta có thể thấy được cây gắm đối với sức khỏe của chúng ta là vô cùng có lợi. Dưới đây là một vài bài thuốc phổ biến từ cây gắm cho một vài loại bệnh lý điển hình, tuy nhiên, các bài thuốc chỉ mang tính chất tham khảo, việc sử dụng cần có chỉ định của bác sĩ.

Bài 1: Những lợi ích tuyệt vời của cây gắm

11:09 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Cây gắm là một loại cây mọc khá nhiều ở Việt Nam. Không đơn thuần chỉ là một loại thực vật, cây gắm còn được biết đến là một loại dược liệu có hiệu quả điều trị nhiều căn bệnh khác nhau. Đó cũng là lý do vì sao cây gắm có mặt trong nhiều bài thuốc Đông y từ xưa đến nay.

Bài 3: Những lưu ý khi dùng cây chìa vôi làm thuốc chữa bệnh thoát vị đĩa đệm

09:42 | 05/12/2025 Y học cổ truyền

Trong quá trình áp dụng các bài thuốc từ cây chìa vôi để hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm, người bệnh cần tuân thủ một số lưu ý quan trọng để đảm bảo hiệu quả và tránh những tác dụng không mong muốn. Việc sử dụng dược liệu tự nhiên tuy an toàn nhưng vẫn đòi hỏi sự cẩn trọng, đặc biệt khi người bệnh đang trong giai đoạn đau nặng hoặc có bệnh lý nền phức tạp.

Bài 2: Có thể dùng cây chìa vôi chữa thoát vị đĩa đệm theo các cách sau

09:14 | 04/12/2025 Y học cổ truyền

Dược liệu cây chìa vôi khi được dùng đúng cách sẽ tác động trực tiếp đến phần đĩa đệm đang bị tổn thương, hỗ trợ quá trình hồi phục từ bên trong. Khi đi vào cơ thể, các hoạt chất có trong dược liệu giúp tăng độ bền thành mạch, giảm co cứng cơ, từ đó bổ sung dưỡng chất cho vùng đĩa đệm bị tổn thương và cải thiện lưu thông khí huyết. Nhờ những tác động này, cơn đau do thoát vị đĩa đệm được giảm thiểu dần theo thời gian.

Kỳ 2: Công dụng – cách dùng và các bài thuốc từ cây bầu đất tím

09:22 | 03/12/2025 Y học cổ truyền

Tiếp nối những đặc điểm chung đã giới thiệu ở kỳ 1, kỳ này tập trung vào công dụng, cách dùng và các bài thuốc dân gian có sử dụng cây bầu đất tím. Từ lâu, đây không chỉ là loại rau quen thuộc mà còn là vị thuốc gần gũi, được người dân nhiều vùng miền sử dụng để hỗ trợ điều trị các chứng bệnh thông thường.

Các tin khác

Bài thuốc dân gian đơn giản, dễ thực hiện để chăm sóc sức khỏe mùa đông

18:18 | 02/12/2025 Thông tin đa chiều

Mùa đông là thời điểm cơ thể dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết lạnh giá, khô hanh và các bệnh liên quan đến đường hô hấp, da và hệ miễn dịch. Từ xa xưa, ông cha ta đã sử dụng các bài thuốc dân gian để phòng và trị bệnh một cách hiệu quả. Bài viết này sẽ giới thiệu những bài thuốc dân gian đơn giản, dễ thực hiện nhưng mang lại hiệu quả cao trong việc chăm sóc sức khỏe mùa đông.

Các loại thảo dược tăng cường đề kháng và lợi ích sức khỏe vượt trội

18:18 | 02/12/2025 Thông tin đa chiều

Trong cuộc sống hiện đại, việc chăm sóc sức khỏe ngày càng trở thành ưu tiên hàng đầu. Một trong những cách hiệu quả và bền vững để bảo vệ cơ thể chính là sử dụng các loại thảo dược thiên nhiên, vốn đã được chứng minh có khả năng tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện sức khỏe tổng thể. Dưới đây là những loại thảo dược nổi bật, được nhiều người tin dùng nhờ vào công dụng vượt trội của chúng.

Những tác dụng của cây chìa vôi trong chữa bệnh thoát vị đĩa đệm

09:58 | 01/12/2025 Y học cổ truyền

Dân gian ta có rất nhiều bài thuốc từ dược liệu tự nhiên có tác dụng chữa bệnh vừa hiệu quả vừa an toàn. Trong số đó, không thể không kể đến cây chìa vôi với những lợi ích nổi bật trong hỗ trợ điều trị bệnh thoát vị đĩa đệm. Vậy dùng cây chìa vôi như thế nào để đạt được công dụng cao nhất? Những chia sẻ dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tác dụng và cách sử dụng dược liệu quen thuộc này.

Kỳ cuối: Bài thuốc ngoài da và lưu ý khi sử dụng cây bầu đất tím

09:55 | 01/12/2025 Y học cổ truyền

Sau khi tìm hiểu đặc điểm, công dụng và các bài thuốc ăn uống từ cây bầu đất tím, kỳ 3 sẽ giới thiệu các bài thuốc dùng ngoài da và những lưu ý quan trọng khi sử dụng loại dược liệu này để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Trà phổ nhĩ: Tinh hoa trà Á Đông và những lợi ích sức khỏe

07:41 | 29/11/2025 Y học cổ truyền

Trà phổ nhĩ là một trong những dòng trà độc đáo nhất, nổi tiếng với quá trình lên men tự nhiên và hương vị càng để lâu càng “chín”, càng đậm sâu. Không giống các loại trà xanh hay trà đen thông thường, phổ nhĩ có thể được cất giữ hàng chục năm, phát triển mùi thơm trầm ấm, đất ẩm và vị ngọt hậu rất đặc trưng. Nhiều tín đồ trà gọi đây là loại trà “càng uống càng ghiền”.

Kỳ 1: Tìm hiểu chung về cây bầu đất tím

08:34 | 28/11/2025 Y học cổ truyền

Trong đời sống ẩm thực và y học dân gian Việt Nam, cây bầu đất tím từ lâu đã trở thành một loại rau – dược liệu quen thuộc. Không chỉ góp mặt trong bữa cơm hằng ngày, loại cây này còn được nhiều gia đình sử dụng như vị thuốc hỗ trợ điều trị một số bệnh lý thường gặp. Những đặc tính nổi bật về hình thái, giá trị dinh dưỡng và dược tính đã khiến cây bầu đất được tin dùng rộng rãi ở nhiều địa phương.

Hạt cau trị giun sán, đầy trướng bụng

16:07 | 27/11/2025 Y học cổ truyền

Cây cau được trồng rất nhiều tại nước ta, đặc biệt là vùng nông thôn. Không chỉ được sử dụng nhiều trong các ngày lễ Tết, giỗ, rằm, cau nhiều tác dụng trị bệnh, đặc biệt là hạt cau.

Nấm hương - "Trợ thủ cho sức khỏe" từ gian bếp

11:20 | 27/11/2025 Y học cổ truyền

Nấm hương - thực phẩm quen thuộc, nguyên liệu cho những món ăn thơm ngon, bổ dưỡng. Trong Đông y, nấm hương được gọi là “thực phẩm trường thọ” nhờ tác dụng tăng cường sức khỏe toàn thân. Ngày nay, y học hiện đại cũng ghi nhận nhiều lợi ích của nấm hương trong việc hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh.

Các bài thuốc từ cây cau

09:52 | 26/11/2025 Y học cổ truyền

Trong Đông y thường dùng hai vị thuốc từ quả cau lấy tên thuốc là binh lang (hạt cau) và đại phúc bì (vỏ cau). Ngoài ra các bộ phận của cây cau đều có tác dụng chữa bệnh.

Bụp Giấm – Loại thảo dược đỏ sẫm hỗ trợ đường huyết, giảm mỡ máu

16:53 | 24/11/2025 Thông tin đa chiều

Bụp giấm, một loại thảo dược với sắc đỏ sẫm như rượu vang, đang ngày càng được chú ý nhờ những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Từng bị nhầm lẫn với Actiso Đà Lạt do hình dáng lá đài tương tự, nhưng thực chất đây là hai loài hoàn toàn khác biệt. Bụp giấm không chỉ là một loại hoa đẹp mắt mà còn mang lại nhiều công dụng hỗ trợ sức khỏe, đặc biệt đối với người tiểu đường và những ai muốn cải thiện mỡ máu.

Xem thêm

Hoạt động hội

Diễn đàn quốc tế Lạc Bệnh Học lần thứ 21: Hội Nam Y Việt Nam làm cầu nối đưa Lạc Bệnh Học vươn tầm thế giới

23-11-2025 07:00 Tin tức

TTND. GS. TS. Trương Việt Bình khẳng định, Hội Nam Y Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế, đặc biệt với các cơ sở nghiên cứu hàng đầu của Trung Quốc và nhiều quốc gia khác, nhằm đưa Lạc bệnh học cũng như y học cổ truyền Việt Nam lên tầm cao mới.

Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ” - Cùng hành động và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

09-11-2025 17:00 Hoạt động hội

Ngày 9/11, tại Khu Du lịch Ao Vua (Hà Nội), hơn 200 đại biểu, chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực y học hiện đại và y học cổ truyền đã tham dự Hội thảo khoa học “Sức khỏe não bộ: Phòng ngừa suy giảm và tăng cường trí nhớ”.

Chi hội Nam y Trà Vinh tổ chức thành công đại hội đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

04-11-2025 10:14 Hoạt động hội

SKV - Vĩnh Long, ngày 3/11/2025 – Trong không khí hân hoan và trang trọng, Chi Hội Nam Y Trà Vinh trực thuộc Hội Nam Y Việt Nam đã long trọng tổ chức Đại hội Đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2025 – 2030, đánh dấu bước phát triển mới sau 5 năm hoạt động tích cực, hiệu quả trong công tác khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Chi hội Nam y tỉnh An Giang lan tỏa yêu thương – trao gửi niềm tin tới người dân khó khăn khóm Long Thạnh

17-10-2025 21:58 Hoạt động hội

Thực hiện kế hoạch công tác thường niên quý III năm 2025, Chi Hội Nam y tỉnh An Giang đã tổ chức chương trình thiện nguyện ý nghĩa tại khóm Long Thạnh, phường Long Phú, tỉnh An Giang.

“Trái tim yêu thương” – Chi hội Nam y Kon Tum mang Trung thu về thôn nghèo Đăk Hà

05-10-2025 14:21 Hoạt động hội

Ngày 4/10/2025, tại thôn 10, xã Đăk Hà, tỉnh Quảng Ngãi, Chi hội Nam Y Kon Tum đã tổ chức chương trình thiện nguyện đầy ý nghĩa mang tên “Trái tim yêu thương”