Cách sử dụng dược liệu an toàn, hiệu quả, khoa học

Từ cổ xưa, con người đã biết cách dùng các loại cây, động vật hay những thứ trong tự nhiên để làm thuốc phòng và chữa trị bệnh. Theo thời gian, những kinh nghiệm này được lưu truyền, chọn lọc và nghiên cứu tìm kiếm những bằng chứng khoa học đáng tin cậy, rõ ràng hơn.
Rau má - dược liệu tuyệt vời giúp cải thiện trí nhớ, làm đẹp da Rau má - dược liệu tuyệt vời giúp cải thiện trí nhớ, làm đẹp da
Linh chi - dược liệu quý ngàn năm tăng cường sức khỏe, bồi bổ cơ thể Linh chi - dược liệu quý ngàn năm tăng cường sức khỏe, bồi bổ cơ thể

Thuốc từ dược liệu là gì?

Theo Luật Dược số 105/2016/QH13 quy định thì dược liệu có nguồn gốc từ nhiều thành phần khác nhau trong tự nhiên như từ động vật, vi sinh vật hay phổ biến nhất là các loại thảo dược tốt cho sức khoẻ của con người. Dược liệu có thể là toàn bộ hoặc một bộ phận của một cây, một con vật hoặc có thể là một vài bộ phận của chúng. Những sản phẩm được tách chiết từ cây, động vật như tinh dầu, sáp, dầu mỡ, gôm có thể dùng làm thuốc cũng thuộc phạm vi dược liệu.

Tác dụng của dược liệu trong điều trị bệnh đã được nghiên cứu và chứng minh bởi các thầy thuốc y học cổ truyền và các công trình nghiên cứu khoa học từ chuyên gia. Ngoài công dụng chữa bệnh, dược liệu còn chứa các thành phần giàu dinh dưỡng, giúp hồi phục sức khỏe con người tốt hơn.

Dược liệu có hai hướng sử dụng như sau: Chế biến, bào chế hay phối hợp theo lý luận và phương pháp của Y học cổ truyền hoặc kinh nghiệm dân gian để tạo thành thuốc cổ truyền. Thuốc này có dạng bào chế truyền thống như thuốc sắc, viên hoàn, tán hoặc dạng bào chế hiện đại như viên nang, siro… Cùng với các phương pháp chữa trị khác, nền y học cổ truyền hiện nay phát triển song song như một phương pháp điều trị hỗ trợ và thay thế (y học thay thế) cho phương pháp điều trị thông thường.

Hiện đại hơn, dược liệu được nghiên cứu để chiết xuất và bào chế thành thuốc hoá dược, thuốc dược liệu hay thực phẩm chức năng, ở dạng mới như viên nén, viên nang, thuốc tiêm…

Cách sử dụng dược liệu an toàn, hiệu quả, khoa học
Dược liệu đa số đều có nguồn gốc từ thiên nhiên.

Như vậy, thuốc dược liệu là thuốc có thành phần từ dược liệu và có tác dụng, được sử dụng dựa trên bằng chứng khoa học hiện đại. Những thuốc có hoạt chất tinh khiết chiết xuất từ dược liệu hoặc có sự kết hợp giữa dược liệu với các hoạt chất hóa học tổng hợp thì không được gọi là thuốc từ dược liệu mà là thuốc hoá dược. Các thuốc này có dạng bào chế hiện đại và được sử dụng bên cạnh các thuốc tân dược (thuốc Tây) trong điều trị, phòng ngừa bệnh.

Y học cổ truyền ở Việt Nam đã tồn tại từ rất lâu gắn liền với các kinh nghiệm dân gian, bài thuốc sử dụng các cây, con vật hay khoáng vật (gọi chung là dược liệu) để phòng và chữa bệnh. Sự xuất hiện thuốc dược liệu là do kinh nghiệm thực tiễn đấu tranh với bệnh tật của con người mà tìm ra. Số lượng, chất lượng thuốc cũng tiến bộ theo nền sản xuất của xã hội.

Hiện nay, cây dược liệu là nguồn nguyên liệu chính trong các bài thuốc cổ truyền cũng như được nghiên cứu, chiết xuất, bào chế thành thuốc. Trước đây, nguồn nguyên liệu thảo dược có sẵn trong tự nhiên, sau thiếu dần phải gieo trồng, thu hái mới có được. Bên cạnh các loại thảo dược có sẵn ở nước ta gọi là thuốc Nam, nước ta còn phải nhập khẩu thêm các loại thảo dược từ các nước khác như Trung Quốc, Triều Tiên… gọi là thuốc Bắc.

Những lưu ý khi sử dụng dược liệu

Bên cạnh các dược liệu được sử dụng rộng rãi với nhiều nghiên cứu cho thấy mức độ lành tính cao, cũng có những dược liệu chưa được nghiên cứu kỹ, người dân sử dụng theo kinh nghiệm tại địa phương thì hoàn toàn có thể có độc tố và từ đó gây nên những tác dụng nguy hiểm đến người dùng. Khi muốn sử dụng dược liệu làm thuốc, bước đầu tiên cần làm là thu hái cần tuân theo nguyên tắc "3 đúng":

Đúng thuốc dược liệu (đúng tên, đúng loài). Để tránh nhầm lẫn khi không thống nhất được tên gọi do sự khác nhau của vùng miền, thì bạn cần lưu ý rằng tên chính thức của dược liệu sẽ căn cứ vào tên khoa học của dược liệu.

Cách sử dụng dược liệu an toàn, hiệu quả, khoa học
Muốn sử dụng dược liệu làm thuốc cần chọn đúng đúng tên và đúng loài.

Đúng bộ phận dùng vì không phải bộ phận nào cũng được sử dụng làm thuốc, và mỗi bộ phận trong cùng một cây, một con vật cũng sẽ có tác dụng và mục đích sử dụng khác nhau.

Đúng thời điểm để hàm lượng hoạt chất trong dược liệu cao nhất có thể.

Tiếp đó, công đoạn sơ chế, chế biến cũng rất quan trọng để đảm bảo dược liệu vừa được loại bỏ đi độc tố, vừa không bị mất đi hoạt chất có tác dụng và có thể bảo quản lâu.

Người dùng khi mua dược liệu về sử dụng cần tìm hiểu những cơ sở uy tín và học cách phân biệt, đánh giá để tránh mua phải sản phẩm giả, kém chất lượng. Ngoài ra, không nên tự ý sử dụng dược liệu tùy tiện mà cần phải được chẩn đoán đúng bệnh, đúng liều để tránh "rước họa vào thân".

Hiện nay, con người đã sáng tạo ra được rất nhiều cách sử dụng dược liệu để chữa bệnh nhưng phổ biến nhất gồm 4 cách sau:

Trà hay nước sắc: Một cách thường thấy với trà là sấy khô dược liệu thành dạng trà túi lọc để giữ được đặc tính trong quá trình vận chuyển đến người dùng cuối. Dạng thứ hai là sắc thuốc. Người ta thường kết hợp các loại dược liệu và đun sắc trong nhiều tiếng để có thể sử dụng như là một loại vị thuốc, trị các chứng bệnh theo kê đơn và hướng dẫn từ thầy thuốc.

Dạng cồn thuốc: Phổ biến nhất ở dạng này là rượu thuốc và cồn ngọt. Các loại thuốc này được chế biến chuyên dụng bằng cách pha dung môi 100% thuần ethanol với cây dược liệu. Quá trình sau chiết xuất từ cồn thuốc sẽ có tỷ lệ ethanol lưu lại vào khoảng 25% hoặc những trường hợp cụ thể lên đến 90%. Sau đó hỗn hợp này được chiết xuất thành dạng lỏng hoặc dạng khô (viên nén) để sử dụng.

Dạng tinh dầu: Thường thấy ở các loại thuốc như dầu gió, thuốc mỡ, dầu thoa, kem hoặc các dạng dung dịch lỏng khác.

Dạng bột cốm: Dạng bột cốm được sản xuất bằng cách đưa nguồn dược liệu thô vào sản xuất từ các hệ thống cô chiết, cô cao, sấy phun sương để đưa ra thành phẩm là dạng bột cốm. Có thể hoà tan vào nước và sử dụng trực tiếp.

Nguồn: Cách sử dụng dược liệu an toàn, hiệu quả, khoa học

Bảo Nguyên/suckhoedoisong.vn
https://suckhoeviet.org.vn/

Tin liên quan

Phát triển tiềm năng dược liệu ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam

Phát triển tiềm năng dược liệu ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam

Hội Đông y tỉnh Quảng Nam vừa tổ chức hội thảo chuyên đề báo cáo kết quả khảo sát dược liệu và đề xuất một số giải pháp về khai thác, chế biến, bảo quản dược liệu nhằm phát triển tiềm năng dược liệu ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam.
Những lợi ích không ngờ của lá hẹ đối với sức khỏe

Những lợi ích không ngờ của lá hẹ đối với sức khỏe

Lá hẹ là một loại rau gia vị phổ biến, thường xuất hiện trong nhiều món ăn truyền thống. Đáng chú ý, nó không chỉ là một loại gia vị, mà còn được biết đến trong y học cổ truyền với khả năng hỗ trợ điều trị một số bệnh hiệu quả.
Công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ cây giao

Công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ cây giao

Cây giao, còn được biết đến với các tên khác như san hô xanh, cây xương khô, cành giao, thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae), được gọi tên khoa học là Euphorbia tirucalli. Dược liệu này được sử dụng trong y học cổ truyền dùng để hỗ trợ chữa trị các bệnh như giảm cơn đau xương khớp và viêm xoang...

Cùng chuyên mục

Rau sâm đất - Giá trị với sức khỏe có thể bạn chưa biết

Rau sâm đất - Giá trị với sức khỏe có thể bạn chưa biết

Cây sâm đất còn được gọi với các tên khác như sâm mồng tơi, sâm thổ Cao Ly, đông dương sâm, sâm thảo, giả nhân sâm... Nó có tên khoa học là Talinum fruticosum, thuộc họ rau sam, nhưng với công dụng và lợi ích mang lại cho sức khỏe mà cây này được dân gian đặt tên là sâm đất.
Tắm lá mùi già: Phong tục ngày tất niên và tác dụng đối với sức khỏe

Tắm lá mùi già: Phong tục ngày tất niên và tác dụng đối với sức khỏe

Theo quan niệm xưa, phong tục tắm lá mùi vào ngày cuối năm là để xua tan những điều xui xẻo, không vui trong năm cũ để sẵn sàng đón một năm mới tốt đẹp hơn. Ngoài ý nghĩa tinh thần, việc tắm lá mùi già còn rất có lợi cho sức khỏe.
Một số bài thuốc cổ truyền giúp phòng bệnh trong dịp Tết

Một số bài thuốc cổ truyền giúp phòng bệnh trong dịp Tết

Tết Nguyên đán là dịp đoàn tụ gia đình, bạn bè, và thời gian cho những bữa tiệc thịnh soạn, những chuyến đi chơi sau 1 năm làm việc vất vả. Vì vậy, chế độ ăn uống và sinh hoạt của nhiều gia đình có sự thay đổi, có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.
Hội Nam y Việt Nam: Tiếp tục đẩy mạnh kế thừa, phát huy tri thức y dược của Y Tổ Thiền sư Tuệ Tĩnh

Hội Nam y Việt Nam: Tiếp tục đẩy mạnh kế thừa, phát huy tri thức y dược của Y Tổ Thiền sư Tuệ Tĩnh

Dân tộc Việt Nam đã trải qua hàng ngàn năm lịch sử, nhân dân Việt Nam đã tích lũy được một bề dày tri thức và nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống hàng ngày; trong đó có những tri thức và kinh nghiệm về chăm sóc bảo vệ sức khỏe phát triển giống nòi.
Điểm danh các loại thảo dược giúp mắt sáng, tăng cường thị lực

Điểm danh các loại thảo dược giúp mắt sáng, tăng cường thị lực

Ngày nay, cùng với sự phát triển của thời đại, việc tiếp xúc nhiều với máy tính, điện thoại sẽ khiến đôi mắt bị "quá tải", gia tăng các bệnh về mắt. Để bảo vệ "cửa sổ tâm hồn" và cải thiện thị lực, cùng tham khảo một số loại thảo dược sau.
Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Năm 2024 là một dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển của Hội Nam Y Việt Nam, với nhiều thành tựu đáng tự hào trong việc kết nối hội viên, đào tạo chuyên môn và thực hiện các hoạt động xã hội ý nghĩa. Bước sang năm 2025, Hội tiếp tục đặt ra những mục tiêu nhằm mở rộng quy mô hoạt động và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Những phương hướng mới không chỉ khẳng định vai trò của Nam Y trong ngành y học cổ truyền mà còn mở ra cơ hội hợp tác và phát triển.

Các tin khác

Một số vị thuốc đông y nên dùng khi bị thiếu máu

Một số vị thuốc đông y nên dùng khi bị thiếu máu

Y học cổ truyền có nhiều vị thuốc bổ huyết, lưu thông máu. Cùng khám phá những vị thuốc này để có sự lựa chọn phù hợp với tình trạng sức khỏe của mỗi người.
Chữa trị chứng Thạch lâm (sỏi đường niệu) dưới góc nhìn Y học hiện đại

Chữa trị chứng Thạch lâm (sỏi đường niệu) dưới góc nhìn Y học hiện đại

(SKV) - Bệnh sỏi đường tiết niệu được mô tả trong chứng Thạch lâm của Y học cổ truyền (YHCT). Trong dân gian lưu truyền nhiều phương pháp chữa trị và đa số là bệnh điển hình bằng các triệu chứng đái ra sỏi, cơn đau bão thận và tiểu máu. Các bài thuốc chủ yếu nhằm theo cơ chế giãn cơ trơn đường niệu, lợi tiểu tăng áp lực dòng chảy và điều chỉnh pH. Thực tế những tác dụng này chỉ với phù hợp phương pháp tống sỏi thuôn (tròn, nhẵn, đường kính dưới 7mm) nhưng người bệnh luôn tự cảm nhận sỏi to đến hàng cm theo mức độ cơn đau bão thận và vai trò điều chỉnh pH có sự nhầm lẫn.
Sóng sinh học tế bào gốc và giả thuyết mới về cơ chế tác dụng của huyệt

Sóng sinh học tế bào gốc và giả thuyết mới về cơ chế tác dụng của huyệt

(SKV) - Theo tổ chức Y tế thế giới WHO công bố trong “Báo cáo danh mục châm cứu bấm huyệt tiêu chuẩn quốc tế năm 1991” với 361 huyệt đạo truyền thống trên cơ thể người có tác dụng thực tế trong chẩn đoán, chữa trị và phòng ngừa bệnh tật dù không có cơ sở giải phẫu chứng minh. Huyệt có tác dụng theo cơ chế nào luôn là câu hỏi y học cần được giải thích rõ ràng hơn thuyết thần kinh thể dịch vẫn bị hạn chế. Một giả thuyết mới đang nhận được nhiều sự đồng tình của nhiều nhà khoa học Y học hiện đại (YHHĐ) lẫn Y học cổ truyền (YHCT): nguồn phát xung phản xạ không dây tại các tế bào gốc (huyệt Nguyên) tới các cơ quan đích thực hiện chức năng bị bệnh (tế bào không đảm bảo chức năng) thông qua sự kích hoạt truyền tin (huyệt ngũ du, huỳnh…).
Tác dụng của mật ong theo Đông y

Tác dụng của mật ong theo Đông y

Mật ong là thực phẩm "đa năng" với nhiều giá trị dinh dưỡng, đồng thời là một vị thuốc tốt cho sức khỏe. Cùng tìm hiểu công dụng và cách sử dụng mật ong theo y học cổ truyền.
Một số vị thuốc dân gian hỗ trợ điều trị mất ngủ

Một số vị thuốc dân gian hỗ trợ điều trị mất ngủ

Sử dụng cây thuốc dân gian là giải pháp an toàn, lành tính được nhiều người lựa chọn để điều trị chứng mất ngủ.
Vị thuốc quý từ quả phật thủ

Vị thuốc quý từ quả phật thủ

Phật thủ là loại quả có hình dáng độc lạ, thường được dùng để dâng lên ban thờ với ý nghĩa tâm linh. Không những thế, loại quả này còn là vị thuốc hỗ trợ tiêu hóa, đau bụng, viêm amidan...
Những loại thảo dược giúp phòng chống cảm cúm hiệu quả

Những loại thảo dược giúp phòng chống cảm cúm hiệu quả

Thời tiết lạnh và ô nhiễm không khí là điều kiện cho các loại virus cũng như tình trạng cảm cúm tăng mạnh. Để phòng ngừa, bạn nên tăng cường sử dụng các loại thảo dược, vừa an toàn, lành tính lại khá hiệu quả.
[E-Magazine] Nghệ - Vị thuốc tự nhiên với nhiều công dụng

[E-Magazine] Nghệ - Vị thuốc tự nhiên với nhiều công dụng

Nghệ là một loại gia vị tự nhiên quen thuộc trong căn bếp của mọi nhà. Không những thế, củ nghệ còn là một phương thuốc cổ truyền quý, có nhiều công dụng với sức khỏe như kháng viêm, phòng cảm cúm, hỗ trợ hệ tiêu hóa...
Quy định về điều trị ban ngày bằng y học cổ truyền tại bệnh viện

Quy định về điều trị ban ngày bằng y học cổ truyền tại bệnh viện

Mới đây, Bộ Y tế ban hành thông tư số 56/2024/TT-BYT ngày 31/12/2024 quy định về điều trị ban ngày bằng y học cổ truyền tại bệnh viện.
Một số bài thuốc đông y giúp giảm cân

Một số bài thuốc đông y giúp giảm cân

Những người bị rối loạn hấp thụ và chuyển hóa... thường gặp tình trạng dư thừa cân nặng. Một số bài thuốc đông y có thể giúp khắc phục tình trạng này hiệu quả, an toàn.
Xem thêm
Thư chúc mừng năm mới - Xuân Ất Tỵ 2025 của Chủ tịch Hội Nam Y Việt Nam

Thư chúc mừng năm mới - Xuân Ất Tỵ 2025 của Chủ tịch Hội Nam Y Việt Nam

TTND.GS.TS Trương Việt Bình - Chủ tịch Hội Nam Y Việt Nam đã gửi thư chúc mừng tới toàn thể hội viên, các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp đối tác và bạn đọc Tạp chí Sức Khỏe Việt.
Hội Nam y Việt Nam tổng kết công tác hoạt động năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 - khu vực phía Nam

Hội Nam y Việt Nam tổng kết công tác hoạt động năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 - khu vực phía Nam

SKV - Sáng 18/01, Hội nghị tổng kết hoạt động năm 2024 và triển khai kế hoạch công tác năm 2025 (khu vực phía Nam) của Hội Nam y Việt Nam đã được tổ chức long trọng tại Hội trường Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ (Quận 3, TP.HCM).
Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Hội Nam Y Việt Nam: Tiếp tục phát triển vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Năm 2024 là một dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển của Hội Nam Y Việt Nam, với nhiều thành tựu đáng tự hào trong việc kết nối hội viên, đào tạo chuyên môn và thực hiện các hoạt động xã hội ý nghĩa. Bước sang năm 2025, Hội tiếp tục đặt ra những mục tiêu nhằm mở rộng quy mô hoạt động và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Những phương hướng mới không chỉ khẳng định vai trò của Nam Y trong ngành y học cổ truyền mà còn mở ra cơ hội hợp tác và phát triển.
Ninh Thuận: Hội Nam y Việt Nam Công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Ninh Thuận

Ninh Thuận: Hội Nam y Việt Nam Công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Ninh Thuận

Sáng 12/01, Hội Nam y Việt Nam đã tổ chức Lễ công bố quyết định thành lập Chi hội Nam y Ninh Thuận và Đại hội lần thứ nhất Chi hội Nam y Ninh Thuận, nhiệm kỳ 2024-2029.
Sóc Trăng: Đại hội Chi hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng  lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

Sóc Trăng: Đại hội Chi hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030

Sáng ngày 08/01/2025, tại Thành phố Sóc Trăng tỉnh Sóc Trăng, Chi Hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng đã long trọng tổ chức Đại hội Chi hội Nam Y tỉnh Sóc Trăng lần thứ II, nhiệm kỳ 2025-2030.
Phiên bản di động