Cách sử dụng dược liệu an toàn, hiệu quả, khoa học

Từ cổ xưa, con người đã biết cách dùng các loại cây, động vật hay những thứ trong tự nhiên để làm thuốc phòng và chữa trị bệnh. Theo thời gian, những kinh nghiệm này được lưu truyền, chọn lọc và nghiên cứu tìm kiếm những bằng chứng khoa học đáng tin cậy, rõ ràng hơn.
Rau má - dược liệu tuyệt vời giúp cải thiện trí nhớ, làm đẹp da Rau má - dược liệu tuyệt vời giúp cải thiện trí nhớ, làm đẹp da
Linh chi - dược liệu quý ngàn năm tăng cường sức khỏe, bồi bổ cơ thể Linh chi - dược liệu quý ngàn năm tăng cường sức khỏe, bồi bổ cơ thể

Thuốc từ dược liệu là gì?

Theo Luật Dược số 105/2016/QH13 quy định thì dược liệu có nguồn gốc từ nhiều thành phần khác nhau trong tự nhiên như từ động vật, vi sinh vật hay phổ biến nhất là các loại thảo dược tốt cho sức khoẻ của con người. Dược liệu có thể là toàn bộ hoặc một bộ phận của một cây, một con vật hoặc có thể là một vài bộ phận của chúng. Những sản phẩm được tách chiết từ cây, động vật như tinh dầu, sáp, dầu mỡ, gôm có thể dùng làm thuốc cũng thuộc phạm vi dược liệu.

Tác dụng của dược liệu trong điều trị bệnh đã được nghiên cứu và chứng minh bởi các thầy thuốc y học cổ truyền và các công trình nghiên cứu khoa học từ chuyên gia. Ngoài công dụng chữa bệnh, dược liệu còn chứa các thành phần giàu dinh dưỡng, giúp hồi phục sức khỏe con người tốt hơn.

Dược liệu có hai hướng sử dụng như sau: Chế biến, bào chế hay phối hợp theo lý luận và phương pháp của Y học cổ truyền hoặc kinh nghiệm dân gian để tạo thành thuốc cổ truyền. Thuốc này có dạng bào chế truyền thống như thuốc sắc, viên hoàn, tán hoặc dạng bào chế hiện đại như viên nang, siro… Cùng với các phương pháp chữa trị khác, nền y học cổ truyền hiện nay phát triển song song như một phương pháp điều trị hỗ trợ và thay thế (y học thay thế) cho phương pháp điều trị thông thường.

Hiện đại hơn, dược liệu được nghiên cứu để chiết xuất và bào chế thành thuốc hoá dược, thuốc dược liệu hay thực phẩm chức năng, ở dạng mới như viên nén, viên nang, thuốc tiêm…

Cách sử dụng dược liệu an toàn, hiệu quả, khoa học
Dược liệu đa số đều có nguồn gốc từ thiên nhiên.

Như vậy, thuốc dược liệu là thuốc có thành phần từ dược liệu và có tác dụng, được sử dụng dựa trên bằng chứng khoa học hiện đại. Những thuốc có hoạt chất tinh khiết chiết xuất từ dược liệu hoặc có sự kết hợp giữa dược liệu với các hoạt chất hóa học tổng hợp thì không được gọi là thuốc từ dược liệu mà là thuốc hoá dược. Các thuốc này có dạng bào chế hiện đại và được sử dụng bên cạnh các thuốc tân dược (thuốc Tây) trong điều trị, phòng ngừa bệnh.

Y học cổ truyền ở Việt Nam đã tồn tại từ rất lâu gắn liền với các kinh nghiệm dân gian, bài thuốc sử dụng các cây, con vật hay khoáng vật (gọi chung là dược liệu) để phòng và chữa bệnh. Sự xuất hiện thuốc dược liệu là do kinh nghiệm thực tiễn đấu tranh với bệnh tật của con người mà tìm ra. Số lượng, chất lượng thuốc cũng tiến bộ theo nền sản xuất của xã hội.

Hiện nay, cây dược liệu là nguồn nguyên liệu chính trong các bài thuốc cổ truyền cũng như được nghiên cứu, chiết xuất, bào chế thành thuốc. Trước đây, nguồn nguyên liệu thảo dược có sẵn trong tự nhiên, sau thiếu dần phải gieo trồng, thu hái mới có được. Bên cạnh các loại thảo dược có sẵn ở nước ta gọi là thuốc Nam, nước ta còn phải nhập khẩu thêm các loại thảo dược từ các nước khác như Trung Quốc, Triều Tiên… gọi là thuốc Bắc.

Những lưu ý khi sử dụng dược liệu

Bên cạnh các dược liệu được sử dụng rộng rãi với nhiều nghiên cứu cho thấy mức độ lành tính cao, cũng có những dược liệu chưa được nghiên cứu kỹ, người dân sử dụng theo kinh nghiệm tại địa phương thì hoàn toàn có thể có độc tố và từ đó gây nên những tác dụng nguy hiểm đến người dùng. Khi muốn sử dụng dược liệu làm thuốc, bước đầu tiên cần làm là thu hái cần tuân theo nguyên tắc "3 đúng":

Đúng thuốc dược liệu (đúng tên, đúng loài). Để tránh nhầm lẫn khi không thống nhất được tên gọi do sự khác nhau của vùng miền, thì bạn cần lưu ý rằng tên chính thức của dược liệu sẽ căn cứ vào tên khoa học của dược liệu.

Cách sử dụng dược liệu an toàn, hiệu quả, khoa học
Muốn sử dụng dược liệu làm thuốc cần chọn đúng đúng tên và đúng loài.

Đúng bộ phận dùng vì không phải bộ phận nào cũng được sử dụng làm thuốc, và mỗi bộ phận trong cùng một cây, một con vật cũng sẽ có tác dụng và mục đích sử dụng khác nhau.

Đúng thời điểm để hàm lượng hoạt chất trong dược liệu cao nhất có thể.

Tiếp đó, công đoạn sơ chế, chế biến cũng rất quan trọng để đảm bảo dược liệu vừa được loại bỏ đi độc tố, vừa không bị mất đi hoạt chất có tác dụng và có thể bảo quản lâu.

Người dùng khi mua dược liệu về sử dụng cần tìm hiểu những cơ sở uy tín và học cách phân biệt, đánh giá để tránh mua phải sản phẩm giả, kém chất lượng. Ngoài ra, không nên tự ý sử dụng dược liệu tùy tiện mà cần phải được chẩn đoán đúng bệnh, đúng liều để tránh "rước họa vào thân".

Hiện nay, con người đã sáng tạo ra được rất nhiều cách sử dụng dược liệu để chữa bệnh nhưng phổ biến nhất gồm 4 cách sau:

Trà hay nước sắc: Một cách thường thấy với trà là sấy khô dược liệu thành dạng trà túi lọc để giữ được đặc tính trong quá trình vận chuyển đến người dùng cuối. Dạng thứ hai là sắc thuốc. Người ta thường kết hợp các loại dược liệu và đun sắc trong nhiều tiếng để có thể sử dụng như là một loại vị thuốc, trị các chứng bệnh theo kê đơn và hướng dẫn từ thầy thuốc.

Dạng cồn thuốc: Phổ biến nhất ở dạng này là rượu thuốc và cồn ngọt. Các loại thuốc này được chế biến chuyên dụng bằng cách pha dung môi 100% thuần ethanol với cây dược liệu. Quá trình sau chiết xuất từ cồn thuốc sẽ có tỷ lệ ethanol lưu lại vào khoảng 25% hoặc những trường hợp cụ thể lên đến 90%. Sau đó hỗn hợp này được chiết xuất thành dạng lỏng hoặc dạng khô (viên nén) để sử dụng.

Dạng tinh dầu: Thường thấy ở các loại thuốc như dầu gió, thuốc mỡ, dầu thoa, kem hoặc các dạng dung dịch lỏng khác.

Dạng bột cốm: Dạng bột cốm được sản xuất bằng cách đưa nguồn dược liệu thô vào sản xuất từ các hệ thống cô chiết, cô cao, sấy phun sương để đưa ra thành phẩm là dạng bột cốm. Có thể hoà tan vào nước và sử dụng trực tiếp.

Nguồn: Cách sử dụng dược liệu an toàn, hiệu quả, khoa học

Bảo Nguyên/suckhoedoisong.vn
https://suckhoeviet.org.vn/

Tin liên quan

Tiềm năng to lớn và thế mạnh vượt trội từ phát triển dược liệu dưới tán rừng

Tiềm năng to lớn và thế mạnh vượt trội từ phát triển dược liệu dưới tán rừng

Việc phát huy giá trị cây dược liệu tại các khu rừng đang mở ra một hướng đi đầy triển vọng và bền vững cho nền kinh tế nông lâm nghiệp của Việt Nam. Mô hình này không chỉ góp phần quan trọng vào việc tạo sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân vùng cao, mà còn đóng vai trò thiết yếu trong công tác bảo vệ, khai thác hiệu quả và bền vững tài nguyên rừng quý giá.
Hòa Bình: "Kho Báu Xanh" vùng dược liệu quý

Hòa Bình: "Kho Báu Xanh" vùng dược liệu quý

Hòa Bình không chỉ sở hữu cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp mà còn là nơi ẩn chứa một "kho báu xanh" – nguồn tài nguyên dược liệu vô cùng phong phú và đa dạng.
Mái tóc: Quyền lực dịu dàng của người phụ nữ

Mái tóc: Quyền lực dịu dàng của người phụ nữ

Mái tóc từ lâu đã được coi là một trong những "vũ khí" sắc đẹp vô cùng quan trọng của người phụ nữ. Không chỉ là của sự quyến rũ, mà còn là biểu tượng của sức khỏe, sự tự tin và vẻ đẹp tự nhiên. Đặc biệt, một mái tóc dày, bóng khỏe và mềm mượt luôn là mong muốn của hầu hết chị em phụ nữ. Vì vậy, việc chọn lựa sản phẩm dầu gội phù hợp với loại tóc và da đầu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự khỏe mạnh cho mái tóc.

Cùng chuyên mục

Một số lưu ý khi sử dụng Sử quân tử

Một số lưu ý khi sử dụng Sử quân tử

Trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam, Sử quân tử là một vị thuốc dân dã nhưng có giá trị đặc biệt trong điều trị giun đũa và hỗ trợ trẻ em thể trạng yếu, gầy còm, chậm phát triển. Với đặc tính an toàn, hiệu quả và dễ sử dụng, cây thuốc này đã gắn bó với nhiều thế hệ người Việt trong chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là trẻ nhỏ.
Công dụng của Thành ngạnh đối với sức khỏe

Công dụng của Thành ngạnh đối với sức khỏe

Trong kho tàng dược liệu phong phú của Việt Nam, Thành ngạnh là một cái tên còn khá xa lạ với nhiều người, nhưng lại được giới y học cổ truyền đánh giá cao về giá trị dược lý. Với thành phần chứa nhiều hợp chất sinh học có lợi cho sức khỏe, Thành ngạnh được xem là vị thuốc hỗ trợ tăng cường trí nhớ, bảo vệ hệ tim mạch và cải thiện hệ tiêu hóa một cách tự nhiên và an toàn.
Quả cóc hỗ trợ ngăn ngừa lão hóa như thế nào?

Quả cóc hỗ trợ ngăn ngừa lão hóa như thế nào?

Quả cóc (còn gọi là sấu gai, quả sổ, tên khoa học Spondias dulcis) vốn là loại trái cây quen thuộc với nhiều người Việt Nam, đặc biệt là trong các món ăn vặt như cóc dầm, cóc muối, hoặc đơn giản là ăn tươi chấm muối ớt. Tuy nhiên, ít ai biết rằng đằng sau vị chua đặc trưng và lớp vỏ sần sùi của quả cóc lại là một “kho báu” dinh dưỡng với nhiều lợi ích đối với sức khỏe, đặc biệt là trong việc ngăn ngừa lão hóa và kiểm soát mức cholesterol trong máu.
Những bệnh nào nên kiêng ăn bưởi?

Những bệnh nào nên kiêng ăn bưởi?

Bưởi là loại trái cây giàu vitamin C, chất xơ và các chất chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe. Không chỉ giúp đẹp da, tăng sức đề kháng, bưởi còn hỗ trợ giảm cân, cải thiện tiêu hóa và làm giảm mỡ máu. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp để ăn bưởi, đặc biệt là những người mắc một số bệnh lý hoặc đang dùng thuốc điều trị. Việc ăn bưởi trong những trường hợp này không chỉ làm giảm hiệu quả của thuốc mà còn có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm.
Tác dụng chữa bệnh nổi bật của cây Vàng đắng

Tác dụng chữa bệnh nổi bật của cây Vàng đắng

Trong kho tàng dược liệu của y học cổ truyền Việt Nam, cây Vàng đắng (tên khoa học Coscinium fenestratum) là một trong những vị thuốc nam quý hiếm, nổi bật với tác dụng hạ nhiệt, thanh nhiệt, giải độc và điều trị hiệu quả nhiều bệnh lý thường gặp như lỵ, sốt rét, đau mắt, tiêu hóa kém. Cây phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền Trung và miền Nam nước ta, đặc biệt là vùng rừng núi như Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Gia Lai, Kon Tum, Bình Phước...
Vị thuốc quý từ cây Ưng bất bạc

Vị thuốc quý từ cây Ưng bất bạc

Trong kho tàng y học cổ truyền phương Đông, nhiều loài cây thuốc quý đã được phát hiện và ứng dụng hiệu quả vào việc hỗ trợ điều trị các bệnh nan y. Một trong những loài cây đang được chú ý gần đây là Ưng bất bạc, một loại cây dược liệu mọc tự nhiên ở các vùng núi rừng phía Bắc nước ta. Theo nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại và kinh nghiệm dân gian, Ưng bất bạc không chỉ có tác dụng bảo vệ gan, hỗ trợ điều trị xơ gan, ung thư gan, mà còn chống oxy hóa mạnh, giúp nâng cao sức đề kháng và làm chậm quá trình lão hóa tế bào.

Các tin khác

Ăn củ khoai lang tốt cho sức khỏe như thế nào

Ăn củ khoai lang tốt cho sức khỏe như thế nào

Củ khoai lang là một loại thực phẩm phổ biến, dễ trồng, dễ chế biến và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Dưới đây là những tác dụng chính của việc ăn khoai lang:
Cây Thông Thiên – Dược liệu hỗ trợ tim mạch và điều trị viêm kẽ mô quanh móng tay

Cây Thông Thiên – Dược liệu hỗ trợ tim mạch và điều trị viêm kẽ mô quanh móng tay

Trong kho tàng dược liệu tự nhiên phong phú của Việt Nam, cây Thông Thiên đang dần được quan tâm và nghiên cứu nhiều hơn bởi những tác dụng quý báu đối với hệ tim mạch và một số chứng viêm ngoài da. Với đặc tính sinh học độc đáo cùng công dụng y học được ghi nhận trong nhiều nghiên cứu dân gian và y học cổ truyền, cây Thông Thiên được coi là một trợ thủ đắc lực trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về suy tim, viêm kẽ mô quanh móng tay và các vấn đề rối loạn tuần hoàn.
Uống nước mướp đắng có tác dụng gì đối với sức khỏe?

Uống nước mướp đắng có tác dụng gì đối với sức khỏe?

Trong kho tàng y học dân gian Việt Nam, mướp đắng (hay còn gọi là khổ qua) là loại thực phẩm – dược liệu quý không thể không nhắc đến. Không chỉ được dùng làm nguyên liệu chế biến món ăn thanh nhiệt, quả mướp đắng còn được nhiều người sử dụng dưới dạng nước uống như một bài thuốc tự nhiên giúp phòng và hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh. Vậy uống nước mướp đắng mỗi ngày có thực sự tốt không, và mang lại những lợi ích sức khỏe gì? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Quả mít – “siêu trái cây” hỗ trợ tiêu hóa, ngăn ngừa ung thư và bảo vệ tim mạch

Quả mít – “siêu trái cây” hỗ trợ tiêu hóa, ngăn ngừa ung thư và bảo vệ tim mạch

Trong kho tàng thực phẩm nhiệt đới của Việt Nam, quả mít không chỉ nổi bật với hương vị thơm ngon, ngọt ngào mà còn là một “kho báu” dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe. Ít ai ngờ rằng, loại quả dân dã này lại sở hữu nhiều công dụng tuyệt vời đối với cơ thể, đặc biệt là trong việc hỗ trợ hệ tiêu hóa, ngăn ngừa ung thư và bảo vệ tim mạch.
Bệnh xơ gan

Bệnh xơ gan

Đặt vấn đề: Xơ gan là bệnh lý chỉ tình trạng xơ hóa và chết dần của các tế bào gan dẫn đến suy giảm chức năng hoạt động của cơ quan này. Bệnh xơ gan trong Đông y được xếp vào nhóm các chứng hoàng đản, tích tụ hay hiếp thống. Căn bệnh này được chia làm nhiều thể với đặc điểm và phương pháp điều trị khác nhau.
THUỐC NAM ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG BỆNH CÁC BỆNH MỚI MẮC VÀ BỆNH MÃN TÍNH Ở CỘNG ĐỒNG

THUỐC NAM ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG BỆNH CÁC BỆNH MỚI MẮC VÀ BỆNH MÃN TÍNH Ở CỘNG ĐỒNG

Theo Quyết định số 4664/QĐ-BYT, ngày 07 tháng 11 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Y tế, 70 cây thuốc được sử dụng trong cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bằng y học cổ truyền; làm tài liệu hướng dẫn nhận biết cây thuốc trong việc phòng bệnh, chữa bệnh bằng y học cổ truyền và là tài liệu truyền thông giáo dục chăm sóc sức khỏe cho người dân tại cộng đồng.
Quy định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp lĩnh vực y, dược cổ truyền

Quy định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp lĩnh vực y, dược cổ truyền

Bộ Y tế vừa ban hành Thông tư 15/2025/TT-BYT quy định về phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực y, dược cổ truyền.
Khám phá lợi ích bất ngờ của quả vải trong y học cổ truyền

Khám phá lợi ích bất ngờ của quả vải trong y học cổ truyền

Mỗi độ hè về, những chùm vải căng mọng, đỏ tươi là loại quả được nhiều người ưa thích. Bên cạnh hương vị ngọt ngào, loại quả này còn có những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Đặc biệt, trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam, quả vải đã được xem như một vị thuốc quý với nhiều tác dụng bất ngờ.
Xoa bóp bấm huyệt chữa bệnh phổi: Liệu pháp Đông y toàn diện cho hệ hô hấp

Xoa bóp bấm huyệt chữa bệnh phổi: Liệu pháp Đông y toàn diện cho hệ hô hấp

Bệnh phổi như viêm phổi, COPD hay di chứng hậu COVID-19 gây ho kéo dài, khó thở và suy giảm chức năng hô hấp. Trong khi Tây y tập trung vào thuốc kháng sinh và giãn phế quản, xoa bóp bấm huyệt chữa bệnh phổi theo Đông y được đánh giá cao nhờ khả năng phục hồi chức năng phổi tự nhiên, giảm phụ thuộc vào thuốc.
Xoa bóp bấm huyệt chữa hen suyễn: Giải pháp Đông y an toàn cho người bệnh

Xoa bóp bấm huyệt chữa hen suyễn: Giải pháp Đông y an toàn cho người bệnh

Hen suyễn là bệnh lý hô hấp mãn tính gây khó thở, thở khò khè và tức ngực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Bên cạnh thuốc Tây, xoa bóp bấm huyệt chữa hen suyễn đang được nhiều người tin dùng nhờ hiệu quả giảm triệu chứng và ít tác dụng phụ. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết các huyệt đạo quan trọng, kỹ thuật thực hiện và lưu ý khoa học từ chuyên gia Đông y.
Xem thêm
Ra mắt Chi hội Nam Y Thọ Khang Đường - Hà Nội: Dấu ấn mới của Y học cổ truyền

Ra mắt Chi hội Nam Y Thọ Khang Đường - Hà Nội: Dấu ấn mới của Y học cổ truyền

Sáng ngày 8/6/2025, Tại Hà Nội: Lễ công bố quyết định thành lập và Đại hội Chi hội Nam Y Thọ Khang Đường - Hà Nội lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030, đã diễn ra thành công tốt đẹp.
Chi hội Nam Y An Giang: Lan tỏa yêu thương, chung tay vì cộng đồng

Chi hội Nam Y An Giang: Lan tỏa yêu thương, chung tay vì cộng đồng

An Giang, ngày 17/5 - Với tinh thần "Một nắm khi đói bằng một gói khi no", Chi hội Nam y An Giang đã tổ chức thành công buổi trao quà thiện nguyện tại Khóm An Định B, Thị trấn Ba Chúc, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang. Đây là một trong những hoạt động trọng tâm nằm trong kế hoạch công tác Quý II năm 2025, thể hiện cam kết bền bỉ của Chi hội trong công tác thiện nguyện và chăm lo đời sống nhân dân tại địa phương.
Hội Nam Y Việt Nam: Dâng hương tưởng niệm Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh tại di tích Đền Bia

Hội Nam Y Việt Nam: Dâng hương tưởng niệm Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh tại di tích Đền Bia

Sáng 27/4/2025, Hội Nam Y Việt Nam phối hợp cùng UBND huyện Cẩm Giàng đã long trọng tổ chức Lễ dâng hương tưởng niệm Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh.
Thanh Oai, Hà Nội: Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi - Lan tỏa giá trị y học cổ truyền trong cộng đồng

Thanh Oai, Hà Nội: Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi - Lan tỏa giá trị y học cổ truyền trong cộng đồng

Sáng 19/4, tại hội trường UBND xã Cự Khê (huyện Thanh Oai, TP Hà Nội), chương trình “Chăm sóc sức khỏe cộng đồng - Dưỡng Sinh Viện chăm sóc người cao tuổi” đã được tổ chức thành công tốt đẹp.
Chi Hội Nam Y An Giang tổ chức trao quà thiện nguyện tại khóm Phước Quản, thị trấn Đa Phước

Chi Hội Nam Y An Giang tổ chức trao quà thiện nguyện tại khóm Phước Quản, thị trấn Đa Phước

SKV – Ngày 16/4/2025, thực hiện kế hoạch công tác quý II năm 2025, Chi Hội Nam Y tỉnh An Giang đã tổ chức đoàn thiện nguyện đến trao quà cho các hộ dân có hoàn cảnh khó khăn tại khóm Phước Quản, thị trấn Đa Phước, huyện An Phú. Hoạt động diễn ra trong không khí ấm áp, nghĩa tình và đầy tính nhân văn.
Phiên bản di động